تلاش واشنگتن و ریاض برای کشاندن پرونده آرامکو به شورای امنیت

نویسنده: احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار

دیپلماسی ایرانی: در حالی که اظهارات مبهم و ضد و نقیض دونالد ترامپ در باره چگونگی واکنش آمریکا به حمله علیه تأسیسات نفتی عربستان، ناظران و تحلیل‌گران را سردرگم کرده، مارک اسپر، وزیر دفاع دولت او از بررسی تمام گزینه‌ها برای پاسخ به این حملات خبر داده است.

تا کنون مشخص شده که گزینه مورد نظر آمریکا، اقدام یکجانبه آن کشور به صورت یک حمله متقابل نظامی به ایران نخواهد بود. بنابراین، آمریکا در پی نوعی عملیات چند جانبه از سوی ائتلافی از کشورها برای پاسخ به حمله علیه تأسیسات نفتی عربستان است.

در این میان، دولت بریتانیا به صراحت اقدام دسته‌جمعی را توصیه کرده و عربستان نیز با دعوت از سازمان ملل برای مشارکت در تحقیقات مربوط به شناسایی منشأ و عامل حملات، ظاهراً همین راه را برگزیده است.

با این حساب، احتمالاً آمریکا و بریتانیا و عربستان درصدد گشودن پای سازمان ملل به ماجرا هستند و علاقمندند از طریق شورای امنیت کار خود را پیش ببرند.

شورای امنیت سازمان ملل اما در سال‌های اخیر به ندرت در باره موضوعی بین‌المللی به اجماع رسیده؛ بویژه که بین اعضای شورا، از جمله چین و روسیه از یک طرف و آمریکا و متحدان غربی‌اش از طرف دیگر، اختلافات اساسی در باره نظم بین‌الملل بروز کرده است.

بدین ترتیب ،کشاندن ماجرا به شورای امنیت ممکن است صرفاً اتلاف وقت تصور شود به خصوص که پکن و مسکو تمایلی به تشدید فشارها علیه ایران ندارند.

با این همه، در موضوع خاص حمله به تأسیسات نفتی عربستان داستان با موارد دیگر تا اندازه‌ای تفاوت دارد. چین و روسیه هر دو با عربستان روابط دوستانه و نزدیکی دارند و چینی‌ها به طور مشخص اقتصادشان به جریان آزاد نفت از کشورهای عرب منطقه گره خورده است.

بنابراین، این دو کشور با هر گونه تحرکی که ثبات سیاسی عربستان را به مخاطره اندازد و یا جریان صدور نفت را مختل کند؛ به شدت مخالف‌اند.

بدین جهت، هر گونه موضع‌گیری شورای امنیت در باره نوع پاسخ به عملیات موشکی و پهپادی علیه صنایع نفت عربستان، قابل پیش بینی نیست و روند رویدادها بستگی به میزان اعتبار و محکمه‌پسندی اسناد و مدارکی دارد که سعودی‌ها به کمک کارشناسان سازمان ملل بتوانند در مورد ادعایشان مبنی بر دخالت ایران در حملات، به شورای امنیت ارائه کنند.

با این حال، تقریباً غیرممکن است که شورای امنیت جواز حمه نظامی متقابلی را به آمریکا و متحدان آن علیه ایران بدهد. شورای امنیت در صورت پذیرش اعتبار اسناد و مدارک احتمالی سعودی‌ها حداکثر ممکن است تا صدور قطعنامه‌ای در جهت محکومیت ایران پیش برود.

این اقدام البته شکست دیپلماتیک سنگینی برای جمهوری اسلامی تلقی خواهد شد و از نقطه نظر سیاسی، نشانه انزوای بین‌المللی آن به شمار خواهد رفت. در عین حال چنین قطعنامه‌ای دست آمریکا و متحدانش را برای اعمال فشار سیاسی و اقتصادی و حتی در صورت لزوم نظامی علیه تهران باز خواهد گذاشت. در واقع هدف اصلی عربستان و آمریکا از کشاندن احتمالی پرونده به شورای امنیت نیز همین است.