چند نکته برای کمک به ایجاد صلح و ثبات و عدالت در جهان

نویسنده: اکبر فیجانی، مدرس دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: موثرترین راه حل معضلات جهان و کمک به ایجاد صلح و ثبات و عدالت، افزایش آگاهی و بصیرت سیاسی و تقویت معنویت است. سیاست در تمام جوانب زندگی فردی و اجتماعی ما، اعم از تعلیم و تربیت، تغذیه و بهداشت، تجارت و اقتصاد، محیط زیست و غیره دخالت دارد. بنابراین، زندگی با کیفیت، عدالت و صلح و ثبات، مستلزم داشتن آگاهی و بصیرت سیاسی است. و ضرر علم بدون اخلاق و معنویت به بشریت و طبیعت بیشتر از سود آن است. 

برای رفع مشکلات همنوعان و حل مسائل جهان در حد توان فکر و تلاش کنیم. خودبینی، غفلت و بی تفاوتی نسبت به مشکلات دیگران و مسائل جهان یکی از عوامل وجود نابسامانی ها و جنگ ها در دنیاست. همیشه منافع ملی را بر منافع شخصی، حزبی، و محلی مقدم بداریم و ضمن حفظ تعصب ملی و دینی در حد معقول و متعادل، هدف نهایی را کل جامعه بشری قرار دهیم نه صرفاً کشورمان یا مکتبمان. 

کشورهای جهان را باید به شکل یک جامعه واحد فرض کنیم که هرگونه تلاش برای اجرای عدالت در یک گوشه آن بدون در نظر گرفتن کل آن جامعه چندان موفق نخواهد بود. بنابراین امکان ندارد کشوری مستقل از دیگر کشورها به وضع مطلوب و ایده آل دوستداران بشر و عداتخواهان برسد. اکثریت مردم جهان، چه در کشورهای پیشرفته، چه در جهان سوم مورد سوءاستفاده هستند و طبق مستندات، فقر، فاصله طبقاتی و بی عدالتی در همه کشورها با درجات مختلف رواج دارد اما به علت تسلط قدرتمندان و استعمارگران بر افکار عمومی، میزان اطلاع عموم از این مسئله بسیار ناچیز است. به عنوان مثال، برخلاف تصور بعضی از مردم، پیشرفته خوانده شدن آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه به علت رفاه اکثریت مردم و اجرای عدالت در این کشورها نیست بلکه ناشی از وجود شرکت های بسیار بزرگ چند ملیتی و حمایت تقریبا نامحدود دولت ها از زرسالاران و سرمایه داران بزرگ در این کشورهاست. با اینکه کشورهای فوق در چند قرن اخیر ذخایر و سرمایه های مادی و انسانی جهان را غارت کرده اند، اکثر مردم این کشورها از نظر رفاه با آنچه باید باشد فاصله زیاد دارند. رعایت حقوق دیگران و احترام به انسان ها صرف نظر از طبقه، نژاد، ملیت، اندیشه، دین و مسلکشان وظیفه هر انسانی است و تاثیر بسزایی در حل مشکلات بشر دارد. 

به قوانین احترام بگذاریم. عدم رعایت قانون توسط اکثریت، توجیه مناسبی برای قانون شکنی ما نیست؛ قانونمند باشیم حتی اگر تنها هستیم و توجه داشته باشیم که اعمال ما بر کل دنیا اثر می گذارد و آثار آن به خودمان نیز باز می گردد. به علاوه، انسان با همه موجودات دیگر تفاوت دارد و اخلاق و معنویت جزء لاینفک زندگی اوست و بر خلاف ادعای بعضی نظریه پردازان، زندگی بشر نمی تواند تابع یا شبیه قانون جنگل باشد. شنیدن و تحمل اندیشه های متفاوت یا مخالف نشانه بلوغ فکری و شرط لازم صلح و ثبات و رشد و توسعه است. 

اندیشه ها و اعتقادات تحت تاثیر محیط و تجارب افراد در طول زندگی شکل می گیرند و از آنجا که انسان ها در محیط و شرایط متفاوت زندگی می کنند و حوادث و چیزهای متفاوتی را تجربه می کنند، تنوع اندیشه یا وجود اندیشه های متناقض امری طبیعی است. بنا براین، به انسانها و اندیشه هایشان احترام بگذاریم یا آنها را تحمل کنیم و از بیان هر اندیشه ای که موجب تحقیر و توهین به گروهی یا ملیتی خاص و تحریک احساسات و تنش غیر ضروری می شود، خودداری کنیم؛ هرچند در ظاهر به نفع گروهمان، کشورمان یا مکتبمان باشد؛ و هر جا موردی را مشاهده کردیم محترمانه اما قاطعانه تذکر دهیم. البته باید بدانیم که احترام به اندیشه ها و اعتقادات دیگران به معنی پذیرفتن و پیروی از آنان نیست و همه اندیشه ها و انسان ها نیز قابل احترام نیستند؛ و مبارزه با افراد، گروه ها یا دولت هایی که به اغفال و فریب بشر و استعمار و استثمار انسان ها می پردازند، در صورت عدم پذیرش توصیه و هدایت خیرخواهان، وظیفه هر انسان نوعدوست است. 

به تربیت صحیح نسل های آینده توجه خاص داشته باشیم؛ اگر هر خانواده در امر تربیت فرزندان اخلاقی و آگاه تلاش و همت داشته باشد، کمک زیادی به ایجاد صلح و ثبات در جهان می کند. اولین گام در حل یک مسئله، بعد از گذر از مرحله انکار و باور کردن آن، فهم درست و دقیق آن مسئله و کشف علل بوجود آورنده آن است. اگر بپذیریم که اکثر مردم جهان بی عدالتی و جنگ و بی ثباتی را مسائلی فرض می کنند که باید حل شوند و آنها را قابل حل نیز می دانند ( که متاسفانه این طور نیست و عمدتاً به علت کنترل افکار عمومی و تولید رضایت کاذب توسط استعمارگران، تعداد زیادی از مردم وضع موجود را طبیعی یا غیر قابل حل می دانند)، اولین گام مهم در جهت رفع مشکلات جهان، شناسایی عواملی است که باعث ایجاد آنها شده است. 

با اینکه عوامل بسیار زیادی موجب رواج بی عدالتی و جنگ و بی ثباتی می شود، بر اساس شواهد موجود، سرمایه داران بزرگ، خانواده های سلطنتی، قدرت طلبان و بعضی نخبگان سیاسی، به طور مستقیم و غیر مستقیم، نقش بسیار زیادی در ایجاد آنها دارند؛ اما به علت تسلط این گروه ها بر رسانه ها و افکار عمومی، بیشتر مردم این مسئله را نشنیده اند یا باور ندارند. 

روشن است تا وجود مسئله ای را باور نکنیم برای حل آن فکر و اقدام نمی کنیم. از این رو آگاه ساختن عموم از نقش نخبگان صاحب قدرت و ثروت در ایجاد مشکلات و نابسامانی های دنیا باید در برنامه هر جنبش طرفدار صلح و عدالت در جامعه بشری باشد. 

امروزه در همه حوزه ها حجم وسیعی از مطالب و منابع در دسترس است؛ اما طبق تحقیقات متعدد، میزان مطالعه و استفاده از آنها بسیار ناچیز است. بنابراین، با اینکه خلق آثار جدید بسیار ارزشمند و در بعضی موارد ضروری است، در این زمان که تحریف اخبار و اطلاعات امری رایج است، گزینش و معرفی منابع مفید و معتبر، ممکن است از صرف وقت برای نوشتن مطالب جدید اثربخش تر باشد؛ زیرا بعضی افراد با اینکه علاقمند به افزایش آگاهی و بصیرت سیاسی خود هستند، در انتخاب منابع معتبر معمولاً به اشتباه می افتند؛ اغلب به این دلیل که استعمارگران و سودجویان، اخبار و اطلاعات را تحریف می کنند و یا در حجم زیاد و به طور ضد و نقیض طوری ارائه می دهند که مردم دچار اغتشاش فکری شوند و قادر به درک واقعیات نباشند. 

همان طور که پیشتر ذکر شد، رسانه ها (هم سنتی هم مدرن) عموماً تحت مالکیت یا نفوذ زرسالاران و نخبگان استعمارگر هستند و در کنترل افکار عمومی در راستای اهداف و منافع شرکت های بزرگ چند ملیتی و نظام سرمایه داری نقش غیر قابل تصوری ایفا می کنند. بنابراین افزایش آگاهی و بصیرت سیاسی و شناخت درست عموم مردم از رسانه ها و شیوه های کنترل ذهن و جنگ شناختی، مهمترین عامل بازدارنده در مقابل کنترل و فریب افکار عمومی و موثرترین روش برای شناسایی علل واقعی معضلات جهان و حل آنها است. و باید تاکید شود، تا مردم فریب می خورند و دروغ استعمارگران را باور می کنند، مشکلات باقی خواهد بود. 

بعد از سال ها بحث و صحبت درباره مسائل تربیتی، فرهنگی، مذهبی و سیاسی با اقشار مختلف در دانشگاه ها و در سطح اجتماع، ضمن اذعان به ضرورت توجه به تفاوت های فردی و فرهنگی و امکانات و شرایط در امر انتخاب روش مناسب اطلاع رسانی، به این نتیجه رسیده ام که در بیشتر موارد، موثرترین روش آگاهی بخشی، تبیین و تذکر موضوع های مختلف به طور موردی و مختصر و معرفی منابع و تشویق افراد به پیگیری مسائل مورد نظر است. بحث طولانی و خسته کننده، به دلایل مختلف، از جمله عدم دقت و تمرکز کافی مستمعین و یا عدم اشراف آنها به اطلاعات زمینه ای، و اتلاف وقت و انرژی، چندان نتیجه بخش ناست. 

شناخت کافی از مطالب و مسائل گسترده سیاسی، اجتماعی و دینی، و رفع شبهات، معمولاً مستلزم صرف وقت زیاد و تعمق و تفکر هدفمند بمدت طولانی است. بنابراین، ضمن سپاس، از همه کسانی که در امر روشنگری و آگاهی بخشی حضور فعال دارند یا علاقمند هستند، خاضعانه درخواست دارم، برای استفاده بهینه از وقت و انرژی ارزشمند خود، بجز در شرایطی که بحث و مواجهه ضروری و موثر به نظر می رسد، از مجادله و توضیح طولانی خودداری کنند و با شرحی ساده و مختصر، مشتاقین یا منتقدین را به بررسی منابع و سایت های کثیری که امروزه به لطف تکنولوژی در دسترس همگان است، تشویق و هدایت کنند. از خداوند برای همه دوستداران بشر و فعالان و طرفداران صلح و ثبات و عدالت، سلامتی و پیروزی درخواست دارم.