همه منتظرند امریکا صداقت خود را ثابت کند

نویسنده: محمد ابراهیم الدسوقی

دیپلماسی ایرانی: تاریخ قدیم و جدید به ما می گوید که پناه جستن به تشکیل گروه های دسته جمعی طوق نجات ما از منازعات و فجایع و تهدیدهای بشری است، چرا که زیرساخت های مناسبی را برای کار مشترک میان مردم و ملت ها ایجاد می کند و در برابرشان راهی برای رسیدن به تفاهم و درک یکدیگر می گشاید. در پی آن عناصر نفرت و اختلاف نیز متواری می شود. اگر کار دسته جمعی نبود نازیسم و فاشیسم و دیکتاتوری ها شکست نمی خوردند و جایی برای دنیای آزاد نبود که بخواهد از مبانی آزادی و حقوق بشر و پیشرفت هدفمند برای ایجاد رشد و رفاه برای انسان دفاع کند، اگر کار دسته جمعی نبود اشغال کویت توسط عراق پایان نمی یافت.

بر اساس این قاعده غیرقابل بحث به بررسی نشست عربی – اسلامی – امریکایی می پردازیم که ریاض آن را میزبانی کرد. در این نشست عربستان از همه خواست به طور جدی و فوری با دو خطر مقابله کنند، یکی تروریسم که الآن با وجهه زشتش داعش و گروه های هم سلک ظاهر آن شده اند، و دیگری نفوذ منطقه ای ایران که به گفته طرف عربستانی با بعد طایفه ای مسلح شده است که می تواند به شیعیان در عراق و سوریه و لبنان و یمن و بحرین و هر جای دیگر در منطقه و خارج از آن کمک برساند.

از لحاظ فواید اقتصادی و سیاسی و امنیتی و استراتژیک به نظر می رسد که ایالات متحده ترک تاز میدان بوده و توانسته است همچون شیر بغرد، در حالی که آن چه نصیب اعراب و مسلمانان شده صرفا وعده هایی برای حال و آینده آنهاست، آنها انتظار دارند که واشنگتن مطابق با حسن ظنشان و انتظاراتشان عمل کند تا بیش از این سقوط نکنند و جلوی شکست ها و مخاطرات گرفته شود، در حالی که موفقیت و استمرار پیمان عربی – اسلامی – امریکایی مرهون ملاحظات و منافع است نه امتیاز دادن و کوتاه آمدن.

نخست این که: باید درک کنیم که حد و مرز امریکا برای این که روی ما حساب کند، تا کجاست، در حالی که ما در گذشته شاهد کوتاهی های امریکا بوده ایم و دیده ایم تا چه اندازه روی ماسه روان حرکت می کند. نباید انتظارات و امیدهای زیادی به امریکا داشت، به خصوص که هر دولت جدیدی که در آن جا بر سر کار می آید ساز متفاوتی می زند و ما را در برابر وضعیتی قرار می دهد که هیچ وقت دوست نداشته ایم باشیم و همواره خواسته ایم راه فراری از آن موقعیت بیابیم. آن چه در حال حاضر در انتهای این دالان تاریک می بینیم، تاریکی است. آخرین باری که امریکا آزموده شد دوران باراک اوباما بود که هشت سال زمامدار کاخ سفید بود و به ما فقط توهم فروخت و از او هیچ چیز عاید ما نشد جز ناامیدی و فریب.

البته شکی نیست که تفاوت بسیاری چه در ظاهر چه در مضمون میان اوباما با جانشینش، دونالد ترامپ وجود دارد. ترامپ به واسطه ترکیب تیمش و تجربه ای که در تجارت داشته جرات بیشتری برای ماجراجویی دارد و حاضر است ریسک بیشتری را برای شوکه کردن جامعه امریکا و جامعه جهانی بپذیرد. برای همین است که به اراده خود به خاورمیانه بازگشته با وجود این که می داند این منطقه سراسر پوشیده از مین و دگرگونی های سیاسی و فرصت های از بین رفته است، با این وجود نه تنها قراردادهای چندین میلیارد دلاری اقتصادی امضا کرده بلکه به فکر حفظ و بقای نفوذ امریکا در منطقه است، و برای کاهش هزینه های مالی و نظامی نیز بر شراکت با اعراب و مسلمانان برای رسیدن به این هدف حساب کرده است. واشنگتن قصد ندارد خاورمیانه را رها کند تا لقه چرب و نرمی برای روسیه و دیگران باقی بماند.

دوم این که: شکی نیست که مسیرهای پیمان یا همکاری های عربی – اسلامی – امریکایی در خط واحد و نه متفرقه سیر خواهد کرد، البته وقتی که صحبت از مبارزه با تروریسم و خشکاندن چشمه های تروریسم می شود، اما این اتفاق نمی افتد مگر قضیه فلسطینی به شکل نهایی و قاطعانه حل شود، برای این که این مساله از دلایل اصلی انتشار تروریسم است. آیا ایالات متحده آمادگی آن را دارد که به اسرائیل فشار بیاورد و با بحران به طور بی طرفه ای برخورد کند، یا این که می خواهد چشمان خود را به روی طرف اسرائیلی و به روی حق و باطل ببندد و هیچ چیز به روی خود نیاورد. حاضران در این نشست در حالی داد سخن می دادند که ایران خطری برای امنیت و ثبات خاورمیانه است که فراموش کرده بودند که اسرائیل خطر اصلی است، اگر ایران متهم به دخالت در امور داخلی کشورهای همسایه اش می شود اسرائیل به مراتب بیشتر برای همسایگانش مزاحمت ایجاد می کند و به تخریب آنها می پردازد. واشنگتن نمی تواند فقط به تل آویو کمک کند تا امنیتش حفظ شود در حالی که تهدید اسرائیل برای امنیت دیگران را نادیده بگیرد. اگر به این مساله توجه نشود در دور باطلی از اظهار نظرها و شرط و شروط های اسرائیل و وعده های توخالی باقی خواهیم ماند. در حال حاضر برای حل قضیه فلسطینی تنها وعده و وعید داده شده در حالی که عملا مذاکرات صلح معلق است و هیچ گفت وگویی میان فلسطینی و اسرائیلی ها در کار نیست، در حالی که در مقابل شاهد شکل گیری گروه های ترویستی هستیم که به بهانه حمایت از مردم فلسطین و تلاش برای نجات آنها از اشغالگر اسرائیلی یا کاستن از درد و رنج هایشان دست به فعالیت های ایذایی می زنند. همه از امریکا می خواهند که عملا صداقت خود را در جدی بودن برای پایان دادن به بحران فلسطین نشان دهد.

سوم این که: الآن وقت آن رسیده است که اعراب و مسلمانان وضعیت خودشان را بهبود ببخشند، از برگه های فشار و تسویه حساب در روابط بین المللی شان استفاده کنند و اعتماد از دست رفته خود را بازیابند. دیگر تسلیم شدن در برابر طرح های قدرت های بزرگ و سر خم کردن در برابر اراده آنها کافی است، باید مصالح آنها صاحب صدایی رسا شود و همه به رعایت آن ملزم شوند، فراموش نباید کرد که بحران های منطقه را باید قبل از همه کشورهای منطقه حل کنند و بیش از هر کشوری این کشورهای منطقه هستند که در آن منافع دارند و دیگران باید به حفظ منافع آنها احترام بگذارند. اگر کشورهای عربی و اسلامی در نشست ریاض به دنبال فرصت ها و امیدها بودند این را هم درک کنند که چنین نشست هایی هشدارها و مخاطرات خود را هم دارد، اگر کفه منافع اعراب و مسلمانان در برابر طرف امریکایی سنگینی کند چنین نشست هایی می تواند به سودش تمام شود اما اگر سنگینی کفه ترازو به سود طرف امریکایی باشد چنین نشست هایی جز خسران و زیان چیزی نخواهد بود.  

منبع: الاهرام / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11