مجله هفته/ دريچه/ جنجال يک فيلم

ديپلماسى ايرانى: اول هفته بود که خبر رسيد شبکه تلویزیونی طلوع که شبکه اى غيردولتى در افغانستان محسوب مى شود، مدعی شده است که نیروهای مرزی ایران 27 افغانى مهاجر را تیرباران کرده و آنها را کشته اند. اين شبکه به نقل از بازماندگان قربانیان مدعى شد که حتى دولت ایران برای تحویل دادن اجساد پولى هم گرفته است!

بر اساس آنچه طلوع اعلام کرد، این تعداد افغانى که می خواستند به طريقى وارد ایران شوند به دست نیروهای پلیس مرزی اين کشور افتاده اند و باقى ماجرا. بازماندگان اين مهاجران هم مى گويند زمانی که برای شناسایی اعضای خانواده شان به شهر زاهدان رفته بودند، اجساد 300 افغان را در یکی از سردخانه های این شهر مشاهده کردند که تاکنون شناسایی نشده اند. حالا اين بازماندگان از سازمان ملل متحد و دولت افغانستان خواسته اند تا قاتلان را شناسایی، محاکمه و مجازات کنند.

از فرداى روز انتشار تصاوير، بحث بر سر صحت و سقم يا زمان وقوع حادثه شروع شد. روزنامه "هشت صبح" افغانستان تيتر زد: "تصاویر مرگ پناه‌جویان افغانی؛ راست یا دروغ؟" اين روزنامه نوشت: تصاویر تکان دهنده نشان دهنده رفتار نادرست است. ایران همواره با پیش کشیدن مسائل وابسته به زندانیان افغان، می خواهد رفتارهای همیشگی خود را در برابر افغان های مهاجر پنهان کند.

روزنامه "ویسا" هم مساله برخورد ایرانی ها با افغان ها را سرخط اخبار خود قرار داد و نوشت: چنین برخوردی با افغان ها غير قابل تحمل است. این روزنامه به نقل از فعالان حقوق بشر افغانستان به اعتراض عليه دولت پرداخت و پرسيد چرا دولت برای اعاده حقوق اتباع خود در ایران کاری انجام نمی دهد. ویسا همچنين خواستار آن شد تا دولت افغانستان در مورد نوار ویدیویی پخش شده در مورد وضعیت مهاجران افغان، تحقیق کند.

روزنامه "خدمتگار" هم با لحنى تند از عملکرد ایران در قبال افغان ها انتقاد کرد و از دولت افغانستان خواست تا عملکرد ایران را در اين زمينه نادیده نگیرد. این روزنامه با اشاره به انتشار نوار ویدیویی مزبور، از رفتار پلیس مرزى ایران در برابر مهاجران انتقاد و تاکيد کرد که باید در اين مورد تحقیقات صورت گیرد تا مشخص شود چرا ایرانی ها شماری از مهاجران افغان را زخمی کرده یا کشته اند.

درواقع هنوز مشخص نبود که اين تصاوير متعلق به چه زمانى است و آيا افغان هايى که اين تصاوير نشان مى داد، کشته شده بودند يا زخمي. پيگيرى ماجرا همچنان در رسانه هاى افغانى مشاهده مى شد و هر روز يک مقام مسئول مربوط به وزارت خارجه يا اتباع خارجى به پرسش کشيده مى شد و او نيز در پاسخ از جديت دولت در اين باره خبر مى داد.

روزنامه "سرنوشت" روز سه شنبه هم قضيه توقف تانکرهای سوخت متعلق به تجار افغان را در مرز، به چماقى عليه ايران تبديل کرد و هم به تکرار موضوع تصاوير پخش شده و لزوم برخورد با عاملان حادثه پرداخت. اين روزنامه گفته است ایران نه بر اساس انسانیت و اسلامیت و نه بر طبق حسن همجواری با افغانستان رفتار می کند.

 

در همين روز روزنامه "افغان جرگه" هم واکنشى منفى نسبت به رفتار نيروهاى مرزى ايران داشت و اين بار در نکته اى تازه به پاسخ يکى از مقام هاى ايرانى درباره اين حادثه پرداخت. به نوشته روزنامه، این مقام ایرانی در صحبت با برنامه پشتوی رادیو تهران، قتل افغان ها را از سوی نیروهای مرزى ایران به کل رد کرده است. روزنامه می نویسد، به باور این مقام ایرانی، دشمنان افغانستان و ایران از سوء تفاهم به وجود آمده میان دو کشور سود می برند.

به هر ترتيب فشار رسانه ها و افکار عمومى به اندازه اى بود که دولت افغانستان وارد عمل شود و پيگيرى قضيه را در دستور کار قرار دهد. وزارت های امور مهاجران و داخله (کشور) افغانستان تاکيد کردند که بايد در مورد تصاویر منتشر شده تحقیق کرد تا چگونگی موضوع روشن شود.

جماهیر انوری وزیر امور مهاجران افغانستان به رادیو آزادی گفت: براساس اطلاعاتی که تاکنون به دست آورده ايم، چنین اتفاقی به تازگی رخ نداده اما نیاز است در اين مورد تحقیق شود.

او گفته است براى روشن شدن صحت این تصاویر، تلاش هايى را از مجارى دیپلماتیک و دستگاه هاى امنیتی آغاز کرده است. انورى افزود: تلاش های ما ادامه دارد تا صحت این موضوع و اخبار را بفهمیم که از کجاست و به تمام نمایندگی های خود دستور داده ایم تا این موضوع را از هر طریق که شده معلوم کنند.

در اين حال آنچه آتش اعتراضات در افغانستان را همچنان روشن نگه داشت، اظهاراتى از مقام هاى ذى ربط ايرانى بود که اصل ماجرا را انکار مى کردند. هم آن مسئول ناشناسى که در راديو تهران صحبت کرده بود و هم سفير ايران در کابل که تصاوير پخش شده را ساختگى مى خواند.

افغانى ها مى گويند اين اولين بار نيست که رفتار خشونت آميز از جانب مرزبان هاى ايرانى مى بينند و حتى اگر افغان ها قصد داشته اند بطور غيرقانونى وارد خاک ايران شوند، اين شکل برخورد قانونى و انسانى نبوده است. روزنامه هاى منتقد دولت ايران در افغانستان از اين تصاوير بهره بردند و برخوردهاى ايران را با پناه جويان افغان در شهرهاى مختلف شاهد مثال آوردند و مسامحه و مداراى دولت افغانستان را با قضيه اخير جايز ندانستند.

حالا افغان ها نگران پناهندگان خود در ايران هستند. طبق اعلام مقام هاى قضايى ايران، حدود پنج هزار افغانی در زندان‌های ایران محبوس اند که شصت درصدشان متهم به قاچاق مواد مخدرند. همچنين آمار غیرموثق از وجود دو میلیون افغانی مهاجر در ایران خبر مى دهد و روزانه ده‌ها افغان با پذيرش خطرات گوناگون به صورت غیرقانونی وارد ایران می‌شوند.