زن ها برای دریافت گواهینامه صف کشیده اند

سارا عزیز

دیپلماسی ایرانی: در شبی شرجی در ریاض، درست بعد از نماز مغرب، جمعیتی از زنان عربستان سعودی بیرون یکی از محبوب ترین مراکز خرید شهر جمع شده بودند. در حالی که نورافکن ها روشن بود و ترانه های عربی پخش می شد، زنان به صف، منتظر ورود به پارکینگی بودند که تبدیل به نمایشگاهی برای کارگاه های مربوط به رانندگی شده بود. این فستیوال، از 21 ژوئن آغاز شده بود. نمایشگاه های مشابهی نیز در سایر شهر های عربستان دایر بود. برطبق قوانین، از 24 ژوئن، ممنوعیت رانندگی خانم ها در عربستان برداشته می شد.

در نمایشگاه، حضار اکثرا عبای سیاه و نقاب و تعداد کمی هم لباس های رنگارنگ بدون روسری پوشیده بودند و از غرفه ای به غرفه ی دیگر برای دریافت اطلاعات درباره ی تعمیر و نگهداری وسایل نقلیه، قوانین ترافیک و اصول اولیه می رفتند. عده ای با گوشی هایشان مباحث آموزشی را ضبط می کردند و عده ای نیز در کنار غرفه ی کمربند ایمنی از خودشان سلفی می گرفتند. از همه محبوب تر غرفه ی نرم افزار و شبیه ساز های رانندگی بود که خانم ها می توانستند پارک کردن یک ماشین واقعی را تمرین کنند.

این جشنواره را وزارت کشور، به عنوان آخرین تلاش در راستای قانون متعادل سازی دولت، برگزار کرد. این سیاست جدید رانندگی، که اولین بار از طرف پادشاه سلمان در سپتامبر 2017 اعلام شد، جزء اصلاحات ولیعهد محمد بن سلمان و برنامه ی بلند پروازانه ی "رویای 2030" او است. هدف این برنامه، که از آپریل 2016 شروع شد، بهبود تصویر جهانی عربستان سعودی، کاهش محدودیت های اجتماعی و رساندن پادشاهی به جایگاه یک "قدرت سرمایه گذاری جهانی"، است.

انتظار می رود که پایان ممنوعیت رانندگی برای خانم ها، که برای مدت ها نماد سرکوب جنسیتی در عربستان بود، موجب افزایش شهرت عربستان سعودی در خارج از کشور و جذب سرمایه گذاری خارجی شود. این افزایش پویایی خانم ها می تواند به دولت در رسیدن به هدف افزایش یه کارگیری زنان در دولت تا سقف 30 درصد، کمک کند. با این وجود، این اصلاحات اجتماعی شدید همراه با یک سری نمایش های نگران کننده ی قدرت یک جانبه ی ولیعهد همراه بوده است. از جمله ی این اقدامات می توان به تغییر مقامات عالی رتبه دولتی و سرکوب شدید طرفداران حقوق زنان که موجب ایجاد وحشت در جامعه کوچک فعال عربستان شده است، اشاره کرد.

عده ای نگران هستند که این اصلاحات تهاجمی ریاض به ضرر حقوق مدنی و حقوق بشر تمام شود. جمال خشوقی، روزنامه نگار سعودی که در حال حاضر خودش را منزوی کرده است، گفت که دولت نسبت به انتقاد بسیار حساس است و محافظه کاران و لیبرال هایی را که بخواهند انتقاد کنند، به زندان می اندازد." محمد بن سلمان می خواهد به تنهایی رهبری کند. هیچ جایی برای اصلاح طلبان دیگر و یا هرگونه انتقادی به سیاست های او، وجود ندارد." پاییز گذشته، درست قبل از اعلام موضوع ممنوعیت رانندگی، تعداد زیادی از چهره های مذهبی و روشنفکر در یک دستگیری گسترده، بازداشت شدند. احتمالا می خواستند برای ساکت کردن مخالفت ها علیه اصلاحات، پیشدستی کرده باشند. اخیرا، دولت بسیاری از فعالان حقوق زنان را دستگیر و به زندان انداخته است و به جرم خیانت به کشور، محکوم به 20 سال حبس شده اند.

در همین حال، در آموزشگاه های رانندگی در عربستان و ادارات دولتی در سراسر کشور، جایی برای سوزن انداختن نیست چون خیل عظیمی از خانم ها مشتاق گرفتن گواهینامه هستند. انتظار می رود تقریبا 20 درصد از زنان عربستان سعودی - حدود 3 میلیون نفر - تا سال 2020 شروع به رانندگی کنند. البته برای بعضی از آنها هزینه های فعلی بسیار زیاد است. رسانه های محلی گزارش دادند که هزینه های آموزشگاه های رانندگی زنان به طور متوسط شش برابر بیشتر از خدمات آموزشی مشابه برای مردان است.

برخی از زنان نیز به اعتراض علیه رانندگی زنان پیوستند و حتی تا آنجا پیش رفتند که از زنان خواسته اند در خانه بمانند. راما نصیف می گوید:" بسیاری از زنان در مورد خودشان اشتباه فکر می کنند. بعضی از زنان واقعا معتقدند که از مردان ضعیف تر هستند." او به جوک هایی که در فضای مجازی پخش شده اند و رانندگی زنان را مسخره می کنند و به مردان هشدار می دهند که بعد از 24 ژوئن در خانه بمانند و "برای امنیت خودشان" به خیابان نروند اشاره کرد. به اعتقاد وی تغییر برخورد های اجتماعی در قبال زنان از تغییر یک قانون بیشتر زمان می برد. "اما ما دیگر اجازه نخواهیم داد این رفتار های متعصبانه ادامه پیدا کنند... ما باید با آن ها مقابله کنیم و نشان دهیم که نه تنها رانندگان خوبی هستیم بلکه می خواهیم از آن ها هم بهتر رانندگی کنیم."

منبع: آتلانتیک / ترجمه دیپلماسی ایرانی /33