اصلاحات کشاورزی و صنعت تنها راه مقابله با کم آبی است

ایران در میانه خشک ترین تابستان در پنجاه سال گذشته

۲۴ تیر ۱۴۰۰ | ۰۹:۰۰ کد : ۲۰۰۴۰۱۱ اخبار اصلی اقتصاد و انرژی
ایران در مسیر مواجهه با کم آبی شدید قرار دارد. این کشور نیمه خشک که بر نقش کشاورزی در تامین استقلال اقتصادی خود متمرکز شده، با تهدیدهای تامین آب از جمله تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت، مهاجرت گسترده، بی ثباتی سیاسی و سوء مدیریت منابع مواجه است. تهران، پایتخت و بزرگ ترین شهر ایران، احتمالا به زودی به کانون این بحران تبدیل خواهد شد. مناطق روستایی ایران در حال نابود کردن منابع آبی خود هستند و انتظار می رود ساکنان این مناطق به پایتخت هجوم آوردند و کمبودهای آنجا را تشدید کنند. ایران از حدود ۹۰درصد منابع آبی خود برای کشاورزی استفاده می کند. حدود ۷۱درصد از ۸۲ میلیون نفر جمعیت ایران در مناطقی زندگی می کنند که در معرض خطر فرونشست به دلیل استخراج بیش از حد از منابع آب زیرزمینی هستند و ۷۰درصد کل تقاضا برای آب در ایران هم مربوط به این مناطق است.
ایران در میانه خشک ترین تابستان در پنجاه سال گذشته

نویسنده: امید شکری

دیپلماسی ایرانی: ایران در مسیر مواجهه با کم آبی شدید قرار دارد. این کشور نیمه خشک که بر نقش کشاورزی در تامین استقلال اقتصادی خود متمرکز شده، با تهدیدهای تامین آب از جمله تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت، مهاجرت گسترده، بی ثباتی سیاسی و سوء مدیریت منابع مواجه است. تهران، پایتخت و بزرگ ترین شهر ایران، احتمالا به زودی به کانون این بحران تبدیل خواهد شد. مناطق روستایی ایران در حال نابود کردن منابع آبی خود هستند و انتظار می رود ساکنان این مناطق به پایتخت هجوم آوردند و کمبودهای آنجا را تشدید کنند.

ایران از حدود 90درصد منابع آبی خود برای کشاورزی استفاده می کند. حدود 71درصد از 82 میلیون نفر جمعیت ایران در مناطقی زندگی می کنند که در معرض خطر فرونشست به دلیل استخراج بیش از حد از منابع آب زیرزمینی هستند و 70درصد کل تقاضا برای آب در ایران هم مربوط به این مناطق است.

بحران آب به چنان سطحی رسیده است که مقامات نمی توانند آن را انکار کنند یا نادیده بگیرند. رضا اردکانیان، وزیر انرژی، اخیرا درباره کمبود آب در تابستان هشدار داده و امسال را «یکی از خشک ترین سال های پنج دهه اخیر» توصیف کرده است. احد وظیفه، یکی از مسئولان مرکز خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، هم نیمه ژوئن گفت: «صریح بگویم، آب وجود ندارد. امسال برخی از مناطق کشور، به ویژه در جنوب و شرق، 50 تا 85 درصد کاهش بارندگی داشتند.»

اما کاهش شدید بارش تنها عامل موثر در بحران کمبود آب نیست. افزایش دما که موجب کاهش بارش برف و خشکی رودخانه ها شده، و افزایش میانگین مصرف آب در شهرهایی مانند تهران هم مطرح بوده است. محمد رضا بختیاری، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، با اشاره به کاهش ذخایر برف در اطراف تهران گفت: «این یک هشدار بسیار جدی است.» شهرهای مختلف از جمله پایتخت اخیرا به دلیل خشکسالی با قطع ناگهانی برق مواجه بوده اند؛ یکی از دلایل اصلی خاموشی ها نبود آب کافی در نیروگاه ها بوده است. البته برخی دلایل دیگر همچون استخراج «غیرقانونی» ارزهای رمزنگار هم وجود داشته است.

این عوامل باعث ایجاد تنش بین دولت ایران و شهروندان این کشور شده است. عامل بسیاری از ناآرامی های داخلی در دو دهه گذشته کمبود آب بوده است. اعتراض های مکرر درباره وضعیت دریاچه ارومیه که زمانی دومین دریاچه بزرگ آب شور جهان قلمداد می شد، ساخت سد و برداشت آب زیرزمینی وجود داشته؛ کاهش 95درصدی حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه از سال 2001 و کاهش سطح آب در سال های مرطوب نگرانی های جدی درباره احیای دریاچه را در پی داشته است. در حال حاضر، سطح آب دریاچه ارومیه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 38سانتی متر پایین آمده است.

ماه مه گذشته اهالی روستایی در مشگین شهر در شمال غربی استان اردبیل در اعتراض به کمبود آب آشامیدنی جاده روستا را بستند. ژوئیه سال 2020 هم مردم شهرهای جنوب غربی آبادان و خرمشهر و برازجان در جنوب غربی استان بوشهر در اعتراض به کمبود آب و بحران آب آشامیدنی در خیابان ها تجمع کردند. مارس 2018 هم در نزدیکی اصفهان و جنوب غربی استان خوزستان، کشاورزان به انتقال منابع آب روستایی اعتراض کردند.

در هفته های اخیر، مشکل کم آبی بارها در شبکه های اجتماعی و رسانه های ایرانی مطرح شده، اما دولت برنامه خاصی برای حل بحران ارائه نداده است. پروژه های پیشنهادی مانند انتقال آب از دریای خزر و خلیج فارس به استان های مرکزی فقط باعث افزایش تنش بین استان ها خواهد شد. کارشناسان محیط زیست معتقدند که چنین پروژه هایی به محیط زیست آسیب می رساند. دولت هم از تلاش ها برای کاهش وابستگی به مخازن آب زیرزمینی عقب کشیده است چرا که کشاورزان در مواجهه با کاهش بارندگی همچنان به حفر چاه های غیرقانونی ادامه می دهند.

شایان ذکر است که افزایش تولید نفت به بحران آب در میادین مشترک با عراق در غرب کارون در تالاب هورالعظیم افزوده است. مهدی رشید الحمدانی، وزیر منابع آب عراق، اخیرا اعلام کرده یک هیئت رسمی عراقی برای بررسی اختلافات بین دو کشور بر سر آب های مشترک عازم ایران خواهند شد.

بحران آب همچنین یک نگرانی مزمن برای همسایه شرقی ایران، افغانستان، است. دو کشور بر سر رودخانه هیرمند و تالاب های هامون در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان که در پانزده سال گذشته به دریای ماسه تبدیل شده، درگیر بودند. اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، مارس 2020 اعلام کرد که نیمروز به یک مخزن آب برای افغانستان و ایران تبدیل خواهد شد و گفت که آب افغانستان اکنون در ازای نفت به ایران ارسال می شود.

وزیر کشور ایران در ژوئیه 2018 هشدار داده بود که ایران در آستانه یک بحران جدی اجتماعی، یعنی مهاجرت به دلیل تغییرات آب و هوایی قرار دارد و این شرایط می تواند در پنج سال آینده تحول چشمگیری در ماهیت اجتماعی ایران ایجاد کند.

تمرکز صنایعی که آب زیادی مصرف می کنند در استان هایی که منابع آب کافی ندارند، نتیجه سیاست گذاری های ضعیف است که سابقه برخی از آنها به پیش از انقلاب بازمی گردد. با این حال، واقعیت این است که بسیاری از مشکلات امروز نتیجه مستقیم سوء مدیریت و فساد است.

رسیدگی به بحران آب برای ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری منتخب، یک فوریت خواهد بود. دولت حسن روحانی بارها به تحریم های ایالات متحده به عنوان یکی از عوامل اصلی مشکلات محیط زیست اشاره کرده، اما اگر ایران و آمریکا به توافق هسته ای سال 2015 برگردند، این بهانه دیگر وجود نخواهد داشت. تنها با تعریف مجدد سیاست های کشاورزی ایران و صرفه جویی و مصرف بهینه آب است که ایران می تواند این بحران رو به وخامت را حل کند.

منبع: شورای آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34

کلید واژه ها: کم آبی بحران آب بحران آب ایران سوء مدیریت منابع آب اصلاحات کشاورزی


( ۵ )

نظر شما :

. ۲۴ تیر ۱۴۰۰ | ۱۰:۰۹
طرحهای غلط انتقال آب و سد زنیهای بی رویه ، کشت محصولات آب بری مثل برنج در خوزستان و سیستان و کشت و صادران چند هزارتنی هندوانه در هرمزگان و کرمان از دلایل خشکی ایرانه از اونطرف هم برای جاهایی که خشکسالی اتفاق افتاد جز دریاچه ارومیه برای هیچ جای دیگه کاری نشد از بختگان و پریشان تا خلیج گرگان و تالاب انزلی تا کارون که پرآب ترین رود ایران بود و شور شد هیچ کاری نکردن فقط دریاچه ارومیه بود که میلیاردها تومن براش هزینه کردن و حتی خبرنگاران فدای تهیه گزارش احیاش شدن در سیستان بلوچستان هم بحث حق آبه هیرمند پیگیری نشد جز آذرباییجان برای احیای دریاچه ها و تالابهای هیچ جای دیگه کار زیست محیطی نشد
فدوی ۲۴ تیر ۱۴۰۰ | ۱۰:۴۳
خدواند رحمان هیچ چیزی برای ملتها و سرزمینها کم نگذاشته است . اگر آب کم داریم لااقل منابع عظیم انرژی داریم . معدن داریم و ... اگر در این سالهای بعد از انقلاب تهدیدها به تحریم نفتی ایران را جدی می گرفتیم یا لااقل این تهدیدها را فرصتی برای تغییر در شیوه ی مملکت داری می دانستیم الان حال و روزمان این نبود . نتنها تهدیدها را جدی نگرفتیم که در برایمان بر همان پاشنه چرخید و همچنان به نفت خواری ادامه دادیم . اگر با انرژی در دسترسمان آب برای کشاورزی تهیه می کردیم و کشاورزی روباز و قدیمیمان را گلخانه ای می کردیم ، از آبیاری تحت فشار بهره می بردیم ، انرژی عظیم خورشید در کویر را به برق تبدیل می کردیم ، بسته بندی مدرن را عمومی می کردیم ، از کودهای شیمیایی درست استفاده می کردیم ، آنوقت می نشستیم ببینیم چه کسی می خواهد کالای صادراتی جدیدمان یعنی غذا و فراورده های غذایی را تحریم کند . همان آمریکا در صف خریدش می ایستاد در عوض به صورت جنون آمیز پالایشگاه ساختیم و تازه آن را هم چنان بد ساختیم و بد مدیریت کردیم که در تهیه سوخت هم برای خودمان مانده ایم . حالا ما مانده ایم و کالای بنجلی با نام نفت که با روشهای جدید استخراج یه جورایی اغلب کشورها نفت خودشان را دارند . ای کاش به جای میلیاردها بشکه نفتمان ، یه دوجین مدیر واقعی داشتیم . اگر تونستید اولی را بدهید ، دومی را بگیرید . صد در صد سوده .
زیتون ۲۴ تیر ۱۴۰۰ | ۱۳:۳۵
اتفاقا من با شما و افکار کوته بینانتون مخالفم .....انسان برخلاف دیگر میمون ها وقتی با مشکل روبرو میشه سعی میکنه با خلاقیت و ابتکار مشکل را حل کنه ....ایران با استفاده از تکنولوژی های مدرن میتونه به راحتی حلش کنه......قسم به آناهیتا الهه آب دوباره مهرابه ها(ابر قنات های باستانی)را برپا خواهیم کرد و استخوانهای قوم نفرین شده را دوباره(ایهامش) خورد خواهیم کرد.....
مهدی ۲۴ تیر ۱۴۰۰ | ۲۲:۴۸
در کشوری که از کم آبی رنج میبرد کشت محصولاتی مانند هندوانه، چغندر قند، صیفی‌جات، یونجه و برنج چه توجیهی دارد و چرا جلوی این رویه خسارت آور گرفته نمی‌شود؟!
خان محمد- کابل ۲۵ تیر ۱۴۰۰ | ۰۳:۵۵
سوء مدیریت آب؟؟ یعنی ایران و سایر کشور های کم آب چه میتوانند بکنند؟؟ و چقدر آب را میتوانستند ذخیره کنند؟؟؟ و اگر این روند چندین سال متواتر ادامه پیدا کند دولتها قادر به چه معجزاتی اند؟؟؟ مردم در ایران به چهار طرف نگاه کنند و ببینند که که دیگران در چه وضعیت اند؟ وضعیت آب و هوا در جهان در کدام جهت روان است. در پایان نگاه کنید خبر را بخوانید: بارندگی بی‌سابقه و سیل در آلمان و بلژیک ده‌ها کشته به جا گذاشت یک ساعت پیش سیل در شولد در پی بارندگی بی سابقه که باعث طغیان شدید رودخانه ها شده دست کم ۶۷ نفر در آلمان و بلژیک جان باخته اند. این خبر همین الان در سایت بی بی سی پخش شد حالا مردم آلمان تظاهرات کنند که چرا سیل آمده؟؟ و چرا ۶۷ نفر کشته شده؟؟ و چرا دولت جلوش را نگرفته؟؟ و علتش سوء مدیریت دولت است؟؟؟ این بی آبی ادامه دارد و رو به ازدیاد است و در نهایت کاری از دولت ها ساخته نیست. و ایران ۴۳ سال است برای استقلال و آزادی میرزمد جلو چه چیز را زود تر بگیرد و مدیریت کند؟؟ جاسوسهای اسرائیل؟؟ تحریم های اقتصادی امریکا؟؟ ترور های دانشمندان؟؟ داعش؟؟ طالبان؟؟ محاصره مرز ها از چهار طرف؟؟ پروپاگند و تبلیغات ناروا؟؟ در افغانستان هزران نابکاری و کثافتکاری در دستگاه دولت اتفاق میافتد غرب در سکوت مرگبار فرو رفته و پنهان کاری میکند و انا در مورد ایران از بلایای طبیعی هم برای ایجاد شورش علیه ایرا استفاده میکنند، کمی بخود بیائید و هشیلر شوید. ایران تنها کشور مستقل در منطقه است ، بقیه همه مزدور اند. مردم هم باید تکان بخورند و لا دولت همگام مشغول به کار شوند از دولت به تنهایی کاری ساخته نیست. چرا درک نمیکنید، بیائید وضعیت نا را از نزدیک در افغانستان مشاهده کنید تا قدر زندگی در ایران را بدانید. مردم ایران را شکم سیری لگد، کمبود آب است تظاهرات میکنیم ، مسخره نیست؟؟؟