توافق هسته ای ایران: ما اکنون کجا قرار داریم؟

نویسنده: مدی الفاتح

دیپلماسی ایرانی: پس از امضای توافق هسته ای دو طرف غربی و ایرانی از این مسئله خرسند شدند، اما متاسفانه موانع پیش روی ایران برای تبدیل شدن به یک حکومت عادی باب میل امریکا و موانع پیش روی غرب برای تبدیل شدن به دوست حکومت جمهوری اسلامی ایران به سرعت پدیدار شد. به این ترتیب اظهارنظرهای خصمانه میان دو طرف رد و بدل شد.

طی دو دهه اخیر غرب از روش های متفاوتی برای کنترل ایران استفاده کرد. این مسئله با ایده رویکرد دوگانه اتحادیه اروپا آغاز شد و سپس رئیس جمهور اوباما آن را به امانت گرفت و از آن استفاده کرد. جوهر این ایده استفاده هم زمان از فشار و مذاکره است به گونه ای که به طرف مقابل امکان مقایسه سود و زیان را اعطا می کند.

ایده دومی که استفاده شد و رئیس جمهور ترامپ و گروه نزدیک وی یعنی سیاستمداران راستگرای رادیکال آن را تشویق کردند؛ ایده لبه پرتگاه است که تمرکز آن روی تحریم ها است. به باور طرفداران این رویکرد، نتیجه بخش نبودن یا پیامدهای منفی تحریم در تبدیل کردن ایران به خطر امنیتی نباید دولت آمریکا را از ادامه اعمال تحریم و افزایش تاثیرگذاری آن بازدارد. این راهبرد در این عبارت خلاصه می شود: تحریم های کنونی احتمالا در حال حاضر به نتیجه ای منجر نشود، اما اعمال تحریم های بیشتر تاثیرگذار خواهد بود .صاحبان این نظریه منتظر شدند پس از رفتن ایران به سمت لبه پرتگاه این کشور تسلیم شود.

امروز آمریکایی های در حال درک این مسئله هستند که ایده لبه پرتگاه احتمالا درباره حکومت های دیگری فایده بخش است که پیچیدگی داخلی و خارجی کمتری دارند اما درباره ایران این سیاست به تسلیم منجر نمی شود، به اندازه ای که ای این کشور را به استفاده از تمامی اهرم های فشار و انجام رفتارهای  بی پروا سوق می دهد.

تنافض این جا است که ایران نیز به نوبه خود از رویکرد لبه پرتگاه در پاسخ به تهدیدهای رئیس جمهور ترامپ استفاده کرد. به این ترتیب زمانی که وی مجموعه تحریم های شدید را اعلام کرد تحریم هایی که اقتصاد این کشور و در نتیجه بقای حکومت را تهدید کرد؛ پاسخ ایران اعلام ادامه غنی سازی و کاهش تعهدات هسته ای بود.

ایران به نقض توافق اکتفا نکرد بلکه عمدا به تنش زایی بیشتر از طریق هدف قرار دادن نفتکش ها در خلیج فارس و هدف قرار دادن عمق خاک عربستان رو آورد. در اینجا متهم حوثی ها باشند یا نیروی نظامی ایران نتیجه یکی است و آن این که حکومت ولی فقیه تصمیم گرفت جهان را به لبه پرتگاه بکشاند. به گونه ای که به نظر برسد تدارک برای نبردی بزرگ است.

یکی از علل پیچیده شدن اوضاع این است که مسئله دیگر به روابط دو جانبه تهران و واشنگتن مربوط نیست به اندازه ای که مواضع منطقه ای یعنی موضع سخت گیرانه کشورهای خلیح فارس نسبت به ایران، موضع روسیه، متحد این کشور، موضع اروپا و موضع ترکیه در محاسبات تاثیرگذار است.

اوضاع کنونی مرا [نویسنده] به این سمت سوق داد که در گذشته بیان کردم که دیگر به جای اصطلاح توافق هسته ای باید از نام ابهام هسته ای صحبت کنیم به این ترتیب که در این راستا همه چیز ممکن است از بازگشت به این توافق و اصلاح آن تا ورود به مرحله جدیدی از تحریم های بین المللی شدیدی که در توافق آمده است در صورتی که ایران از تعهدات خود شانه خالی کند.

منبع: القدس العربی/تحریریه دیپلماسی ایرانی