نگرانی های آمریکا هیچ ارتباطی با برجام ندارد

(پرشیادایجست) - ویلیام او. بیمن در گفتگو با پرشیا دایجست گفت: ایالات متحده نمی تواند کل برجام را به طور یک جانبه لغو کند. برجام یک توافق چند جانبه بود که توسط سازمان ملل و اتحادیه اروپا تصویب شد.

دونالد ترامپ قرار است در 22 اردیبهشت تصمیم بگیرد که آیا همچنان در برجام بماند یا آمریکا را از این توافق چندجانبه خارج کند. روزنامه واشنگتن پست به تازگی نوشته است که ترامپ برجام را رها خواهد کرد؛ اما مجله اکونومیست باقی ماندن ترامپ در برجام را نامحتمل ندانسته است. در این میان کشورهای اروپایی تلاش خود را برای حفظ برجام افزایش داده اند؛ به طوری که قرار است آنگلا مرکل و امانوئل مکرون، در اواخر ماه میلادی جاری و طی سفرهایی جداگانه به واشنگتن، ترامپ را از ترک این توافق بر حذر دارند. در عین حال یک دیپلمات در واشنگتن به خبرگزاری ریانوستی گفته اتحادیه اروپا هیچ طرح و برنامه ای برای مذاکره مجدد درباره توافق هسته ای با ایران ندارد.

پرشیا دایجست درباره آینده توافق برجام گفتگویی با ویلیام او. بیمن، استاد انسان شناسی در دانشگاه مینه سوتا انجام داده است که متن کامل آن در ادامه می آید.

آیا تصمیمات اخیر ترامپ در تغییر وزیر خارجه و انتخاب جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی را می توان دلیلی بر احتمال خروج آمریکا از توافق برجام تحلیل کرد؟ این تغییرات در کابینه رئیس جمهور آمریکا چه تاثیری بر رابطه ایران و آمریکا به طور عام و توافق هسته ای به طور خاص خواهد داشت؟

دقیقا معلوم نیست که خروج ایالات متحده به طور یک جانبه از برجام برای آنها چه معنایی دارد. در واقع، رئیس جمهور نمی تواند این کار را به تنهایی انجام دهد. انجام این امر به طور کامل نیاز به دخالت کنگره دارد، زیرا حداقل یک جنبه از خروج، تحریم مجدد ایران را شامل می شود و مشخص نیست که این چه معنایی دارد. کابینه رییس جمهور فقط دارای اختیار مشورتی در این زمینه است، اما اگر ایالات متحده به طور یکجانبه خارج شود، یک مجموعه عظیم و پیچیده از اقداماتی وجود دارد که باید انجام شود. در این امر، برخی از مقامات کابینه (دولت، خزانه داری، تجارت، دفاع، به عنوان مثال) درگیر خواهند شد.

علل تلاش اروپا برای حفظ برجام و اختلاف رفتار آنها با ترامپ درباره توافق برجام چیست؟

دیگر کشورهای عضو 1+5، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متقاعد شده اند که برجام موثر بوده است. آنها اشاره می کنند که ایران به طور کامل به شرایط توافق نامه پایبند بوده است و نگرانی های ایالات متحده هیچ ارتباطی با شرایط توافقنامه ندارد. این نگرانی ها به مسائلی مانند فعالیت های ایران در سوریه، آزمایش موشک های بالیستیک و سایر مسائل بیرونی مربوط است. آنها استدلال می کنند که این نگرانی ها باید در موافقت نامه های جدید و جدای از برجام رسیدگی شوند. علاوه بر این، کشورهای اروپایی و دیگر کشورها (چین، هند) از لغو تحریم ها سود برده اند.

اگر ترامپ از برجام خارج شود واکنش اتحادیه اروپا نسبت به این اقدام چه خواهد بود؟ آیا اروپا با ترامپ همراه خواهد شد؟

خیر. آنها قبلا این امر را بسیار شفاف اعلام کرده اند. ایالات متحده نمی تواند کل برجام را به طور یک جانبه لغو کند. این یک توافق چند جانبه بود که توسط سازمان ملل و اتحادیه اروپا تصویب شد. آنها در حال تلاش برای پاسخ دادن به نگرانی های آمریکا در مورد مسائل بیرونی که من در بالا ذکر کردم هستند، اما از برجام خارج نمی شوند.

نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل گفته آنهایی که می گویند خروج آمریکا از برجام یا اصلاح این توافق می تواند پیامی به کره شمالی باشد که نمی شود به تعهدات آمریکا در توافق ها اعتماد کرد، کاملا در اشتباه هستند؛ بلکه این پیام را به کره شمالی خواهد داد که آماده معامله هستیم و توافق بد را نخواهیم پذیرفت.» وی تصریح کرده است: «نشان دادن رهبری قوی در برابر تهران، نتایج بهتری را در برابر پیونگ یانگ حاصل خواهد کرد.» نظر شما درباره این موضوع و تاثیر توافق ایران و مذاکرات کره شمالی بر یکدیگر چیست؟

وضعیت کره شمالی با ایران متفاوت است. کره شمالی در حال حاضر دارای سلاح های هسته ای است و مثل ایران یک امضاء کننده پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) نیست. به نظر من، ایران باید بیشتر به این پیمان تاکید داشته باشد؛ چرا که به غیر از برجام، ایران به موجب این پیمان مقید است که سلاح های هسته ای را گسترش ندهد، الزاماتی که ایران به طور کامل به آن پایبند بوده است، اما کره شمالی به آن پایبند نبود. این اساس برجام بود. تحریم های اولیه سازمان ملل متحد (SC1996) در سال 2006 به عنوان "اعتماد سازی" برای اطمینان از پیوستن ایران به پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای اعمال شد. این کل اساس توافق است که به نظر می رسد فراموش شده باشد. اسرائیل، هند، پاکستان و کره شمالی این پیمان را امضاء نکرده اند و بنابراین مبنای مذاکرات بین آنها و ایالات متحده کاملا متفاوت است.

علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفته: «دشمنان باید بدانند که در شرایط برگشت پذیری برجام (به رغم اینکه هیچ گاه به دنبال چنین شرایطی نیستیم) شرایط ویژه ای رقم خواهد خورد و زمانی که مسئولان بلندپایه نظام اراده کنند، ضرب شست ویژه ای برای برهم زنندگان این توافق خواهیم داشت.» اگرچه منظور آقای صالحی خیلی مشخص نیست اما به نظر شما اگر ترامپ از توافق برجام خارج شود، ایران باید چه رویکردی اتخاذ کند؟ گزینه های قابل دسترس ایران چیست؟

ایران همچنان پایبند به پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای است. اگر ایران برنامه توسعه سلاح های هسته ای را داشته باشد (که آن را نداشته)، باید از این پیمان خارج شود. دولت ترامپ ظاهرا این را درک نمی کند. اگر به نوعی برجام باطل در نظر گرفته شود، پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای و پایبندی ایران به مقررات آن باید دوباره بررسی شوند، اما پیمان همچنان برقرار خواهد بود.

استفن والت استاد روابط بین الملل دانشگاه هاروارد در مقاله اخیر خود در فارن پالیسی، بروز جنگ میان ایران و آمریکا را بعید دانسته، اما امکان وقوع آن را بیشتر از وقوع جنگ میان آمریکا و کره شمالی شمرده است. به نظر شما آیا در صورت خروج آمریکا از برجام و نابودی این توافق چندجانبه، احتمال برخورد نظامی میان ایران و آمریکا وجود خواهد داشت؟

اولا، توانایی ایالات متحده در نابود کردن یک جانبه برجام یک نتیجه قطعی نیست. عدم تایید برجام تنها توسط ایالات متحده انجام می گیرد و نه طرف های دیگر توافق. ثانیا، ایران هرگز با ایالات متحده یک درگیری نظامی را شروع نخواهد کرد. ایالات متحده در زمان دولت بوش خیلی سعی کرد تا نشان دهد ایران به نیروهای آمریکایی در عراق حمله کرده است. آنها نتوانستند این کار را انجام دهند. نیروی دریایی آمریکا سعی کرده است نیروی دریایی ایران را تحریک به نوعی حمله کند. اگر بین ایالات متحده و ایران درگیری ایجاد شود، ایالات متحده مجبور است اولین ضربه را بزند. بیشتر احتمال دارد که اسرائیل این کار را انجام دهد، اما در حال حاضر هیچ توجیهی برای چنین حمله ای وجود ندارد. برجام و پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای تضمین می کنند که ایران برنامه تسلیحات هسته ای نخواهد داشت که تنها توجیه ممکن برای حمله ایالات متحده به ایران است.

ویلیام او. بیمن استاد و رئیس گروه انسان شناسی در دانشگاه مینه سوتا و پژوهشگر خاورمیانه است. او کتابهایی درباره ایران تالیف کرده است، از جمله «شیطان بزرگ در مقابل ملاهای دیوانه»، «سنت های عملکرد ایرانیان»، «زبان، وضعیت و قدرت در ایران» و «فرهنگ، عملکرد و ارتباطات در ایران».