مجله هفته/ دريچه/ نقطه تفاهم ايران و امريکا

حتى محورهاى مشترکى چون عراق و افغانستان که تصور مى شد بتواند رابطه اى نظرى و عملى را ميان تهران – واشنگتن پديد بياورد، بى نتيجه ماند و نه تنها دو کشور بعد از مدتى کوتاه قيد مذاکره و همسويى در عراق و افغانستان را زدند بلکه تا توانستند به يکديگر پشت پا زدند و از هر وقت و موقعيتى براى تخفيف و تضعيف ديگرى استفاده کردند.

دشمنى و صراحت در دشمنى يعنى همين؛ اينکه حتى در دو نقطه مشترک هم نتوان به اشتراک دست يافت و قيد منافع مشترک را زد و با چشم بستن بر واقعيت ها به سفرى انتزاعى دنبال آرمان ها روانه شد.

حالا با آن همه سابقه کينه و عناد ميان ايران و امريکا، نه عراق و نه افغانستان بلکه مصر به يک نقطه مشترک و تفاهم آميز تبديل شده و روند اتفاقات به گونه اى پيش رفته که دو کشور در يک موضوع مواضعى نزديک به هم اتخاذ کرده اند. جالب اينجاست که مصر از هيچ جهت به افغانستان و عراق شبيه نيست و نگاه ايران به آن يک جور است و نگاه امريکا جور ديگر. ايران مشروعيت دولت حسنى مبارک را به دليل همدستى و همسويى اش با دولت اسرائيل زيرسوال مى داند و امريکا آن قدر روى مبارک حساب باز مى کرد که او را به بند ناف منطقه تبديل کرده بود.

با اين احتساب مسئولان وزارت خارجه ايران و امريکا هر دو با اتخاذ لحنى مهربانانه و حاکى از مردم دوستى، به مبارک توصيه مى کنند که مبادا با مردمش به خشونت رفتار کند. ظاهرا نقطه تفاهم ايران و امريکا که تا حال پنهان بود و رخ نمى نمود، در همين نگاه مهربانانه و ضد خشونت بوده است و دو دولت بايد سال ها صبر مى کردند تا در مصر اعتراض خيابانى خشونت آميز برپا شود و احساسات هر دو جريحه دار شود و بطور تصادفى و اتفاقى وارد ميدان شوند و همديگر را هم راى و همسو ببينند.

به فاصله اندکى بعد از حوادث خيابانى مصر، وزارت امور خارجه کشورمان که سخت از مشاهده صحنه هاى فجيع موبايلى و يوتيوبى مربوط به اين کشور دل آزرده شده بود، به مقام هاى مصرى تاکيد کرد که از هرگونه برخورد خشونت‌آميز با موج مردمى اين کشور احتراز کند.

به گزارش ايسنا، يک منبع آگاه در وزارت امور خارجه کشورمان در اين باره گفت: "حرکت مردم عدالتخواه مصر بر اساس آموزه‌هاى دينى و ناشى از بيدارى اسلامى در منطقه بوده و در جهت بازگشت اين کشور به جايگاه اصلى خود در صحنه‌هاى داخلى، منطقه‌اى و بين‌المللى مى‌باشد... مناسب‌تر به نظر مى‌رسد مقامات اين کشور ضمن تمکين به خواسته‌هاى به حق مردم خود از هرگونه برخورد خشونت‌آميز نيروهاى نظامى و امنيتى با اين موج مردمى احتراز نمايند."

حال سوى ديگر را ببينيد که باراک اوباما رييس جمهوری امريکا در گفتگوی تلفنی با حسنی مبارک تاکيد کرد که حکومت وی می بايست گام هایى جدی در راستای اصلاحات بردارد چرا که خشونت نمی تواند پاسخی به خواسته های مردم مصر باشد و سرکوب باعث از بین رفتن مطالبات نخواهد شد.

اوباما نيز به تاسى از وزارت خارجه ما، حرکت مردم مصر را عدالت خواهانه توصيف کرد و به مبارک گفت: مطمئنا روزهای سختی در پيش است ولی امريکا همچنان از حقوق مردم مصر حمايت کرده و با حکومت آنها برای دستيابی به آينده ای بيشتر عادلانه، آزاد و مفيد همکاری خواهد کرد.

او از حکومت مصر خواست تا از اعمال خشونت عليه تظاهرکنندگان خودداری کند و سرويس هاى تلفن همراه و اينترنت را وصل کند.

همزمان با تشديد تظاهرات عليه حکومت مبارک، رابرت گيبز سخنگوی کاخ سفيد نيز گفت: حکومت مصر بايد به مطالبات مشروع مردم فورا پاسخ مناسب دهد و خشونت پاسخ درست به اين نارضايتی ها نيست. شرايط موجود در مصر به صورتی است که خشونت راه حلی برای مسائل نيست.

پيدا شدن اين نقطه مشترک در سرزمينى که براى ايران حکم عراق و افغانستان را ندارد موجب شد تا رامين مهمان پرست نيز در اظهارنظرى جداگانه از مقام هاى مصرى بخواهد تا از هرگونه برخورد خشونت‌آميز با مردم خوددارى کنند.

وى همانطور که هيلارى کلينتون هم از رصد دقيق حوادث مصر سخن گفته بود، اعلام کرد: جمهورى اسلامى ايران ضمن پيگيرى و رصد دقيق حوادث مصر، تظاهرات مردم مسلمان اين کشور را حرکتى عدالتخواهانه و در جهت تحقق خواسته‌هاى ملى و اعتقادى آنها دانسته و انتظار دارد مقامات کشور مصر ضمن شنيدن صداى ملت مسلمان و تمکين به خواسته‌هاى به حق آنها، از هرگونه برخورد خشونت‌آميز توسط نيروهاى امنيتى و پليس با موج بيدارى اسلامى که به صورت نهضتى مردمى در اين کشور به حرکت درآمده، خوددارى کنند.

به نظر مى رسد هرچه خشونت ها در مصر شدت بيشترى بگيرد، بر حساسيت هاى ايران نسبت به اين اقدام هاى غيرانسانى افزوده مى شود و از آنجا که امريکا با ملاک هاى خاص خودش - حفظ منافع اسرائيل – از همين ادبيات براى واکنش نسبت به حوادث مصر استفاده مى کند، مى توان اميدوار بود که گفتگوى غيرمستقيمى ميان تهران و واشنگتن بر فراز قاهره شکل بگيرد و هر دو به اشتراک، يک خواسته واحد را از دولت مبارک مطالبه کنند؛ البته منوط به اينکه خشونت هاى رقت انگيز در مصر تداوم داشته باشد.