جذاب و کاملا خالی

روزبه آرش: موفقیت چشمگیر تلویزیون در جلب مخاطب در سال های 1960 پای یک مهمان ناخوانده را به این قاب جادویی باز کرد. نخستین مناظره انتخاباتی تلویزیونی در سال 1960 و در استودیو شبکه تلویزیونی سی بی اس در شیکاگو میان جان اف.کندی و ریچارد نیکسون برگزار شد. 70 میلیون بیننده برای یک برنامه سیاسی نشان داد که انتخابات و یک مناظره پرحرف و حدیث، تا چه حد می تواند برای مخاطب جذاب باشد. سنت مناظره در آمریکا سابقه ای طولانی دارد و نخستین سری مناظرات رودررو در این کشور در سال 1858 با مناظره میان آبراهام لینکلن و سناتور استفان داگلاس کلید خورد. این سنت قدیمی و موفقیت اولیه پخش زنده، به همه گیر شدن مناظرات تلویزیونی در سرتاسر جهان کمک کرد. هرجا که پای صندوق انتخابات باز شد، چه سیستم ریاست جمهوری در کار بود یا نخست وزیری و پارلمانی، پخش زنده مناظره های انتخاباتی به جزئی جداناپذیر از دموکراسی بدل شد؛ جایی که پرده ها کنار زده می شود و نامزدها گاه با پنبه سر یکدیگر را می برند، گاه عصبانی می شوند، گاه به نفع دیگری کناره گیری می کنند. این نمایش جذاب در کشورهای مختلف و با آداب و به شکل های گوناگون برگزار می شود. معروف ترین و پربیننده ترین مناظرات انتخاباتی تلویزیونی در ایالات متحده، آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، فرانسه، آلمان، ایرلند، کنیا، مالت، مکزیک، هلند، بریتانیا و اوروگوئه به نمایش درمی آید. مناظره در این کشورها تبدیل به سنت شده؛ سنتی که سال هاست به یک شکل اجرا می شود. در ایالات متحده مناظره ها به صورت دو نفره و رودررو صورت می گیرد با اینکه در انتخابات این کشور همیشه نامزدهای دیگری هم درگیر هستند اما تنها نامزدهای دو حزب اصلی یعنی دموکرات و جمهوری خواه در برابر دوربین قرار می گیرند و هیچ تصویری از نامزدهای احزاب کوچک تر دیده نمی شود. رکورد تماشای زنده مناظرات انتخاباتی در سال 2016 و در مناظره جنجالی میان هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ شکسته شد. این مناظره که برای نخستین بار به صورت اینترنتی هم پخش شد، بیشتر از 84میلیون بیننده داشت؛ همان مناظره ای که در آن ترامپ اعلام کرد در صورت رسیدن به ریاست جمهوری، کلینتون را راهی زندان خواهد کرد. کانادایی ها خیلی زود سنت مناظره را از همسایه خود یاد گرفتند. سال 1968 شبکه تلویزیونی سی بی سی به تقلید از آمریکایی ها مناظره انتخاباتی را به راه انداخت. در کانادا مناظرات رودررو نیست بلکه میان نامزدهای احزاب اصلی برگزار می شود؛ احزابی که در ابتدا سه تا بودند و حالا تعدادشان به پنج حزب رسیده است. مناظرات پنج گانه کانادایی ها در سه شهر بزرگ این کشور برگزار می شود: تورنتو، مونترال و کالگری. 
فرانسه پخش زنده مناظرات را از سال 1974 کلید زد؛ مناظره ای که با جمله معروف والری گیسکارد در خاطره ها ماند: «شما انحصار همه چیز را ندارید.» واقعا هم این طور بود. دولت لرزان گیسکارد در میان بحران های اقتصادی و انشعاب های متعدد در جناح راست خیلی زود غائله را به حزب سوسیالیست واگذار کرد؛ آن هم رئیس جمهوری که در سوگند ریاست جمهوری خود عنوان کرده بود: «مردم فرانسه خواستار تغییر هستند و دوست دارند روند تازه ای را در سیاست تجربه کنند.» مناظرات انتخاباتی فرانسه همیشه داغ و پر از حرف و حدیث است. مناظرات تلویزیونی همین سال باعث شد مارین لوپن، رهبر جبهه ملی، صدر را در دور اول به امانوئل مکرون واگذار کند و اتهامات فساد واردشده به فرانسوا فیون او را تا رده سوم پایین بکشد. 
مناظرات انتخاباتی تلویزیونی در همه جای دنیا این طور شیک و با برنامه برگزار نمی شود. مکزیکی ها مناظرات خود را به کمپینی تبلیغاتی تبدیل کرده اند. نوعی مسابقه که در آن مجری ها تبلیغات خود را می کنند، کالاهای تجاری را نشان می دهند و کاندیداها مانند شرکت کنندگان در یک مسابقه شوی تلویزیونی باید توپ هایی را از گوی هایی شیشه ای بردارند و بیشتر در مورد تجارت و تبلیغات صحبت کنند تا سیاست و انتخابات. گابریل گاردی یکی از نامزدهای حزب تازه تأسیس اتحاد جدید درباره این نحوه برگزاری می گوید: «توجه مردم بیشتر به مجری ها و محصولات است تا بر انتخابات.»
کنیا برگزاری مناظرات انتخاباتی و پخش تلویزیونی آن را در سال 2013 آغاز کرد. این حرکت برای جلوگیری از اعتراضات خشونت باری انجام شد که در سال 2007 جان عده بسیاری را در این کشور گرفت. اولین تلاش کنیا از سوی جامعه جهانی مورد تشویق قرار گرفت و در داخل و خارج شروع انتخابات مسالمت آمیز و عادلانه نامیده شد اما بیشتر تبدیل به خوشامدگویی برای نوعی دیکتاتوری شد، آن هم زمانی که یکی از کاندیداها در دادگاه بین المللی لاهه به عنوان مظنون به جنایت علیه بشریت بود. در نهایت نتایج حاصل از انتخابات به ظاهر شفاف، باقی ماندن رئیس جمهوری بر سرکار بود. 
زامبیا نیز راه کنیا را در سال 2015 رفت. در مناظره انتخاباتی این کشور پنج نفر جلوی دوربین قرار گرفتند، با هم بحث و یکدیگر را نقد کردند. ادگار لونگا اما از شرکت در این مناظرات سرباز زد و در نهایت فردی که رئیس جمهوری شد کسی جز لونگا نبود. مناظرات انتخاباتی سال2012 تایوان هم آن قدر خالی از حرف، حدیث و بحث بود که در نهایت در بین مردم به «قرص خواب» معروف شد. این مناظرات کاملا توخالی به شکلی برگزار شد که دانشگاه دولتی تایپه آن را «کاملا خالی» نام نهاد و بعد از دور اول به خاطر بیننده کم و بی فایده بودن این مناظرات به طور کامل جمع شد.