داعش خراسان؛ چالش مشترک مسکو و واشنگتن ‌

د‌یپلماسی ایرانی: هم‌زمان با افزایش نگرانی‌ها از رشد تروریسم در افغانستان و به‌ویژه قدرتمندشدن داعش خراسان مستقر در این کشور، ارتش روسیه و تاجیکستان در مرز افغانستان‌ برگزاری یک رزمایش مشترک نظامی چهارروزه را آغاز کردند که تا امروز ادامه دارد. وزارت دفاع روسیه با انتشار اطلاعیه‌ای در کانال تلگرامی این وزارتخانه اعلام کرد که این رزمایش مشترک نظامی در پایگاه نظامی شماره ۲۰۱ روسیه در منطقه ختلان و «حرب میدان» تاجیکستان که در ۲۰کیلومتری مرزی افغانستان قرار دارد، انجام می‌شود.

به گزارش شرق و بر اساس اطلاعیه وزارت دفاع روسیه، واحدهای ویژه کوهستان، توپخانه، یگان‌های اطلاعاتی، کارشناسان مقابله با حملات شیمیایی، امنیت رادیویی الکترونیکی و واحد ویژه هلی‌کوپتر در این رزمایش شرکت دارند و با شبیه‌‎سازی نفوذ گروه‌های تروریستی از خاک افغانستان به خاک تاجیکستان تلاش می‌کنند آنها را مهار کنند و حذف عناصر مخرب که قصد عبور غیرقانونی از مرز افغانستان و تاجیکستان را دارند، تمرین می‌کنند. «مختار وفایی» تحلیلگر تحولات افغانستان درباره این مانور در ایندیپندنت می‌نویسد پایگاه نظامی ۲۰۱ در خاک تاجیکستان بزرگ‌ترین پایگاه نظامی روسیه در خارج از قلمرو این کشور است. بر اساس توافق روسیه و تاجیکستان در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی، نیروهای روسیه تا سال ۲۰۴۲ در این پایگاه می‌مانند.

در ازای آن، روسیه تسلیحات ارتش تاجیکستان را نوسازی می‌کند و به نیروهای نظامی این کشور آموزش نظامی می‌دهد. روسیه در پایگاه نظامی ۲۰۱ در تاجیکستان حدود هفت هزار نیرو دارد و از زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، تا حالا سه بار رزمایش نظامی برگزار کرده‌ است. در این رزمایش که با هدف آمادگی نیروهای روسیه و تاجیکستان برای دفع حملات احتمالی از خاک افغانستان برگزار شده است، از پهپادهای نظامی تجسسی نیز استفاده می‌شود. روسیه و تاجیکستان پیش از این بارها از حضور گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان و به‌ویژه قدرتمندشدن داعش خراسان و تمرکز این گروه بر جذب نیرو از شهروندان تاجیکستان ابراز نگرانی کرده‌اند.

حمله چهار مهاجم داعش خراسان به سالن کنسرت کروکوس در حومه مسکو که اواخر ماه مارس رخ داد، نگرانی‌ها را از توانایی داعش خراسان برای راه‌اندازی حمله در کشورهای مختلف افزایش داد.منابع امنیتی در ایالات متحده هشدار داده‌اند که داعش خراسان مستقر در افغانستان بیش از هر زمان برای راه‌اندازی و اجرای حمله در بیرون از خاک افغانستان توانمند شده‌ است. مایل کوریلا، فرمانده فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا، یک روز پیش از حمله داعش خراسان به سالن کنسرت کروکوس، درباره توانمندشدن این گروه اخطار داد و گفت: «خطر ناشی از این گروه در حال افزایش است».

ژنرال فرانک مک‌کنزی، فرمانده پیشین فرماندهی مرکزی ایالات متحده نیز اخیرا در مصاحبه‌‌ای با شبکه تلویزیونی ای‌بی‌سی گفت که داعش خراسان از زمان خروج ایالات متحده از افغانستان قدرتمندتر شده‌ است و آمریکا دیگر مانند سه سال پیش که در افغانستان حضور نظامی داشت، امن نیست. این هشدارها هم‌زمان با حملات مرگبار داعش خراسان در ایران، روسیه، افغانستان و پاکستان که تلفات سنگینی به نظامیان و غیرنظامیان وارد کرده‌اند، صادر می‌شوند. در هفته‌های اخیر ده‌ها نفر هم در ترکیه، تاجیکستان، ایران، پاکستان، افغانستان و برخی کشورهای اروپایی از‌جمله آلمان، سوئد و اتریش به اتهام همکاری با داعش خراسان بازداشت شدند.

داعش خراسان را که ثناءالله غفاری، دانشجوی پیشین دانشگاه کابل، آن را رهبری می‌کند، فرماندهان ناراضی طالبان افغانستان و پاکستان اواخر سال ۲۰۱۴ تشکیل داده‌اند. این گروه به‌سرعت توانست مناطقی را در شرق افغانستان تصرف کند. نیروهای دولت پیشین افغانستان با حمایت هوایی نیروهای آمریکایی در بخش‌های مختلف افغانستان به ویژه استان‌های ننگرهار، نورستان و کنر درگیری‌های خونینی با داعش خراسان داشتند که به بازپس‌گیری بخشی از مناطق و ویرانی پناهگاه‌های داعش خراسان منجر شد. طالبان هم درگیری‌های خونینی با داعش خراسان داشتند که به دو طرف تلفات سنگینی وارد کرد.

سازمان امنیت ملی دولت پیشین افغانستان در آوریل ۲۰۲۰‌ عبدالله اوکرزی معروف به اسلم فاروقی، رهبر پیشین داعش خراسان را به همراه ۱۹ نفر از فرماندهان و اعضای این گروه در جنوب افغانستان بازداشت کرد، اما این افراد آگوست ۲۰۲۱، در ساعات نخست ورود طالبان به شهر کابل، آزاد شدند.بر اساس آخرین گزارش اداره امنیت ملی دولت پیشین افغانستان، تا آخرین هفته‌های حاکمیت دولت جمهوری، بیش از ۴۰۰ نفر از اعضای داعش خراسان که شهروندان کشورهای مختلف از‌جمله پاکستان، هند، تاجیکستان، بنگلادش و دیگر کشورها بودند، در زندان‌های افغانستان محبوس بودند که همه آنان در ۱۵ آگوست ۲۰۲۱ آزاد شدند./شرق