جنایتکاران دیگر هم مثل ملادیچ محاکمه خواهند شد؟

نویسنده: اد وولیامی

دیپلماسی ایرانی: ژنرال راتکو ملادیچ پس از زمانی که رایش سوم در زندان کمرد، خونخوارترین جنگ سالاری است که در خاک اروپا قدم زده و حکمرانی کرده است. هر حکم دیگری جز آنچه از دادگاه لاهه درباره اعمال او بیرون آمد یک مضحکه کامل بود. مادران بیش از 8 هزار مرد و پسری که در کشتار جمعی او در سربرنیتسا، که در طی 5 روز در تابستان 1995 رخ داد، جان خود را از دست دادند حق دارند که از حکم حبس ابد راضی نباشند. هیچ استاندارد قضایی برای جرم و جنایتی در این ابعاد وجود ندارد.

من بر علیه ملادیچ و همتای سیاسی او رادوان کارادزیچ و هفت متهم دیگر این پرونده در لاهه شهادت دادم. بیشتر مدارک مربوط به اردوگاه های کار اجباری را در روزنامه ای در سال 1992 آورده بودم و در کنار آن با کارکنان آی تی ان مدارکی از کشتار جمعی، پاکسازی قومی، تجاوز و تخریب را که در طول سه سال خونین انجام شد جمع آوری کردم. در این رزوها تلفنی با بازماندگان صحبت کردم. فراتر از سوگواری برای سربرنیتسا هیچ کس برای محکومیت ملادیچ جشن نگرفته بود.

جنایت علیه بشریت و نسل کشی سرمجموعه اتهاماتی بود که سه قاضی دادگاه بین المللی کیفری برای ارزیابی از کارنامه خونین راتکو ملادیچ عنوان کردند. بنا بر حکم دادگاه، راتکو ملادیچ معروف به "سلاخ سربرنیتسا" در جریان جنگ بوسنی و در فاصله زمانی سال های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ مسئول قتل هزاران نفر از شهروندان مسلمان بوسنی بوده است. دادگاه بین المللی کیفری یوگسلاوی سابق (ICTY) روز چهارشنبه ۲۲ نوامبر (۳۰ آبان ماه) با رای مشترک هر سه قاضی این پرونده، ملادیچ را به حبس ابد محکوم کرد. راتکو ملادیچ فرماندهی ارتش صرب ها در جنگ بوسنی را برعهده داشت.

یکی از کسانی که در دادگاه لاهه شهادت داد کلیما دائتوویچ بود که از کمپ ترنوپلیچ جان به در برد درحالی که همسرش در کمپ اومارسکا کشته شد و بسیاری از اعضای خانواده و آشنایانش را در شهر مادری اش کوزاراک در سال 1992 از دست داد. او گفت: «بسیار ناامیدکننده اما به سختی تعجب آور است. شاید نخواهند این کار را نسل کشی بنامند چرا که همه چیز زیر نظر جامعه بین المللی اتفاق افتاد که در واقع قرار بود از ما محافظت کنند. به هرحال امیدوارم که مورخان کار خود را بهتر ار قضات انجام دهند.»

در میان دادگاهی طولانی و پرپیچ و خم یکی، فلورنس هارتمان یکی از روزنامه نگارانی که وقابع سربرنیتسا را پوشش داده است و با ملادیچ در زندان دیدار داشته مشاهدات خود را این طور توضیح می دهد: «آنها معتقدند که هیچ نسل کشی ای در تاریخ در 5 روز یک تابستان رخ نمی دهد. نسل کشی یک روند است.» او معتقد است: «این حکم ایدئولوژی نسل کشی، تاریخ و زمینه های بین المللی را نادیده گرفته است.» این نکته خوبی است. دیده بان های حقوق بشر جشن می گیرند چرا که از نظر آنها این حکم «پیامی است برای هر کسی که در هر گوشه از جهان مرتکب جنایات وحشیانه شود چه در برمه، کره شمالی یا سوریه.» و همچنین آغازی برای آماده سازی مقدمات تعقیب ماجراهای جنایات جنگی در سوریه.

اما عدالتی که از آن حرف می زنند چگونه به ارمغان خواهد آمد. ملادیچ یک خونخوار است و زندانی بودن او بهتر از آزاد بودنش است. اما سوال اینجاست که این عدالت برای کسانی مانند تونی بلر که عراق را به نابودی کشاند ایجاد خواهد شد؟ برای چنی، رامسفلد و دیگران چه در انتظار است؟ آیا عدالت به شکلی مشابه در سوریه رقم می خورد؟ نادیده گرفتن گناه کاران اصلی در سوریه و یمن ادامه خواهد یافت؟ آیا عروسک مدافع سابق حقوق بشر، آنگ سان سوچی، از قاعده عدالت مستثنی خواهد شد؟

حتی دادستان لاهه هم به این مسائل اذعان دارد و می گوید: «جنگ و شقاوت می توانند منطق های خو را داشته باشند.» در هرصورت این زندگی است که از زمان جنگ تا کنون دیگر در بوسنی به درستی جریان ندارد. همه طرف ها حالا در مناطق امن و با وجود نفرت های مشترک به زندگی ادامه می دهند و کسب و کار و سیاست مختل شده است. ملادیچ بدون شک حالا مرد خشمگینی است اما می تواند حکم زندانش را با خشنودی آغاز کند چرا که بخش بیشتر ماموریت او به اتمام رسیده است.

منبع: گاردین/ مترجم: روزبه آرش