غرب اهمیتی به تظاهرات عراق نمی دهد

دیپلماسی ایرانی: رهبران ایران بارها تاکید کرده اند که هیچ تمایلی به بازسازی امپراطوری پرشیا در خاورمیانه امروزی ندارند. آنها می گویند که برخلاف ایالات متحده، ایران یک قدرت امپریالیستی نیست. اما به نظر می رسد بسیاری از مردم در لبنان این اظهارات را باور ندارند. حزب الله، سازمان سیاسی مطرح شیعه که روابط نظامی و مالی با ایران دارد، طی دو هفته گذشته به هدف اصلی تظاهرات مردمی در سراسر لبنان تبدیل شده است.

شرایط وخیم یمن و رسیدن شمار کشته های 4 سال جنگ در این کشور به 100 هزار نفر در میانه حمایت های ایران از حوثی ها هم چندان به دیدگاه ها درباره ایران به عنوان یک کشور همسایه دوست کمکی نکرده است. جنگ یمن همه شاخصه های یک درگیری نیابتی کلاسیک بین دو دولت خارجی، ایران شیعه و عربستان سنی، را دارد. هر دو کشور برای سلطه منطقه ای تقلا می کنند.

میانه روهای ایران در حال حاضر نگران سیاست مخاطره آمیز تلاش بیش از اندازه اصولگرایان برای گسترش نفوذ کشور در منطقه هستند. شاید بتوان گفت یکی از شاخص ترین چهره های این نفوذ قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای قدس سپاه پاسداران، است. از این رو، جای تعجب ندارد که سلیمانی اخیرا در میانه تظاهرات گسترده در بغداد و دیگر شهرهای با اکثریت جمعیت شیعه که به سرنگونی دولت تهدید کرده اند، به عراق سفر کرده است.

 عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق، سمت خود در دولت را مدیون ایران است. پس از خروج نیروهای آمریکایی از عراق در سال 2011، ایران به اصلی ترین کارگزار تبدیل شده و می توان گفت که عراق یکی دیگر از غیر استان های غیر امپراطوری ایران است که سلیمانی سعی دارد ناآرامی ها در آن را سر و سامان دهد.

یک مقام ایرانی که خواست نامش فاش نشود؛ درباره حضور سلیمانی در عراق گفت: «امنیت [عراق] برای ما مهم است و ما پیشتر به آنها کمک کرده ایم. فرمانده نیروهای قدس ما به طور مرتب به عراق و سایر کشورهای منطقه سفر می کند، به ویژه هنگامی که متحدان ما از ما درخواست کمک کنند.» اما شاید در حقیقت، سلیمانی برای حمایت از عبدالمهدی در برابر رهبران کلیدی جمعیت شیعه عراق به این کشور سفر کرده باشد.

اما این چالش تنها برای ایران مشکل ساز نخواهد بود و نظام شکننده سه جانبه تقسیم قدرت دموکراتیک عراق که از پس از حمله سال 2003 نیروهای آمریکایی در این کشور به اجرا گذاشته شده نیز در جریان اعتراض های خیابانی به خطر افتاده است. رهبران عراق عمدتا توانایی ارائه ملزومات اساسی همچون آب آشامیدنی و پاکیزه و برق را به شهروندان ندارند. جوانان عراق از نبود فرصت شغلی رنج می برند. سیاستمداران، خواه سنی یا عرب شیعه یا کرد، همگی از دیدگاه مردم عراق فاسد یا نالایق انگاشته می شوند.

در کشوری که دومین تولیدکننده بزرگ نفت در اوپک به شمار می رود و 12 درصد از ذخایر نفتی جهان را داراست، توجیه شکست های مداوم دولت ها در رسیدگی به خواسته های مردم دشوار به نظر می رسد. عراق هنوز از فجایع اشغال ایالات متحده و جنگ علیه داعش به طور کامل بهبود نیافته است.

بسیاری در غرب تصور می کنند که داستان عراق پایان یافته، اما اینطور نیست. کشورهای غربی هم مانند ایران مطابق منافع خود درصدد روی کارآوردن دولت های مطلوب در عراق و نهایتا کنترل امور این کشور برآمده اند و از این رو، آنها هم مسئولیت دارند به کسب اطمینان از تمامیت ارضی دموکراتیک، رهایی از گروه های جهادگرای تروریست و احیای اقتصادی و اجتماعی کمک کنند. اما این مسئولیت بیش از همه بازیگران خارجی بر عهده مردم عراق است که اکنون با صدای بلند یک شروع دوباره را خواستار شده اند. در روزهای اخیر در عراق در میانه فریادها برای تحقق دموکراسی وعده داده شده در سال 2003 بیش از 250 نفر کشته و هزاران نفر زخمی شدند. اگر این اتفاق در هنگ کنگ یا بارسلونا رخ داده بود، فریاد معترضان گوش جهانیان را کر می کرد. اما سوال این است که غرب چرا بدون اینکه واکنشی نشان دهد ادعا می کند به این کشور خاورمیانه اهمیت می دهد؟

منبع: گاردین / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34