ترامپ با میانجی گری در روابط اسرائیل-اعراب، ایران را تهدید می کند؟ ​​​​​​​

نویسنده: بن ولفگانگ

دیپلماسی ایرانی: واکنش مقامات ارشد ایرانی به مراسم امضای توافق دیپلماتیک اسرائیل-اعراب منعکس کننده این باور است که تهران در نهایت ممکن است بزرگ ترین بازنده این «موفقیت تاریخی» دونالد ترامپ باشد. اگرچه رهبران فلسطین هم به اندازه مقامات ایران از توافق خشمگین بودند و آن را مورد انتقاد قرار دادند، اما توافق بین امارات و بحرین با اسرائیل اساسا نشان دهنده به خطر افتادن موقعیت ایران در خاورمیانه با از دست رفتن قدرت و اهرم فشار احساسات سنتی ضد اسرائیلی است. البته، این توافق برای ایران یک مفهوم دیگر هم دارد که به همان اندازه ناخوشایند است: اینکه نگرانی ملت های عرب درباره ایران و متحدان منطقه ای آن از خصومت سنتی آنها با اسرائیل پررنگ تر است و این مساله توانسته آنها را از نظر دیپلماتیک به یکدیگر نزدیک کند و ایران را به سمت انزوا سوق دهد.

«توافق ابراهیم» که روز سه شنبه امضا شد و به معنای عادی شدن روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و امارات و بحرین است، اولین توافق بین اسرائیل و یک کشور عربی در حدود سه دهه گذشته به شمار می رود. پیش بینی ترامپ این است که این توافق می تواند زمینه را برای عادی شدن روابط سایر کشورهای عربی با اسرائیل فراهم آورد و فلسطینی ها را به حضور پای میز مذاکره ترغیب کند. 

اما مقامات ایران دیدگاه متفاوتی به این توافق دارند و اینطور استدلال می کنند که دولت ترامپ به دنبال استفاده سیاسی از مراسم پر سر و صدای روز سه شنبه در آستانه انتخابات ماه نوامبر است و در همین راستا، به طور خصوصی امارات و بحرین را تهدید کرده. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، گفت: «آقای ترامپ به شدت به یک عکس تبلیغاتی نیاز داشت. داماد او از مشتری های منطقه ای باج گیری کرد و یک عکس به او داد.» علی ربیعی، سخنگوی دولت، هم در انتقادی شدیدالحن تر گفت: «تصمیم به تجارت با رژیم کودک-کُش اسرائیل می تواند به بی ثباتی منطقه ای و خشونت منجر شود.»

همین خشم را می شد در واکنش جنبش شیعه حزب الله لبنان که یکی از قدرتمندترین متحدان ایران در منطقه است، نیز مشاهده کرد. شیخ نعیم قاسم، معاون حزب الله، روز سه شنبه در کنفرانسی در شهر قم ایران گفت: «توافق عادی سازی روابط خیانت به فلسطین و بیت المقدس است. عادی سازی فقط در جهت منافع اسرائیل است و هیچ منفعتی برای فلسطین و آرمان فلسطین ندارد و آنها را از حقوقشان محروم می کند.»

تقویت زرادخانه اسرائیل

اسرائیل به نوبه خود سعی کرد از جلسه روز سه شنبه برای تقویت دفاع خود و تعمیق روابط امنیتی با ایالات متحده استفاده کند. طبق گزارش های منتشر شده، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، از ترامپ یک اسکادران دیگر از «اف-35» ها و سایر هواپیماهای آمریکایی را خواستار شده است. ترامپ پیشتر گفته بود مشکلی با یک معامله اینچنینی ندارد. امارات نیز به دنبال خرید «اف-35» از ایالات متحده است؛ اقدامی که اسرائیل با آن موافق نیست. ترامپ وعده داده روی مصالحه بین دو طرف اماراتی و اسرائیلی کار کند.

در همین حال، فلسطینی ها روز سه شنبه در کرانه باختری و غزه تظاهرات برگزار کردند و عکس های ترامپ، نتانیاهو و رهبران بحرین و امارات را سوزاندند. طبق نتایج یک نظرسنجی که روز سه شنبه توسط مرکز فلسطینی برای سیاست و تحقیقات منتشر شد، 86 درصد فلسطینی ها معتقدند این توافق ها در جهت منافع اسرائیل است و نه منافع آنها. این خشم و بدبینی توجیه پذیر و منطقی است. برخی از کارشناسان منطقه ای می گویند اگرچه ایران جدی ترین منتقد این توافق در منطقه است، اما فلسطین بیشترین ضرر را از آن متحمل خواهد شد چرا که با از بین رفتن جبهه ضد اسرائیلی در جهان عرب، قدرت خود در هر مذاکره احتمالی صلح با اسرائیل از دست می دهد. جان بی. آلترمن، رئیس برنامه خاورمیانه در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی، در تحلیلی نوشت: بزرگ ترین بازندگان احتمالا فلسطینی ها هستند. آنها دست خود را در مذاکره با اسرائیل ضعیف می دیدند و برای تقویت آن بر همبستگی اعراب حساب می کردند.»

از دیدگاه آمریکا، توافق روز سه شنبه در چند جبهه سودمند بوده است. دولت ترامپ مدعی شده که اگر تنش های منطقه ای کمرنگ تر و روابط دیپلماتیک برقرار شود، احتمال حصول توافق بین اسرائیل و فلسطین بیشتر می شود. البته مقامات دولت ترامپ به وضوح به این مساله که به دنبال انزوای ایران در منطقه نیز بوده اند، اشاره کردند. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، در یک برنامه مجازی برگزار شده توسط «شورای آتلانتیک» گفت: «ما یک چشم انداز صلح ترسیم کردیم که عنصر دیگری هم داشت و آن، درک عمیق این مساله بود که نیروی اصلی بی ثبات کننده در خاورمیانه درگیری بین اسرائیل و فلسطین نبوده، بلکه تهدید ناشی از جاه طلبی های خارجی ایران بوده است.» او افزود، واکنش شدید ایران به توافق اسرائیل-اعراب و سخنان ضداسرائیلی، ماهیت ضد یهودی دولت در ایران را نشان داده است.

در میانه این دستاورد تاریخی دیپلماتیک برای دولت ترامپ، نیروی هوایی ایالات متحده هم این هفته برای رزمایش عقاب صحرا به نیروی هوایی سلطنتی سعودی پیوسته است. این مانورها ارتباط مستقیمی با توافق دیپلماتیک حاصل شده ندارند، اما همکاری نظامی آمریکا با سعودی ها هشدار دیگری به ایران به عنوان رقیب اصلی عربستان در منطقه به شمار می رود.

منبع: واشنگتن تایمز / مترجم: طلا تسلیمی