ذوق‌زدگی عربستانی‌ها از سفر ترامپ

دیپلماسی ایرانی: مقامات عربستانی از سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا به ریاض در پایان ماه جاری میلادی بسیار استقبال کرده اند و گمان می کنند این سفر می تواند نقش رهبری آنها را در قضایای منطقه ای تقویت کند، علاوه بر آن به اعتقاد آنها این سفر نشان می دهد که ایالات متحده تفاوت بسیاری با دوره رئیس جمهوری سابق، باراک اوباما، در رابطه با ریاض و دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس پیدا کرده است.

منابع آگاه عربستانی اعلام کردند که اظهارات ترامپ که بعد از اعلام سفر او به منطقه بیان شد، باعث شگفتی و خوشحالی مقامات عربستانی شده و همه تردیدهای مقامات عربستانی در خصوص ایجاد رابطه ای جدید با دولت جدید امریکا را برطرف کرده و برایشان روشن ساخته که وی به دنبال ایجاد پیمانی قوی با ریاض است.

این منابع اظهارات مدح سرایانه عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان از سفر ترامپ را نشانه ای از شوکه شدن مقامات عربستانی دانستند و گفتند این که وی گفته است "افتخار می کند" کشورش میزبان نخستین سفر رئیس جمهوری امریکا به خارج از کشورش باشد، نشان دهنده این ذوق زدگی است. در عین حال برای عربستانی ها این گونه وانمود شده که در نقش آفرینی آنها در مبارزه با تندروی و تروریسم به سود آنها بزرگ نمایی شده است.  

در عین حال عربستانی ها عجله دارند که بر روی این نزدیکی سریعی که در نزدیکی روابط دولت امریکا با عربستان و دیگر کشورهای منطقه به وجود آمده، سرمایه گذاری کنند چرا که معتقدند که سال نخست ریاست جمهوری ترامپ تعیین کننده است، و به مصلحت اعراب است که اظهارات و سیاست های او را در جهت اعمال نقش فعال تر آنها در منطقه به سوی خود جذب کنند.

رئیس جمهوری امریکا درباره سفرش به عربستان سعودی گفت: «عربستان دو مرکزیت مقدس در جهان اسلام را در خود جای داده است، و بر این اساس ما پایگاه های جدید برای همکاری و حمایت از متحدان مسلمانمان در مبارزه با تندروی و تروریسم و خشونت ایجاد می کنیم تا آینده ای امیدورکننده تر و عادلانه تر برای مسلمانان این کشورها به وجود آوریم.»

ترامپ در ادامه افزود: «وظیفه ما دیکته کردن به دیگران نیست تا به آنها بگوییم چگونه زندگی کنند، بلکه ایجاد پیمانی از دوستان و شرکایی است که با ما در هدف مبارزه با تروریسم و تحقق امنیت و ثبات در خاورمیانه شریک هستند.»

ناظران بر این اعتقادند که اظهارات ترامپ این پیام مهم را به عربستان می رساند که دیکته های اصلاح طلبانه ای که دولت اوباما پیش از این برای عربستان بیان می داشت را قبول ندارد و به هیچ وجه به دنبال اصلاحات در عربستان نیست، و واقعیت عربستان را که به هیچ وجه اصلاحات گسترده را بر نمی تابد و تنها اصلاحات جزئی در داخل با توجه به فضای دینی و فقهی حاکم بر آن اعمال شود کفایت می کند را قبول دارد.

از سال ها پیش عربستان اصلاحات کوچکی را به دور از بزرگ نمایی رسانه ای دنبال می کند که دلیل عمده این پنهان کاری ترس از واکنش جریان های تندرویی است که اکثرا بر نهادهای تاثیرگذار مثل منبرهای دینی و آموزشی و رسانه ای تسلط دارند.

پیش از این دولت جدید امریکا در میزبانی از محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان این پیام را رسانده بود که از گزینه اصلاح با توصیفات خالص عربستانی حمایت می کند. در این سفر ترامپ و محمد بن سلمان اظهارات ضدایرانی خود را دوباره تکرار کردند تا به این ترتیب ترامپ به طرف عربستانی به نوعی اطمینان خاطر دهد که آن چه در جریان انتخابات ریاست جمهوری علیه عربستان بیان داشت چیزی جز راضی کردن رای دهندگان جمهوری خواه نبود.

ناظران همچنین می گویند که استقبال ترامپ از اصلاحات محمد بن سلمان موسوم به پروژه "دیدگاه 2030" برای تحول و اصلاحات در عربستان این پیام را می دهد که ترامپ از صعود نسل جدید عربستان و کل کشورهای عربی حوزه خلیج فارس حمایت می کند، برای همین است که نشستی را با رهبران کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در جریان سفرش به ریاض برگزار خواهد کرد، علاوه بر آن در پی این نشست اسلامی – امریکایی پیمان گسترده تر برای رویارویی با ایران و داعش، هر دو با هم، همان طور که قبلا هم خبر آن را داده بود، ایجاد می کند.  

وزیر امور خارجه عربستان گفته است که سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا به عربستان همکاری ها میان ایالات متحده با کشورهای اسلامی برای مبارزه با تروریسم را افزایش می دهد و شامل نشست های دو جانبه عربستانی – امریکایی، دیدار با رهبران کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و نشستی با دیگر رهبران کشورهای عربی و اسلامی خواهد بود. جبیر در این باره گفت: «انتظار داریم که این نشست همکاری ها میان ایالات متحده و کشورهای عربی و اسلامی برای مبارزه با تروریسم و افراط گرایی را تقویت کند و لحن مذاکرات مربوط به روابط ایالات متحده با جهان عرب و اسلام را تغییر دهد.»

روشن است که ترامپ تجدیدنظر کاملی نسبت به مواضع سلف خود، اوباما در قبال منطقه خاورمیانه اعمال کرده، الآن او به دنبال ایجاد وضعیتی است که به واشنگتن اجازه دهد که در تجمیع متحدانشان بر اساس وضعیتی روشن تر و منسجم تر بازنگری کند.

مارتین ایندیک، نایب رئیس اجرایی مرکز مطالعات بروکینگز در این باره می گوید: «برنامه اوباما برای نزدیکی به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با محوریت ایجاد روابط مستقیم با ملت های عربی از طریق سخنرانی اش در قاهره در سال 2009 بود. اما نزدیکی ترامپ به کشورهای عربی بر اساس مشارکت با حکومت های حاکم بر کشورهای عربی بدون صحبت مستقیم با ملت هاست، اتفاقی که رهبران عرب آن را نسبت به سیاست اوباما ترجیح می دهند.»

یکی از معاونان ترامپ نیز که نخواست نامش فاش شود در گفت وگو با خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز گفت: «فرقی اساسی میان سیاست دو دولت برای تمرکز بر قدرت و نفوذ آنها در قبال ایران وجود دارد. قدرت ایران در منطقه سبب شده است تا اعتماد کشورهای عربی به رهبران امریکا بعد از اظهارات تند ترامپ در تبلیغات انتخاباتی اش افزایش یابد و تقویت شود. چنین اعتمادی در دوران اوباما نبود، او از عربستان دیدن کرد در حالی که به دنبال آغاز عملیات صلح میان اعراب و اسرائیل بود. اما به نظر می رسد که ترامپ از تعامل اوباما درس گرفته و "تنگ نظری" نسبت به متحدان عرب حوزه خلیج فارس را کنار گذاشته است.»

مسئولان امریکایی که در هواپیمای اوباما در خلال سفرش به عربستان با او همراه بودند به نیویورک تایمز گفتند: «وقتی که پادشاه عربستان، ملک عبدالله بن عبدالعزیز در پاسخ به تقاضای اوباما گفت که ما آخرین کشوری خواهیم بود که با اسرائیلی ها صلح خواهیم کرد، اوباما شوکه شد.»

بعد از تحولات غیرسنتی در حکومت عربستان که از زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان بن عبدالعزیز به وجود آمد، واشنگتن تغییرات ریشه ای را در تعاملات خود با عربستان سعودی طی دو دوره اخیر دولت های امریکا شاهد بوده است. عربستان در وهله های اخیر با بزرگ نمایی در نفوذ ایران در منطقه به هر قیمتی با سیاست های ترامپ همراه بوده است.

یک مقام عالی رتبه در کاخ سفید گفت که ترامپ «از آمادگی رهبران جدید عربستانی برای همکاری با ایالات متحده شگفت زده شده است.»

منبع: العرب / ترجمه: علی موسوی خلخالی