سرنوشت خوبی در انتظار کاراکاس نیست ​​​​​​​

نویسنده: رجی تامپسون (تحلیلگر آمریکای لاتین)

دیپلماسی ایرانی: ونزوئلا به سمت تغییر قدرتی خشونت آمیز و آشفته حرکت می کند. دولت در ارتباط با تولیدات در حال کاهش نفتی و نخبگان سیاسی حریص، در جنگی از پیش شکست خورده مبارزه می کند. کاهش قیمت نفت، هزینه های بالای دولت و فساد شدید بخش انرژی ونزوئلا و تنها منبع درآمد ناشی از صادرات این کشور را را نابود کرده است. رهبران سیاسی قدرتمند ونزوئلا بدون پول برای به جیب زدن و در عین حال تامین مالی برنامه های اجتماعی پوپولیستی، هیچ گزینه ای غیر از رقابت بر سر باقی مانده درآمدهای نفتی ندارند. و آنچه باقی مانده برای خوشحال نگه داشتن همه آنها کافی نخواهد بود. اختلاف نظرها در میان سران کشور تشدید شده و با تحریم های آمریکا و تظاهرات مخالفان در حال گسترش است. سوال مهم در برهه حساس کنونی این است که اعضای دولت ونزوئلا اختلافات خود را چگونه و چه زمانی حل خواهند کرد.

بررسی شرایط ونزوئلا از چند جهت اهمیت دارد که مهمترین آنها این است که ماهیت سقوط دولت فعلی بر شرایط اقتصاد مهم و منزوی این کشور به شدت فقیر در ارتباط آن با جهان خارج به شدت تاثیرگذار خواهد بود. اینکه سران ونزوئلا چگونه و چه زمانی اختلافات خود را حل کنند اهمیت دارد به این دلیل که این کشور در انتقال قدرت از نیکلاس مادورو هم از نظر سیاسی و هم از نظر اجتماعی آسیب شدیدی را متحمل خواهد شد.

برگزاری انتخابات آزاد آنطور که اپوزیسیون ونزوئلا و ایالات متحده خواستار شده اند، در میان گزینه های روی میز نیست. مادورو از قدرت مخالفان به وحشت افتاده، از سوی متحدان پیشین مورد انتقاد قرار گرفته و نگران محاکمه شدن در پی سقوط ونزوئلا به ورطه دیکتاتوری و بحران اقتصادی است و به همین دلیل در برابر تلاش ها برای برکناری مقاومت می کند و احتمال خشونت بیشتر در روند انتقال قدرت را افزایش می دهد.

موضع گیری دولت ترامپ درباره ونزوئلا کلید زمان بندی انتقال قدرت در این کشور است. کاخ سفید ممنوعیت واردات نفت از ونزوئلا را مد نظر قرار داده که در صورت اجرایی شد، تشدید اختلاف ها در داخل حزب حاکم را تضمین می کند. اما در داخل کاخ سفید هنوز مناقشاتی بین موافقان و مخالفان تشدید فشارها بر ونزوئلا وجود دارد.

توافق نظر بر سر لزوم برکناری مادورو از قدرت

اگر ایالات متحده و متحدان آن در آمریکای لاتین تنها بر سر یک مساله توافق نظر داشته باشند، این است که مادورو باید از قدرت برکنار شود. اپوزیسیون سیاسی ونزوئلا، کشورهای آمریکای لاتین و باقی آمریکای شمالی همگی ونزوئلا را به مثابه جعبه مواد محترقه می بینند که برای تغییر نظام اجباری تنها منتظر یک جرقه است. همگی بر این مساله اتفاق نظر دارند که بحران اجتماعی ونزوئلا به نقطه ای رسیده که اعمال اندکی فشار دیپلماتیک و مالی بیشتر در نهایت به برکناری مادورو از قدرت می انجامد.

اپوزیسیون ونزوئلا که برای مدت زمانی طولانی به حاشیه رانده شده بود، مقاصد خود را برای سال 2019 خیلی سریع آشکار ساخته. برنامه آنها این است که تظاهرات سراسری را تا جایی پیش ببرند که مادورو را به کناره گیری از قدرت وا دارند. خوان گایدو، رئیس مجمع ملی تحت کنترل مخالفان در ونزوئلا اوایل ماه جاری میلادی خود را وارث مشروع قدرت سیاسی در ونزوئلا خواند و 23 ژانویه خود را رئیس جمهوری موقت اعلام کرد. دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده هم در بیانیه ای تاکید کرد که گویدو را رهبر موقت ونزوئلا می شناسد. برزیل، کلمبیا و سایر کشورهای آمریکای لاتین نیز همین کار را کردند.

با توجه به تحریم های شدید ایالات متحده، سران ونزوئلا نمی توانند به سادگی اپوزیسیون را ساکت کنند. اما هزینه رها کردن قدرت هم برای آنها سنگین است چراکه بسیاری از آنها با خطر زندانی شدن در داخل کشور یا استرداد به ایالات متحده مواجه هستند. از این رو، به رغم انتقادهای گسترده داخلی و خارجی به قدرت چسبیده اند. در چنین فضای پرنوسانی که اپوزیسیون ونزوئلا و نه ایالات متحده هیچ یک نمی تونند روند انتقال قدرت از مادورو را تسهیل کنند. فرصت تغییر قدرت بدون پیچیدگی های کنونی، یک سال پیش فراهم بود؛ اما اکنون اگرچه درباره چگونگی و زمان دقیق این انتقال قدرت شک و تردیدهایی وجود دارد، هیچ شکی نیست که به زودی رخ می دهد و با بی نظمی و احتمالا خشونت همراه خواهد بود.

منبع: استرتفور / مترجم: طلا تسلیمی