همکاری با ایران در سوریه

دیپلماسی ایرانی: برای نزدیک به سه سال، رویکرد آمریکا نسبت به سوریه حول محور سوق دادن روسیه برای استفاده از نفوذ اش بر بشار اسد و کمک به دوره انتقالی در این کشور در چرخش بوده است. حتی پیش از اینکه بحران کریمه روابط دیپلماتیک واشینگتن با مسکو را سرد کند باز هم این یک استراتژی شکست خورده بود.

باراک اوباما، باید هرآنچه را که می تواند انجام دهد تا به سرعت سوریه را در مسیر صلح قرار دهد. دستیابی به این هدف به بازبینی رویکرد منطقه ای واشینگتن و دراز کردن دست دوستی به سوی کشوری بستگی دارد که تا کنون آمریکا آن را از پای میز مذاکرات مربوط به سوریه دور نگاهداشته است. این کشور ایران است.

مشکل با روسیه این است که این کشور یک شریک با حسن نیت در مورد سوریه به شمار نمی رود. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به دنبال عقیم کردن آمریکا در خاورمیانه و  تحقیر داستان سرایی آمریکا در مخالفت با رشد جهادی گری است و شاید حتی ابزاری را برای واداشتن بشار اسد به تغییرات معنادار در اختیار نداشته باشد.

البته ایران نیز تاکید دارد که نباید اسد را ناگزیر به کناره گیری از قدرت کرد. اما در حالی که مذاکرات هسته ای ادامه دارد، رویکرد ایران در مقابل آمریکا به طور محتاطانه ای رو به پیشرفت است. افزون بر این، وابستگی استراتژیک و عملیاتی سوریه به ایران و نیروهای نیابتی اش مانند حزب اللعه موجب می شود که تهران از نفوذ زیادی بر اسد، برخوردار باشد.

این نکته موجب می شود که ایران و آمریکا از آنچه به نظر می رسد در مورد سوریه نزدیک تر باشند: ایالات متحده و شرکای اروپایی اش، رفته رفته به این نتیجه رسیده اند که نباید تنها بر کناره گیری اسد از قدرت تاکید داشته باشند.

دولت اوباما باید سناریوهای تقسیم قدرت در سوریه را با ایران در میان بگذارد که شامل سناریوهایی است که اسد نیز نباید لزوما قدرت را ترک کند. ایران نیز احتمالا از این گشایش دیپلماتیک استقبال می کند، به خصوص پس از اینکه آمریکا سازمان ملل را بر آن داشت تا دعوت خود از ایران برای حضور در کنفرانس ژنو 2 را پس بگیرد.

در گام اول رویکرد آمریکا در قبال ایران باید خارج از مذاکرات رسمی ژنو باشد. این مذاکرات باید دوجانبه باشد. البته انگلیس و فرانسه نیز می توانند در این مذاکرات حضور داشته باشند و دولت سوئیس نیز روند برگزاری این مذاکرات را تسهیل کند.

طرفین باید پیش از هر اقدامی آتش بس را در سوریه برقرار کنند. ایالات متحده و اروپا می توانند موضع مخالفان و کشورهای سنی حوزه خلیج فارس را تعدیل کنند و ایران نیز می تواند اقدام مشابهی را در مورد سوریه به عمل آورد.

گام بعدی تسریع روند کمک های بشردوستانه به سوریه است. از آنجایی که ایران و حزب الله نیروهایی در سوریه دارند، همکاری آنها برای ارسال این کمک ها ضروری است و موثر تر از کمک روسیه خواهد بود.

یک رویکرد دیپلماتیک در قبال ایران  شاید از نظر گروه های مخالف سوری، مطلوب نباشد. اما آنها بدانند با حضور ایران یا بدون حضور آن، آمریکا و متحدان اش نسبت به هر توافق سیاسی در سوریه نگران خواهند بود.

حمایت از بشار اسد در سوریه برای ایران و حزب الله هزینه هایی دارد و شاید تهران به دنبال این باشد که به منظور پیشرفت در مذاکرات هسته ای، پیام های آشتی جویانه ای در مورد سوریه ارسال کند. شاید تهران بتواند به تعدیل مواضع دولت بشار اسد در سوریه کمک کند.

اگر کانال ایران و آمریکا به ثمر بنشیند، تهران می تواند به روند مذاکرات ژنو بر سر سوریه ملحق شود. در این صورت باید نقشی هم برای عربستان سعودی در نظر گرفت که رقیب استراتژیک ایران در منطقه به شمار می رود.

یکی از اقداماتی که واشینگتن نباید انجام دهد این است که مذاکرات هسته ای را به پرونده سوریه گره بزند. این دو موضوع از هم جدا هستند و باید آنها را به طور جداگانه پیگیری کرد.

در همین حال، این دو روند مکمل یکدیگر هستند. در صورتی که ایالات متحده بتواند توافق هسته ای با ایران رقم بزند و روابط خود را به تهران بهبود ببخشد، ایران نیز باید هزینه فایده ها در بحران سوریه و لبنان را مورد بازبینی مجدد قرار دهد.

سوریه، دولت اوباما را با یکی از دشوارترین مشکلات سیاست خارجی مواجه کرده است. اسد ثابت کرده که از آنچه تصور می شد ، قوی تر است. اما یک راهکار واقع گرایانه در اصولی نهفته است که رئیس جمهور آمریکا در سال 2008 به آن اشاره کرد: برای پرهیز از استفاده پرخطر از گزینه نظامی ، گاهی باید با دشمنان تان صحبت کنید.

منبع: نیویورک تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10