ناکامی آمریکا در مقابله با فعالیت‌های سایبری داعش

نویسندگان: اندرو بایزر – تارا مونی

دیپلماسی ایرانی: علی رغم تلاش های ایالات متحده و متحدان ش برای نبرد با داعش، این گروه کماکان به شدت خطرناک باقی مانده است. مناطقی در افغانستان، عراق، لیبی، نیجریه و سوریه را در اختیار دارد و به واحدهای کوچک خود در بنگلادش، مصر، فرانسه، قفقاز شمالی و یمن خط می دهد. عملیات های داعش به حملاتی در اروپا منجر شده است – از جمله حمله نوامبر 2015 به پاریس که به کشته شدن 130 نفر انجامید –این گرگ های تنها، متاثر از پروپاگاندای خود جنایاتی در سراسر غرب رقم زده اند.

دولت دونالد ترامپ، همچون رئیس جمهور قبلی باراک اوباما، به طور علنی اعلام کرده است خود را متعهد به شکست داعش با ابزارهای نظامی مرسوم می داند. این رویکرد مزایای خود را دارد، اما بخش چشمگیری از تهدیدات ناشی از داعش را نادیده می گیرد. این گروه قدرتمند است، نه فقط در میدان نبرد بلکه همچنین در فضای مجازی، جایی که از تکنیک های فوق پیشرفته برای ارتباط گیری با سمپات ها، انتشار تبلیغات و استخدام اعضای تازه در سراسر دنیا بهره مند می شود. یک داعشی فراری در سال 2015 به واشینگتن پست گفته بود:" افراد رسانه ای از سربازان مهم تر هستند."

با این حال تلاش های ایالات متحده برای رصد فعالیت های رسانه ای داعش و مقابله با پروپاگاندای آنلاین آن، تا اینجای کار، تجربه گرایانه، همراه با تردید و ناشیانه بوده است. وظیفه مقابله متقابل با فعالیت های آنلاین داعش میان سازمان های متعدد دست به دست شده است، از جمله مرکز مقابله با ارتباطات تروریستی متعلق به وزارت خارجه و تیم "وب آپز" در ستاد فرماندهی ارتش. اما به نظر نمی رسد این نهادها درس هایی که آموخته اند را با یکدیگر در میان بگذارند یا حتی استراتژی منسجمی داشته باشند.

شکست داعش مستلزم یک استراتژی کاملا جدید است: استراتژی که بر هماهنگی، انعطاف و سازگاری تاکید دارد.

تروریسم به مثابه تئاتر

برایان جنکینز، در مقاله خود در سال 1974 با عنوان " تروریسم بین المللی، نوع جدیدی از جنگ"، که تحلیلی برای موسسه رند بود، تاکید کرد "تروریسم تئاتر است". به گفته جنکینز حملات تروریستی بدون فکر انجام نمی شود، بلکه " اغلب کاملا طراحی شده هستند تا نظر رسانه های الکترونیکی و مطبوعات بین المللی را به خود جلب کنند." مخاطب آن ها مردمی هستند که تماشا می کنند نه قربانیان واقعی.

تحلیل های پایه ای جنکینز هنوز پابرجا است. هر چند امروز داعش و گروه های مشابه، به لطف اینترنت، دیگر برای انتشار پیام خود نیازی به رسانه ندارند، هر زمانی که بخواهند ویدئوی تازه ای درست کنند ابزارش را دارند تا به مخاطب های جهانی دسترسی داشته باشند. از آنجا که اغلب اعضای داعش آنقدر جوان هستند که تمام زندگی در محاصره ارتباطات آنلاین بوده باشند، تعجبی ندارد که این گروه حضور چشمگیری در شبکه هایی همچون فیس بوک، تلگرام، تامبلر، توییتر و یوتیوب داشته باشد. در حقیقت، شبکه های اجتماعی ابزار اصلی داعش برای استخدام اعضایش است، به ویژه در خارج از خاورمیانه. تقریبا هیچ مسلمان جوانی در غرب یا جهان اسلام نیست که دسترسی آنی به پروپاگاندای جهادی نداشته باشد.

پیام رسانی آنلاین داعش متفاوت از گروه های قدیمی جهادی است. اسلام گرایان (افراطی) از قدیم الایام به دلایل تاکتیکی از فیلم گروگان ها استفاده می کردند، اما عمل فیلمبرداری از اعدام یا فیلمبرداری از حملات تروریستی با هدف انتشار عمومی تحولی نسبتا جدید است. به سال 2002 بازگردیم، زمانی که تروریست های وابسته به القاعده در پاکستان ویدئویی منتشر کردند که در آن سر دانیل پیرل روزنامه نگار از تنش جدا می شد. حتی در آن زمان، انتشار چنین ویدئویی جنجال بزرگی میان اسلام گرایان برپا کرد و گزارش شد که با نارضایتی اسامه بن لادن همراه بوده است. تا سال 2004 دیگر خبری از این دست ویدئوها نبود، تا زمان القاعده تحت رهبری ابومصعب الزرقاوی، که ویدئوهای خشن گرافیکی که قتل بی رحمانه گروگان ها را نمایش می داد محبوب شدند. زرقاوی از این ویدئوها برای گسترش سلول های جهادی استفاده می کرد، و در این روند در میان عراقی ها نامی برای خود دست و پا کرد.

داعش از ایده اولیه زرقاوی استفاده کرد و آن را گسترش داد، ویدئوهایی به مراتب وحشتناک تر و بی رحمانه تر و گرانقیمت تر ایجاد کرد که شکنجه و اعدام جمعی را به تصویر می کشید. این ویدئوهای وحشتناک همچون ویدئوهای زرقاوی منطق پیچیده خودشان را داشتند. اول از همه هدف این ویدئوها این هستند که در دل گروه های دشمن وحشت ایجاد کند. دوم اینکه با به تصویر کشیدن قاتلان به عنوان قهرمانان مدافع باور اسلام در جنگ علیه کفار و "صلیبیون"، مشروعیت داعش را تحکیم می بخشند. سوم اینکه این ویدئوها در جنگ خونین میان گروه های جهادی در مناطقی همچون سوریه و عراق، جایی که سازمان ها بر سر قدرت و نفوذ در حال رقابت هستند کارکرد دارند. استفاده از خشونت تصویری مخوف مقابل دیدگان جهانیان قرار می دهد و داعش را قادر می سازد خود را به عنوان رهبری فعال اسلام رادیکال معرفی کند و جایگزین گروه های دیگر با اهداف مشابه شود و آن ها را کناری نهد.

با این حال پروپاگاندای داعش محدود به خشونت و بی رحمی نیست. پیام های داعش حاوی مجموعه ای پیچیده از روایات است که داعش می کوشد به واسطه آن تصویری از خود و بااصطلاح خلیفه، همزمان به عنوان آرمان شهر دینی، رقیب نظام اصلی غیرمسلمانان و جامعه ای خبره که توسط عدالت اسلامی رهبری می شود نشان دهد. این موضوع را می توان در "گزارش های تصویری" بی شماری که در هر یک از ولایت های داعش تهیه و منتشر شد مشاهده کرد: ویدئوی بچه ها در زمین بازی، سربازانی که در زمین روستاییان نشسته اند، و سالمندان که شادمانانه در بازارهای شلوغ پرسه می زنند. جنگجویان همیشه در حال حمله نشان داده می شوند، اغلب در حال شلیک به سمت دشمنانی که دیده نمی شوند. عدالت هم اهمیت دارد. هر موقع فردی اعدام یا مجازات می شود – چه اسیر جنگی و چه نقض کننده قوانین خلافت - حواس داعش به این است که آن را در قابی به تصویر بکشد که بیانگر روندی عادلانه باشد. داعش مدارک جرم را ارائه می کند و مجازات در نظر گرفته شده را بر اساس نقل قول های متون مذهبی و سوابق خلفای پیشین توجیه می کنند.

نبرد برای فضای مجازی

تا اینجای کار، تلاش های دولت های غربی برای عقب راندن فعالیت های آنلاین داعش با موفقیت های اندک و ناکامی های بزرگ همراه بوده است. برای نمونه وزارت خارجه ایالات متحده در سال 2014 به خاطر تلاش غیرموثر و ناشیانه اش، از جمله جنگ بی حاصل توئیتری با حامیان داعش بر سر رسوایی زندان ابوغریب مورد انتقاد قرار گرفت. سه سال پس از آن ماجرا، تاکتیک های ایالات متحده در این خصوص چندان بهبود پیدا نکرده است. برای نمونه تحقیقات آسوشیتدپرس در ژانویه 2017 نشان می دهد که تیم وب-آپز (عملیات های وب) در ستاد مرکزی ارتش، تیمی از متخصصان را برای مقابله متقابل گرد هم آورده که با اصول اولیه اسلام ناآشنا بوده اند و نمی توانستند به عربی سلیس صحبت کنند. در نتیجه این عملیات تاثیر بسیار پایینی در روند استخدام آنلاین داعش داشته است.

در عین حال برای مقابله واقعی با حضور آنلاین داعش، ایالات متحده می بایست استراتژی خود را از اساس تغییر دهد. نخستین قدم مفید این است که واشینگتن بر هماهنگی و به اشتراک گذاشتن اطلاعات تاکید کند – نه تنها در میان آژانس های دولتی، بلکه همچنین میان سازمان های ایالات متحده، شرکای بین المللی و ان جی او هایی که در نبرد جهانی علیه داعش حضور دارند. در حال حاضر هماهنگی بسیار ناچیزی میان سازمان های مقابله با پیام های داعش وجود دارد، که باعث نسخه برداری از تلاش های یکدیگر، تکرار اشتباهات و افتادن در چرخه تکرار شده است. تماس های مداوم میان سازمان های مقابله با افراط گرایی، کارآمدی هر کدام از آن ها را به شدت افزایش خواهد داد. ایالات متحده همچنین می بایست "سلول های سایبری" چابک ایجاد کند، به دیگر بیان واحدهای متخصص، منعطف و سازگاری که بتوانند ماموریت های شناسایی و اطلاعاتی آنلاین انجام دهند. این تلاش ها می تواند تحت هدایت مرکز مشارکت جهانی انجام شود، سازمان داخلی در وزارت خارجه، که در سال 2016 برای ایجاد هماهنگی میان تلاش های مقابله با افراط گرایی ایجاد شد.

منبع: فارین افرز / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی /33

انتشار اولیه: یکشنبه 24 اردیبهشت 1396 / انتشار مجدد: شنبه 6 خرداد 1396