صورتحساب نفتی صادرکنندگان انرژی
با افزایش قیمت نفت در سال گذشته، رهبران کشورهای ونزوئلا، ایران و روسیه با استفاده از دیپلماسی مالی و گاهی تهدید وارد عرصه بین المللی شدند. اکنون با کاهش قیمت نفت این سوال مطرح می شود که آیا این کشورها می توانند این روند را ادامه دهند و سلطه امریکا را به چالش بکشند.
با افزایش قیمت نفت در سال گذشته، رهبران کشورهای ونزوئلا، ایران و روسیه با استفاده از دیپلماسی مالی و گاهی تهدید وارد عرصه بین المللی شدند. اکنون با کاهش قیمت نفت این سوال مطرح می شود که آیا این کشورها می توانند این روند را ادامه دهند و سلطه امریکا را به چالش بکشند.
برای هر سه این کشورها پول نفت به معنای پایان یک ایدئولوژی بود. هوگو چاوز، رییس جمهور ونزوئلا پول نفت را برای آغاز یک سری تغییرات اجتماعی در کشورش استفاده کرد. ایران نفوذش را در خاورمیانه افزایش داد و خود را به عنوان رهبر جهان اسلام شناساند. همچنین ایران سعی کرد تا با استفاده از پول نفت در مقابل تحریم های غرب علیه برنامه هسته ای ایران مقابله کند.
روسیه که پس از فروپاشی شوروی سابق در دهه 1990 از اقتصاد نابسامانی رنج می برد توانست برخی از جایگاه های پیشین خود را در جامعه بین المللی به دست آورد. روسیه ارتش خود را دوباره تقویت کرد و کنترل خطوط لوله گاز و نفت را به دست گرفت.
اما دست یابی به چنین بلندپروازی هایی با نفت بشکه ای 62 دلار مشکل تر از نفت بشکه ای 147 است.
این بدان معنا نیست که این کشورها به سرعت با یک فاجعه اقتصادی رو به رو خواهند شد و یا اهداف بلند مدت سیاسی خود را تغییر خواهند داد. قیمت نفت در حال حاضر دو برابر چند سال پیش است و احتمال اینکه دوباره به سمت بالا اوج بردارد وجود دارد.
روسیه، ایران و ونزوئلا به صورت محافظه کارانه پول نفت را خرج می کنند اما اکنون به سطح بازار نزدیک می شوند. ادامه روند کاهش قیمت نفت سبب خواهد شد تا این کشورها با کسری بودجه مواجه شوند و یا آنها را مجبور خواهد کرد تا در میان اولویت هایشان دست به انتخاب بزنند. رکود اقتصادی جهانی که اقتصاددانان بر این باورند که ادامه خواهد داشت، مسائل را بدتر نیز خواهد کرد قیمت انرژی را در سطح بین المللی پایین نگه خواهد داشت.
هنوز مشخص نیست که فشارهای جدید اقتصادی این فرصت را برای امریکا به وجود آورد تا تنش ها را کاهش دهد و یا رهبران این سه کشور بیش از گذشته بر روی انرژی اتکا خواهند کرد حتی اگر نتوانند برنامه های بحث برانگیز خود را اجرا کنند. آقای چاوز، ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه و محمود احمدی نژاد از ایران، اکنون امریکا را که با بحران مالی رو به رو شده است را ضعیف تر از همیشه می بینند.
دانیل یرگان، رییس موسسه تحقیقات انرژی کمبریج می گوید که کشورهایی وابسته به نفت اکنون با یک شرایط تصویه حساب رو به رو هستند. آنها بحران اقتصادی را مشکل اصلی امریکا می دانستند اما ناگهان قیمت نفت نیز کاهش یافت.
آقای یرگان معتقد است که تولید کنندگان نفت اکنون با یک شوک وارونه نفتی مواجه شده اند. زمانی که قیمت نفت افزایش می یابد دولت ها مخارج خود را افزایش می دهند و انتظارات آنها افزایش قیمت نفت سبب می شود تا هدف های بزرگ تری داشته باشند. اکنون آنها متوجه می شوند که چطور بخشی از جامعه جهانی هستند.
ونزوئلا
آقای چاوز ماه گذشته بسیار مصر بود که با روسیه یک رزمایش دریایی را در دریای کارائیب تجربه کند. وی اعلام کرد که نیروی دریایی روسیه می تواند در این منطقه حضور داشته باشد.
ماه گذشته فرصت خوبی بود تا این مرد ونزوئلایی که در تمام عمر ریاست جمهوری خود انگشت اتهام به سمت سرمایه داری امریکایی نشانه گرفته است، بتواند سلاح های روسی را خریداری کند. ونزوئلا خود را در میان روسیه جا کرده است چرا که می داند، روسیه در آستانه جنگ سردی با امریکا است.
آقای چاوز همچنین پول های نفت را برای به دست آوردن دوست های جدید خرج کرده است. که در میان آنها می توان به اوو مورالس، رییس جمهور بولیوی اشاره کرد که ماه گدشته سفیر امریکا در بولیوی را با بهانه اینکه وی از عوامل نفوذی است اخراج کرد.
پول نفت همچنین در داخل ونزوئلا نیز خرج شد تا آقای چاوز بتواند برنامه های رفاه اجتماعی را اجرا کند. بودجه سال 2009 کشور ونزوئلا با نفت بشکه ای 60 دلار بسته شده است که با افزایش 23 درصدی هزینه های دولت به 78.9 میلیارد دلار افزایش یافت.
با نفت بشکه ای 140 دلار، وضعیت بسیار خوب بود اما در حال حاضر با قیمت نفت که به سمت 60 دلار در حال سقوط است، اقتصاددانان ونزوئلایی نسبت به پرداخت هزینه های دولت بخصوص هزینه های نظامی هشدار داده اند.
این درحالی است که ونزوئلایی های همچنان از تورم 36 درصدی رنج می برند که یکی از بالاترین تورم های جهان را دارد.
آقای چاوز هفته گذشته اعلام کرد که با توجه به ذخیره ارزی موجود در کشور می تواند برنامه های خود را ادامه دهد و اگر نفت بین 80 تا 90 دلار هم در نوسان باشد هیچ مشکلی در اجرای برنامه ها به وجود نخواهد آمد.
اما همچنان ترس از یک بحران اقتصادی در ونزوئلا وجود دارد، چراکه عدم شفافیت در وضعیت مالی عمومی و افزایش وابستگی اقتصادی به نفت، کاهش سرمایه گذاری خارجی و ضعف کشاورزی در کشور خطر بروز یک بحران اقتصادی را افزایش می دهد.
اسکار گاریسا مندوزا، رییس یک بانک خصوصی در ونزوئلا می گوید که از آنجا اقتصاد ونزوئلا شدیدا وابسته به نفت است به زودی فلج خواهد شد.
نگرانی های اقتصادی در حال حاضر سبب شده است تا قیمت سهام در این کشور به شدت کاهش پیدا کند و این سبب شده است تا این کشور توانایی وام گیری را از دست بدهد.
هفته گذشته سفارت ونزوئلا در نیکاراگوئه اعلام کرد که دولت کاراکاس ساخت پالایشگاه نفتی 4 میلیارد دلاری را به تعویق انداخته است.
ریکاردو هاسمن، اقتصاددان ونزوئلایی که در دانشگاه هاروارد تدریس می کند معتقد است که ونزوئلا مانند انسانی است که یکی از اعضای بدنش را از دست داده است اما همچنان آن را احساس می کند. من نمی دانم چقدر طول می کشد تا آقای چاوز متوجه شود که دیگر دستی ندارد.
ایران
وقتی محمود احمدی نژاد بودجه سال 2007 را به مجلس تقدیم کرد، امریکا تحریم های خود را علیه این کشور اعمال کرده بود اما رییس جمهور ایران گفت که این تحریم ها تاثیری در اقتصاد نخواهد داشت.
وی گفت که اگر آنها 10 تحریم دیگر هم اعمال کنند هیچ تاثیری در اقتصاد و سیاست ایران نخواهد داشت.
وی از یک لحاظ درست می گفت. این مسئله تاثیری در سیاست ایران نداشت. چراکه بعد از آن دو تحریم دیگر برای ایران صادر شد و ایران همچنان به برنامه هسته ای خود ادامه داد این درحالی است که اقتصاد این کشور همچنان در تنگنا قرار دارد.
دلیل اصلی که اقتصاد ایران توانست در این مدت با وجود تحریم ها تاب بیاورد افزایش قیمت نفت بود. ایران دومین کشوری است که منابع نفتی جهان را به خود اختصاص داده است و در چهار سال گذشته از آن به عنوان یک سلاح در مقابل غرب استفاده کرده است.
پول نفت سبب شده است تا ایران بتواند نفوذ خود در عراق را افزایش دهد. همچنین سبب شده است تا سیاست های اعراب را به چالش بکشد.
حتی پیش از آنکه جهان با بحران اقتصادی رو به رو شود، وضعیت اقتصادی در داخل ایران تعریف چندانی نداشت. در حال حاضر ایران با تورم 30 درصد رو به رو است. این درحالی است که بازار ایران در چند هفته گذشته دست به اعتصاب زد تا دولت مالیان بر ارزش افزوده را حذف کند.
روش آقای احمدی نژاد در مقابله با اقتصاد سبب افزایش هزینه های دولت به ویژه در بخش واردات است، اما صندوق بین المللی پول اعلام کرد که ایران در ماه آگوست با کاهش قیمت نفت به بشکه ای 75 دلار با کسری بودجه مواجه خواهد شد.
انتظاری نیست تا شرایط اقتصادی سبب تغییر رویه ایران در اهداف طولانی مدت شود. تحلیل گران بر این باورند که اگر قیمت نفت همچنان در سطح پایینی بماند احتمال آسیب پذیری محمود احمدی نژاد در انتخابات ماه ژوئن سال آینده وجود دارد.
روسیه
در زمستان سال 2006 روسیه ناگهان ارسال گاز طبیعی به اکراین را با روی کار آمدن یک دولت طرفدار غرب قطع کرد. کرملین اعلام کرد که این قطعی به دلیل عدم توافق بر سر قیمت ها است. اما تحلیلگران بر این باروند که ولادیمیر پوتین که در آن زمان رییس جمهور روسیه بود با این اقدام خود پیامی را با این مضموم ارسال کرد که روسیه از قدرت خود در انرژی برای نفوذ خود در کشورهایی که با فروپاشی شوروی از دست داده است استفاده خواهد کرد.
دو ماه پیش عکس العمل کشورهای اروپایی در حمله روسیه به گرجستان نشان داد که سیاست های آقای پوتین کارساز است. اروپا به شدت به گاز روسیه وابسته است.
اکنون با کاهش قیمت ها این سیاست روسیه با مشکل رو به رو شده سات چرا که دیگر روسیه نمی تواند مصرف کنندگان را مانند قبل تحت فشار قرار دهد.
البته روسیه 190 میلیارد دلار از افزایش قیمت نفت ذخیره کرده است و بودجه سال 2009 را با نفت بشکه ای 90 دلار بسته است.
همچنین کرملین توانسته است نسبت به خطوط لوله گاز و نفت کنترل بیشتری را اعمال کند که با وجود قیمت پایین نفت استقامت می کند.
منبع: نیویورک تایمز
نظر شما :