نفت، اوراق قرضه و ایران، اسلحه های سعودی در مقابله با آمریکا

نویسندگان: لین نویهد، زینب فتاح، آنتونی دیپائولا و مارک نیکت

دیپلماسی ایرانی: ناپدید شدن جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست پس از دوم اکتبر که وارد کنسولگری عربستان سعودی در استانبول شد، به گرهی در روابط ترکیه و عربستان تبدیل شده است. اما این مشکل به سرعت در حال گسترش است و سیاست خاورمیانه دولت ترامپ را نیز که برمبنای روابط نزدیکتر با حاکمان مستبد پادشاهی برنامه ریزی شده، تهدید می کند.

در حالی که عربستان سعودی از انکار دست داشتن در اتفاقاتی که برای خاشقجی افتاده به سمت اعلام تحقیقات داخلی حرکت می کند، و ترامپ هم نظریه «قاتلان خودسر» را مطرح کرده، به نظر می رسد تلاش هایی برای برای کاهش تنش ها در حال انجام است. اما اگر این تلاش ها شکست بخورند، ریاض و واشنگتن چه گزینه هایی برای اقدام دارند و چه عواملی می تواند آنها را بازدارد؟

سلاح نفتی عربستان سعودی

ایالات متحده و عربستان سعودی دو تولید کننده بزرگ نفت در جهان هستند. عربستان سعودی بیش از 7 میلیون بشکه در روز نفت خام صادر می کند که بیشترین میزان در جهان است و سبب می شود که نقشی کلیدی در ایجاد تعادل در بازارهای جهانی انرژی ایفا کند.

ترامپ از عربستان خواسته تا نفت خام بیشتری به بازار عرضه کند تا مانع از افزایش قیمت ها از تقریبا بالاترین سطح در چهار سال گذشته (بالاتر از بشکه ای 80 دلار) شود. او همچنین در مقابله با ایران به عربستان سعودی متکی است و می خواهد بشکه های سعودی را پس از تحریم های ماه نوامبر، جایگزین بشکه های ایرانی کند.

عقب نشینی سعودی ها از تمایل به رسیدگی به تقاضای جهانی می تواند قیمت نفت را به بیش از بشکه ای 100 دلار برساند و این در حالی است که ترامپ برای انتخابات میان دوره کنگره و تثبیت ریاست جمهوری خود به کاهش قیمت انرژی نیاز دارد. به علاوه، خودداری عربستان از تامین بازار اجرای سیاست تنبیهی علیه ایران را برای دولت ترامپ دشوار می سازد. در این میان، افزایش قیمت نفت به نفع سعودی ها تمام می شود و می توانند با کاهش تولید، درآمد بیشتری داشته باشند؛ اما این اقدام مخاطره خشمگین شدن خریداران و آسیب به اقتصاد جهانی را در پی دارد.

اوراق قرضه ایالات متحده در مالکیت سعودی ها

در سال 2016 ایالات متحده برای اولین مرتبه اطلاعات مربوط به اوراق قرضه وزارت خزانه داری در مالکیت عربستان سعودی را منتشر کرد. این اعداد و ارقام که در چهار دهه گذشته مخفی شده اند، بخشی از یک معامله به شمار می روند که به موجب آن، ایالات متحده نفت عربستان سعودی را خریداری و به این کشور کمک نظامی می کند و عربستان هم دلارهای نفتی را به خزانه داری ایالات متحده می دهد و آن را تامین مالی می کند. مبلغ کلی اوراق قرضه ای که تا سال 2016 در اختیار عربستان بوده به 117 میلیون دلار می رسد که یعنی این کشور یکی از 12 دارنده بزرگ اوراق قرضه آمریکاست.

فواز گرگِس استاد روابط بین الملل در دانشکده اقتصاد لندن، گفت: «قدرتمندترین سلاح عربستان نفت و سرمایه گذاری های آن است. شک دارم که عربستان تولید نفت را کاهش دهد، چون به خودش هم آسیب می رسد و  شک دارم که سعودی ها از سرمایه گذاری های خود عقب بکشند.»

تجدیدنظر ریاض در شرایط منطقه ای

ترامپ در ارتباط با تحت فشار گذاشتن ایران پس از خروج از توافق هسته ای سال 2015، روی اتحاد استراتژیک آمریکا با عربستان سعودی حساب می کند. اگرچه ریاض و واشنگتن اختلافات استراتژیک دارند، اما روابط از زمان دولت باراک اوباما بهتر است.

ترکی الدخیل، رئیس شبکه خبری عربیه در عربستان سعودی روز یکشنبه نوشت، اگر پادشاهی مسلمان سنی بیش از اندازه تحت فشار قرار بگیرد، ممکن است در روابط منطقه ای خود بازنگری کند تاجایی که در صدد حل اختلافات با ایران شیعه و حزب الله لبنان برآید. چنین اتفاقی یک تغییر بزرگ در سیاست ها خواهد بود. سعودی ها چندین میلیارد دلار برای کاهش مقابله با نفوذ فزاینده ایران در یمن خرج کرده اند و عملیات آنها پس از سه سال از حمله نظامی به فاجعه انسانی تبدیل شده است. در عراق، سوریه و لبنان هم همینطور بوده است. گرگس گفت: «احتمال اینکه سعودی ها چنین اقداماتی انجام دهند کم است. آنها که در چندین جبهه در منطقه در برابر ایران مبارزه می کنند، به آمریکا و بریتانیا هم از نظر نظامی و تسلیحات و هم به عنوان یک چتر امنیتی نیاز دارند.»

کاهش فروش تسلیحات

ترامپ گفته است که لغو قراردادهای فروش تسلیحات به عربستان سعودی بر سر پرونده خاشقجی «احمقانه» است و هر تدبیری که برای مقابله با این کشور اندیشیده شود، نباید قراردادهای سعودی با شرکت های بوئینگ، لاکهید مارتین و ریتئون را به خطر اندازد. با این حال، رئیس جمهوری مجبور است در تلاش برای محافظت از این قراردادها که برخی مبلغ کلی آنها را 110 میلیارد دلار برآورد زده اند، سنا را نیز مجاب کند؛ چراکه برخی از سناتورها به دنبال متوقف کردن فروش سلاح به عربستان در آینده هستند. به عقیده تحلیلگران، تمایلات به معاملات فروش اسلحه به عربستان و حمایت از جنگ یمن به سرعت در سنا در حال کاهش است.

سرمایه گذاری ها

تحولات مرتبط با خاشقجی بر کنفرانس بزرگ تجاری که برای 23 اکتبر در ریاض برنامه ریزی شده بود، سایه انداخته است. شماری از مدیران عامل شرکت های بین المللی برنامه سفر خود را به عربستان لغو کرده اند. حتی اگر دولت ترامپ به صورت محدود به وساله خاشقجی واکنش نشان دهد، بازهم شرکت های آمریکایی و اروپایی که نگران آسیب به حسن شهرت خود هستند، ترجیح خواهند داد برنامه های تجاری خود را تا مشخص شدن نتیجه تحقیقات، لغو کنند.

تحریم های سیاسی یا اقتصادی

اگر که مقامات بلندپایه در ریاض مسئول کشته شدن خاشقجی شناخته شوند، تحریم های اقتصادی، اخراج دیپلمات ها و کاهش روابط دیپلماتیک هم در فهرست واکنش های احتمالی خواهند بود.

چهارشنبه، یک گروه دو حزبی از سناتورهای ایالات متحده از قانون مگنیتسکی جهانی سال 2016 را به اجرا گذاشتند که به معنای تحقیقات در زمینه حقوق بشر است و می تواند به تحریم علیه مقامات و نهادهای عربستان سعودی منجر شود. تحلیلگران می گویند کسانی که در سرنوشت خاشقجی دخیل بوده باشند، احتمالا با مسدود شدن دارایی هایشان در ایالات متحده مواجه می شوند.

منبع: بلومبرگ / مترجم: طلا تسلیمی