سندروم ویتنام به سندروم افغانستان تبدیل می شود؟

نویسنده: فینان کانینگهام

دیپلماسی ایرانی: طبق گفته رهبران ایالات متحده، جنگ در افغانستان طولانی‌ ترین جنگ آمریکا بوده و به از دست رفتن مقادیر زیادی «خون» و «منابع مالی» منجر شده است. اکنون به نظر می رسد واشنگتن در نهایت برای پذیرش شکست تاریخی در افغانستان آماده می شود و این در حالی است که بسیاری آن را با جنگ وحشیانه ویتنام قابل قیاس می دانند.

به نوشته نیویورک تایمز، مذاکرات جدی میان مقامات آمریکایی و شورشی های طالبان با «گامی ملموس و بزرگ» برای پایان دادن به جنگ نزدیک به 18 ساله در افغانستان همراه بوده است. مذاکرات بیشتری هم در هفته های آینده برای کار روی جزئیات انجام می شود. اما طبق گزارش ها، در حال حاضر ایالات متحده باید 14هزار نیروی خود را در این کشور آسیای میانه بدون دریافت هیچ ضمانتی از سوی دشمن، خارج کند. واشنگتن هنوز به طور رسمی این اقدام یک جانبه را نپذیرفته، اما تحلیل گران معتقدند که به طور غیرمستقیم با این خواسته طالبان موافقت کرده است.

در اوج دوران جنگ شمار نیروهای ایالات متحده در افغانستان به 100هزار نفر می رسید. جای تعجب ندارد که اکنون باقی مانده نیروها در افغانستان توانایی کنترل بر شورشی ها را ندارند. حتی حضور 8هزار نیروی ناتو و هزاران پیمانکار خصوصی در افغانستان که از دولت در کابل حمایت می کنند، باز هم مقابله با شورشی ها دشوار است.

زلمای خلیل زاد، نماینده ویژه ایالات متحده در صلح افغانستان در جریان آخرین دور مذاکرات در دوحه (قطر) به دنبال شکل دادن به «چارچوب توافقی برای معاهده صلح» بود تا طالبان را به سه موضوع متعهد کند: آتش بس، ورود به مذاکرات با دولت کابل و تعهد به اینکه افغانستان هرگز مجددا به پناهگاهی امن برای گروه های تروریستی تبدیل نمی شود.

اما طبق گزارش های منتشر شده توسط رسانه‌ ها، طالبان تعهد خود را به هیچ یک از این خواسته ها اعلام نکرده و در مقابل، موافقت واشنگتن با خارج کردن نیروها از افغانستان را جلب کرده است. به عبارت دیگر، طرف آمریکایی تنها به دنبال حفظ وجهه از طریق یک «توافق» دوجانبه است و در واقعیت، می داند که جنگ مدت ها پیش تمام شده.

رایان کروکر، سفیر سابق آمریکا در افغانستان در اشاره به این مساله گفت ایالات متحده در خفا «شرایط تسلیم شدن» را بررسی می کند و در ظاهر سعی دارد وجهه خوبی به مساله بدهد. او همچنین خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را با عقب نشینی و شکست نیروهای آمریکایی در پایان جنگ ویتنام در اواسط دهه 1970 مقایسه کرد و افزود: «همانطور که از حضور ما پای میز مذاکره مشهود است، داریم تسلیم می شویم. ما در حال مذاکره شرایط تسلیم شدنمان هستیم.»

شکست نیروهای نظامی ایالات متحده در افغانستان می تواند به ظهور مجدد سندورم ویتنام بینجامد که به از دست رفتن اعتماد ملی به ارتش و موضع گیری بین المللی در قبال ان جنگ انجامید. جنگ در افغانستان خیلی از جنگ در ویتنام طولانی تر شده و اگرچه شمار تلفات نیروهای آمریکایی بسیار کمتر بوده، اما هزینه های مالی آن سرسام آور است. طبق برآوردها، تاکنون حدود 2هزار میلیارد دلار پول مالیات دهندگان آمریکایی در جنگ در افغانستان هزینه شده در حالی که دستاوردهای استراتژیک آن عملا «صفر» است.

به علاوه، جنگ آغاز شده توسط دولت جورج دابلیو. بوش در ماه اکتبر سال 2001، آغازگر یک سری جنگ های دیگر موسوم به «جنگ علیه تروریسم» در چندین کشور بود که هزینه کلی آنها دست کم به 5 هزار میلیارد دلار (یک چهارم بدهی ملی ایالات متحده) می رسد.

از نظر هزینه جانی هم جنگ علیه افغان ها و مبارزه با تروریسم در دیگر کشورهای منطقه به کشته و زخمی شدن میلیون ها نفر انجامیده و میلیون ها نفر را نیز آواره کرده است. نرخ خودکشی در میان کهنه سربازان جنگ های افغانستان و عراق به شدت بالاست و انتظار می رود تاثیرات منفی روانی این جنگ ها تا چندین نسل ادامه داشته باشد.

همانطور که امریکا مدت ها با سندروم ویتنام درگیر بود، اکنون هم تا چندین دهه آتی سندرم افغان گریبان ایالات متحده را رها نخواهد کرد.

دولت بوش حمله به طالبان در افغانستان را در تلافی حمله 11 سپتامبر آغاز کرد و این در حالی بود که شواهد حاکی از ارتباط افغانستان با حمله به برج های دوقلو چندان مستدل نبودند. طالبان که از 1996 قدرت را در افغانستان به دست گرفته بود، سقوط کرد. اما پس از سه دوره ریاست جمهوری، به نظر می رسد که طالبان مجددا به در دست گرفتن قدرت در افغانستان و مشایعت خروج نیروهای آمریکایی و ناتو فاصله چندانی ندارد.

ریچارد هاس، یکی از برنامه ریزان پیشین وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «طالبان به این نتیجه رسیده که زمان زیادی تا خستگی ایالات متحده از حضور نظامی در افغانستان و پرداخت هزینه 45 میلیارد دلاری در سال در جنگی که نمی تواند برنده شود، نمانده است... آنها نیازی به مصالحه ندارند.» واشنگتن ممکن است وانمود کند که در حال مذاکره برای توافقی بر سر «چارچوب صلح» است؛ اما واقعیت این است که در یک جنگ حماسی دیگر شکست خورده است.

منبع: آر تی / مترجم: طلا تسلیمی