چرا سعودی ها در جنگ های نیابتی از ایران شکست می خوردند؟

عربستان سعودی با وجودی که یکی از خریداران عمده تسلیحات در جهان محسوب می شود اما نیروی نظامی این کشور تهدیدی برای ایران به حساب نمیاید و توانایی مقابله با جنگ های نیابتی به شیوه قرن بیست و یکم در منطقه خاورمیانه را ندارد.

به گزارش عصر ایران این خلاصه یک گزارش تحلیلی است که پایگاه خبری- تحلیلی "بیزنس اینسایدر" درباره ناکامی نیروهای نظامی سعودی در جنگ های نیابتی خاورمیانه، منتشر کرده است.

بر اساس این گزارش در چند سال گذشته، عربستان سعودی خود را درگیر مداخله نظامی در جنگ داخلی یمن کرده، آغازگر یک بحران دیپلماتیک با قطر بوده و خود را در سیاست داخلی لبنان – ماجرای استعفای پرحرف و حدیث حریری- درگیر کرده و در هر سه مورد با ناکامی مواجه شده است.

به نظر می رسد که همه این موارد یک هدف مشترک دارند: وارد آوردن فشارعلیه نفوذ ایران در منطقه.

اما کارشناسان معتقدند که ارتش سعودی توان و کشش برآوردن جاه طلبی های عربستان سعودی را ندارد. این ارتش با وجودی که سعودی ها یکی از عمده ترین خریداران تسلیحات مدرن در جهان هستند به عنوان یک نیروی بی اثر جلوه گر شده است.

"مایکل نایتس" کارشناس نظامی اندیشکده "واشنگتن برای مطالعات خاورمیانه" درباره رقابت کنونی بین ایران و عربستان سعودی به بیزنس اینسایدر گفت: " واقعیت این است که ایران عملکرد بهتری در نزاع منطقه ای با عربستان سعودی داشته است."

او گفت: "هیچ کس در رده فرماندهان ستاد کل نیروهای مسلح ایران از تهدید نظامی سعودی ها در زمین نبرد ترسی ندارد."

در 3 سال گذشته جنگ – فرسایشی-  سه ساله سعودی ها علیه حوثی ها در یمن که چشم اندازی برای پایان مطابق خواست سعودی ها ندارد، به خوبی کمبودهای نظامی سعودی ها را در برابر دشمن منطقه ای شان یعنی ایران، نشان داده است.

 به گفته نایتس:" "آنچه ما در مورد آن صحبت می کنیم این است که عملکرد سعودی ها در یک جنگ نیابتی چگونه است، چون نزاع هایی که امروزه در منطقه خاورمیانه وجود دارد، از جنس جنگ های نیابتی است نه جنگ های تمام عیار بین ارتش ها.

  ارتش عربستان سعودی با دو مشکل اصلی مواجه است. یکی اینکه ارتشی بسیار بزرگ – کم تحرک - است و دیگر اینکه زرادخانه آن برای یک جنگ متعارف بزرگ به جای جنگ های نیابتی - و کوچک - قرن 21 طراحی شده است.

البته همه گناه ناکارآمدی های نظامی سعودی مربوط به تجهیزات آن نمی شود. سال گذشته، عربستان سعودی چهارمین خرج کننده تولید تسلیحات جهان پس از روسیه بود.  

بر اساس گزارش نشریه دفاعی "جینز دیفنس"، عربستان سعودی بزرگترین خریدار سلاح در جهان در سال 2014 بوده است.

داده های "موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم" نیز نشان می دهد که عربستان سعودی دومین وارد کننده سلاح در سال های 2015 و 2016 است. واردات این کشور از سال 2012 به این سو، بیش از 200 درصد افزایش یافته است.

تسلیحات خریداری شده از سوی عربستان سعودی به هیچ عنوان کم کیفیت نیست. بیشتر سخت افزارهای نظامی ارتش عربستان سعودی از شرکت های آمریکایی خریداری می شود. در واقع، 13 درصد از کل صادرات اسلحه ایالات متحده در سال 2016 به پادشاهی سعودی بوده است. شرکت های انگلیس و اسپانیا نیز به ترتیب دومین و سومین فروشندگان بوده اند.

 زرادخانه نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی شامل جنگنده های "یوروفایتر" یکی از پیشرفته ترین جنگنده هایی است که ارتش های اروپایی به آن مجهز هستند؛ همچنین نیروی هوایی سعودی از جنگنده های آمریکایی F-15 تشکیل شده  که در 3 دهه گذشته لقب "سلطان بی نظیر آسمان" را داشته و هنوز هم دارند. سعودی ها همچنین مدلی پیبشرفته از این جنگنده را سفارش داده اند که به مدل  "- F-15SA سعودی" معروف شده و از امسال تحویل آن به ارتش سعودی آغاز شده است.

نیروی زمینی ارتش عربستان سعودی نیز به همه نوع ادوات و تجهیزات پیشرفته نظامی از تانک های "M1A2 Abrams" گرفته تا خودروهای زرهی "M2 برادلی" تا هلیکوپترهای "آپاچی" و"یواچ 60 بلک هاوک" مجهزند.

واحدهای نیروی زمینی سعودی در حال گلوله باران مواضع حوثی ها در یمن

در زمینه نیروی دریایی نیز غالب تجهیزات و ناوگان این کشور ساخت آمریکاست و به طور خاص برای عربستان سعودی ساخته شده است. جدیدترین ناوچه های موسوم به "الریاض" نیز نسخه های اصلاح شده ناوچه های پیشرفته "لافایت" فرانسه است.

با وجود این تجهیزات و تسلیحات، عربستان سعودی امروزه یکی از مجهزترین ارتش های جهان را در اختیار دارد. با این وجود اما ارتش عربستان سعودی "ترس" را در قلب دشمنان خود و یا دشمنان احتمالی قرار نمی دهد.

یکی از مهم ترین نمونه ها از کاستی های نظامی ارتش عربستان در سال های گذشته در مرزهای جنوب غربی این کشور یعنی درجنگ یمن، دیده می شود.  

با وجود گذشت نزدیک 3 سال از آغاز جنگ یمن – که در ائتلافی به رهبری سعودی از سوی کشورهای دیگر خلیج فارس و عربی پشتیبانی می شود-  شورشیان حوثی هنوز هم فعال بوده و همچنان بزرگترین شهر و پایتخت یمن یعنی شهر صنعا را در کنترل خود دارند.

علاوه بر این، حوثی ها ثابت کرده اند که قادر به حملات – متقابل- علیه عربستان هستند. حوثی ها در ماه های گذشته حملاتی را علیه نیروهای مرزی عربستان سعودی و ناوگان دریایی امارات متحده عربی و حتی حملات موشکی به عربستان سعودی ، ترتیب داده اند. 

حمله موشکی اخیر به فرودگاه شهر ریاض آخرین نمونه آن بوده است که ارتش سعودی را غافلگیر کرد.

  سعودی ها کارزار نظامی سختی در یمن داشته اند. آنها باید با حوثی ها که یک نیروی نظامی به خوبی آموزش دیده و مجهز هستند، بجنگند.

با این حال، عربستان سعودی از اعزام نیروهای زمینی به یمن خودداری می کند که برای برنده شدن در جنگ یمن ضروری است.  

به گفته مایکل نایتس: "ما نمی دانیم که آیا ارتش عربستان می تواند تاثیر قابل توجهی بر جنگ یمن داشته باشد یا نه ، زیرا ما در این جنگ فقط نیروی هوایی عربستان را دیدیم."

به گفته او: "به طور کلی، حملات هوایی قادر نیست تاثیر شگرفی در این نوع جنگ با یک گروه شبه نظامی مسلح که به خوبی قادر به پنهان شدن است، داشته باشد."

بر اساس تخمین نایتس عربستان سعودی برای ایجاد تاثیر شگرف در نبرد یمن باید بین 10 تا 20 هزار نیروی زمینی را به این کشور اعزام کند، در حالی که سعودی ها این کار را نکرده اند؛ شاید به این دلیل که به گفته نایتس رهبران سعودی می دانند که در این زمینه ضعف های قابل توجهی دارند.

این نقاط ضعف عبارتند از فقدان تجهیزات پشتیبانی و تجربه مورد نیاز برای انجام چنین کاری.

به گفته نایتس:" سعودی ها هیچ تجربه ای در عملیات اعزام نیروی زمینی ندارند."

علاوه بر این، نیروهای زمینی عربستان برای نبرد زمینی در ابعاد گسترده ای همانند جنگ یمن، آموزش کافی ندیده اند. از همین رو این نیروها در صورت اعزام ممکن است بیش از آنکه ضربه بزنند، متحمل تلفات شوند.

"بلال ساعب"، عضو ارشد و مدیر برنامه های امنیتی اندیشکده " واشنگتن برای مطالعات خاورمیانه" در این باره به بیزنس اینسایدر گفت:" عربستان سعودی به آسیب پذیری های نیروی زمینی اش واقف است... این نیروها ممکن است علاوه بر آسیب پذیری و تلفات گسترده خودشان در صورت اقدام نظامی در یمن، آسیب ها و تلفات عظیمی ایجاد کنند."

از نظر نایتس عربستان سعودی باید تعداد نیروهای ارتش خود را کاهش داده و روی استخدام کیفی نیرو و آموزش متمرکز شود و واحدهای نظامی کوچکی تاسیس کند که قادر باشند با متحدان محلی کار کنند.

او معتقد است هم اکنون فشار نظامی قابل توجهی از سوی ائتلاف سعودی به روی حوثی ها وارد نمی شود چون ارتش عربستان قادر به ایجاد فشار نظامی گسترده در روی زمین علیه حوثی ها نیست.

 جنگ کنونی در یمن تنها یک نمونه از نفوذ رو به گسترش ایران در جنگ های نیابتی منطقه است. برای مثال نیروی حزب الله اکنون از نیروی ارتش لبنان مجهزتر و سازمان یافته تر است. همین طور گروه حماس و گروه های شبه نظامی شیعه در عراق که همپیمان ایران محسوب می شوند.

نیروهای نظامی سعودی هر چقدر هم چشمگیر تر باشند باید با توجه به نیازهای کنونی سعودی ها در منطقه بازسازی و تجدید سازمان شوند. ارتش سعودی قادر به عملکرد مناسب در جنگ های کوچک و نیابتی کنونی در خاورمیانه نیست و بیشتر با ذهنیت جنگ سردی یک جنگ تمام عیار تجهیز و بزرگ شده است.