آنها که دوست ندارند مکرون به تهران بیاید
سنگ اندازی بر سر سفر رییس جمهوری فرانسه به تهران یادآور اتفاقاتی است که سفر رییس جمهوری اسبق این کشور به ایران را منتفی کرد. همان نکته ای که دکتر ولایتی در مناظره سال ۹۲ سربسته به آن اشاره کرد.
مهرداد خدیر در عصر ایران نوشت: «سفر وزیر امور خارجه فرانسه به تهران به کام اصولگرایان مخالف برجام خوش ننشسته و بیشتر به این خاطر که مقدمۀ سفر امانوئل مکرون باشد و هر روز مطلبی منتشر می کنند تا یک وقت خدای ناکرده زبان مان لال رییس جمهوری فرانسه یک وقت پا نشود بیاید تهران. آن هم پس از ۴۶ سال.
اوایل دهۀ ۵۰ خورشیدی ژرژ پمپیدو، رییس جمهوری فرانسه که در عین سیاستمداری به عنوان چهره ای فرهنگی هم شهرت داشت، دعوت شاه برای حضور در جشن های دو هزار و پانصد سال شاهنشاهی را عملا نپذیرفت و به ایران نیامد. بعد از ناخرسندی شاه و در ۲۶ شهریور ۱۳۵۲ البته پمپیدو به تهران آمد ولی در واقع سر راه خود در تهران توقف کرد و می توان آن سفر را غیر رسمی دانست؛ کمااین که اسدالله علم وزیر دربار به استقبال او رفت.
سنگ اندازی بر سر سفر امانوئل مکرون، رییس جمهوری فرانسه یادآور اتفاقاتی است که در آغاز دهۀ ۷۰ خورشیدی سفر فرانسوا میتران رییس جمهوری وقت فرانسه را منتفی کرد؛ سفری که نهایی شده بود و مناسبات ایران و اروپا را خصوصا در عرصۀ اقتصاد متحول می کرد اما اتفاق یا اتفاقاتی افتاد که سفر انجام نشد. اتفاق یا اتفاقاتی که وزیر وقت خارجه بعدها از آن به عنوان «فرآیند» یاد کرد.
از مناظره های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری در سال ۹۲ بیش از همه عبارت «من حقوق دانم، من سرهنگ نیستم» در یادها مانده که حسن روحانی به طعنه به باقر قالیباف گفت و نیز عبارات دکتر ولایتی در مباحثه با سعید جلیلی و در نقد مذاکرات ۵ سال و بی حاصل او. اما در همان مناظره ها دکتر ولایتی سخن دیگری هم گفت منتها چون بر آن بیشتر درنگ نکرد و اشارتی را کافی دانست چندان به آن پرداخته نشد.
وقتی قالیباف به مؤتلف سابق خود طعنه زد که «وقتی ما موشک می خوردیم شما با میتران قهوه می خوردید» ولایتی گفت: «صحبت های شما این گونه است که گویی از تاریخ اطلاعی ندارید و این که من هیچ وقت نگفتم که با میتران قهوه خوردم. صحبتی که بین من و آقای میتران شد بعد از جنگ بود و من در آن زمان هیچ ملاقاتی با میتران نداشتم. بعد با وزارت خارجه فرانسه رابطه برقرار کردیم و صحبتی که من بیان کردم مبنی بر این که میتران گفت، می خواهم به ایران بیایم، صحبت هایی که کردیم به این رسیدیم که میتران به تهران بیاید. فرآیندی صورت گرفت که میتران به تهران نیامد.»
نکته همین جاست: فرآیندی صورت گرفت که به میتران به تهران نیامد. ولایتی ترجیح داد وارد جزییات نشود و اکنون می دانیم منظور او چیست اما ۴ سال و ۹ ماه پس از آن مناظره باز انگار کسانی می خواهند فرآیندی طی کنند تا امانوئل مکرون به تهران نیاید.
با همه اختلافاتی که با فرانسه داریم سفر رییس جمهوری یکی از قدرت های اصلی سیاسی و اقتصادی جهان به تهران بهترین واکنش به تهدیدات دونالد ترامپ رییس جمهوری ضد برجامی آمریکاست.
منتقدان اما می گویند او نه برای حمایت از برجام ۱ که برای تحمیل برجام ۲ و برجام ۳ به ایران می آید. منظورشان از برجام ۲ موقعیت منطقه ای و نفوذ ایران در منطقه خاصه کشورهای عراق و سوریه و لبنان است و شاید موشک های دور بُرد ما و مراد از برجام ۳ هم لابد بحث های حقوق بشری.
حال آن که اگر این سفر انجام شود فارغ از این که مکرون در تهران چه می گوید و چه می شنود اهمیت دارد و یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک برای ایران به حساب می آید؛ چرا که هر موضعی که بگیرد باز با آمریکای ترامپ زاویه دارد و منافع اقتصادی حاصل از سرمایه گذاری شرکت های فرانسوی در صنایع انرژی و خودرو در ایران را نیز لحاظ می کند.
با این حال تجربه ماجرای سفر انجام نشده میتران در دهه ۷۰ از یاد نرفته است و تا مکرون پا به تهران نگذارد البته احتمال هر حادثه ای و لغو سفر وجود دارد. انگار منافع کسانی اقتضا می کند با اروپایی ها مناسبات اقتصادی گسترده نداشته باشیم و به جز روسیه و چین هیچ ارتباطی را برنمی تابند.
مخالفت با سفر رییس جمهوری فرانسه اما به ایران نه با ادعاهای ضد آمریکایی سازگار است نه با سیاست رسمی «نه شرقی نه غربی». درست است که روس ها پس از سال ها از حق وتو به نفع ما استفاده کرده اند اما قرار نیست سیاست خارجی مان را همواره با مسکو هماهنگ کنیم.
فرانسه، بهترین گزینه برای توسعۀ روابط اقتصادی و خنثی کردن تهدیدات ترامپ است. فرانسوی ها هم می دانند در جاهای دیگر باید با آمریکایی ها رقابت کنند و دست آنان در ایران باز است و اگر درست رفتار کنند ایران شریک تجاری مطمئنی برای آنان می تواند باشد.
با همۀ اینها اما کسانی دوست ندارند رییس جمهوری فرانسه به تهران بیاید و شاید هم کاری کنند تا مکرون هم مانند میتران منصرف شود. از این روست که دولت باید هوشیار باشد.»
نظر شما :