هدیه برجام به میدان نفتی آزادگان

اعتماد نوشت:شرکت اینپکس ژاپن دوباره مطالعه خود را برای توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی آغاز کرد.
 
به گزارش انتخاب، این خبری است که دیروز اعلام شد. هرچند ژاپنی ها در یک سال و نیم گذشته مذاکرات رسمی و غیررسمی بسیاری برای حضور دوباره در پروژه های نفتی ایران داشته اند، اما اعلام حضور آنها برای مطالعه میدان نفتی آزادگان می تواند نشانه جدی بودن آنها برای حضور در صنعت نفت ایران باشد. البته سابقه حضور ژاپنی ها در میدان نفتی آزادگان به دوران اصلاحات برمی گردد. اتفاقی که علی ماجدی سفیر وقت ایران در ژاپن آن را نقطه عطف روابط ایران و ژاپن و سیاست خارجی فعال دوران اصلاحات یاد می کند که البته با آغاز دولت احمدی نژاد ژاپنی ها هم مثل شرکت های نفتی خارجی از صنعت نفت ایران رفتند.
 
در فاصله ١٠٠ کیلومتری شهر اهواز، در دشت آزادگان، یکی از مهم ترین میادین نفتی کشور به نام آزادگان قرار دارد. این میدان که اول بار در سال ١٣٧٦ توسط شرکت ملی نفت ایران کشف شده بود، از شمال در همسایگی میدان مجنون عراق است. حجم ذخیره در جای نفت خام این میدان، حدود ٣٣ میلیارد بشکه تخمین زده شده است.
در سال های گذشته همیشه توسعه این میدان نفتی با پیچیدگی های گوناگونی همراه بوده؛ البته در رده مهم ترین موانع توسعه این میدان تحریم های بین المللی قرار می گیرد که اجازه فعالیت شرکت های خارجی در میادین نفت و گاز ایران را با محدودیت مواجه کرده بود. هرچند نوع سازه های زمین شناسی و پیچیدگی هایی که در برداشت ازاین میدان وجود دارد، از دیگر موانع بوده که نیاز به استفاده از تکنولوژی های روز را الزام می بخشد، با این حال مانع بزرگ تحریم ها سبب شده تا عراق زودتر دست به کار شود و برداشت های خود را از بخش شمالی این میدان آغاز کند.
 
حالا خبر رسیده که بزرگ ترین شرکت ژاپنی فعال در زمینه اکتشاف نفت، یعنی شرکت اینپکس، پذیرفته تا با ایران قراردادی امضا کند و توسعه میدان آزادگان جنوبی را بر عهده بگیرد. بخش مهمی از سهام اینپکس متعلق به دولت ژاپن است. درست به همین دلیل هم بود که پس از آنکه تحریم های غرب علیه ایران شدت گرفت، شرکت اینپکس باوجود تلاش هایی که در جهت خارج نشدن از ایران انجام داد، به نتیجه نرسید و در نهایت شکست خورد.
 پس از خروج ژاپنی ها در سال ١٣٨٩، شرکت ملی نفت چین که از قبل به توسعه میدان آزادگان شمالی دست زده بود، مسوولیت توسعه بخش جنوبی این میدان را هم به دست گرفت. البته این شرکت هم چندان حضور پایداری در ایران نداشت و پس از چهار سال توسط وزیر نفت از ایران اخراج شد.
 رکن الدین جوادی، معاون وزیر و مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران در همین رابطه گفته بود: «پس از تذکرهای مکرر کتبی و شفاهی و در نهایت ابلاغ اخطار کتبی به پیمانکار چینی این طرح در اوایل زمستان سال گذشته، شرکت سی.ان.پی.سی. برای پیشبرد پروژه، قول مساعد داد و با وجود اینکه حدود یک ماه پس از اخطار ٩٠ روزه نیز به این شرکت برای تجدیدنظر در روند پروژه فرصت داده شد، از سوی پیمانکار اقدام موثری انجام نشد و به دلیل عدم پایبندی این شرکت به تعهدهای خود در این مدت زمانی، حکم خاتمه قرارداد این شرکت در طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی صادر می شود. »
 
پس از اخراج چینی ها در اوایل اردیبهشت ماه ١٣٩٣، وزارت نفت تلاش های خود را برای پیدا کردن پیمانکاری مناسب افزایش داد. این مباحث ادامه داشت تا آنکه در نخستین روزهای سال گذشته، خبر امضای قرارداد با شرکت فرانسوی توتال مخابره شد. بیژن زنگنه درباره امضای قرارداد محرمانگی توسعه میدان آزادگان جنوبی به عنوان یکی از بزرگ ترین میادین نفتی ایران، گفته بود: « سند محرمانگی توسعه این میدان نفتی بین شرکت ملی نفت ایران و توتال فرانسه امضا شده است. »
 
وزیر نفت با اعلام اینکه با امضای این سند امکان آغاز مطالعات فنی میدان نفتی آزادگان جنوبی فراهم می شود، تاکید کرده بود که در حال حاضر شرکت توتال فرانسه در حال مطالعه حضور در این میدان نفتی است. زنگنه وزیر نفت در روزهای پایانی اسفند ماه سال گذشته با تایید آغاز مذاکرات نفتی شرکت ملی نفت ایران با توتال فرانسه بر سر توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی، گفته بود: به زودی قرارداد محرمانگی توسعه این میدان با توتال امضا خواهد شد. این عضو کابینه دولت تدبیر و امید با تاکید بر اینکه با امضای قرارداد محرمانگی با توتال فرانسه اطلاعات تخصصی میدان آزادگان جنوبی در اختیار این شرکت فرانسوی قرار داده می شود، تصریح کرده بود: در نهایت مذاکرات نهایی قرارداد با توتال برای توسعه آزادگان جنوبی انجام خواهد شد.
تردیدی نیست که بازگشت اینپکس به آزادگان مرهون توافق برجام است. توافق هسته ای ایران و ١+٥ سبب شد تا دست دولت برای مذاکره با شرکت های خارجی بازتر شود و امیدواری ها برای افزایش تولید در این میدان قوت بگیرد.
 
برجام و باز شدن قفل نفت
دست شدن دست مقامات وزارت نفت در مذاکره با شرکت های خارجی، بی شک یکی از مهم ترین دستاوردهای برجام است. برجام هر چند هنوز موفق نشده تمام بن بست ها را باز کند، اما در باز کردن راه برای صنعت نفت و گاز بسیار موفق عمل کرده است. تمامی آمارها حاکی از نقش چشمگیر نفت در رشد اقتصادی سال گذشته دارند، البته اگر قیمت نفت و بازار جهانی آن، دچار مشکلات اخیر نمی شد، امروز وضعیت اقتصادی کشور متفاوت تر هم بود. مهم تر آنکه در حالی که بسیاری از تولیدکنندگان عمده نفت به ویژه کشورهای تک محصولی به انواع امراض اقتصادی و نارضایتی های اجتماعی دچار شدند، ایران موفق شده تا بحران ها را تا حدی تعدیل کند. مقایسه اقتصاد ایران با کشوری مانند ونزوئلا موید همین نکته است. این کشور امریکای جنوبی در سال هایی که قیمت نفت بیش از صد دلار بود موفق شد به ارقام رشد بی سابقه ای برسد، با این همه کاهش شدید قیمت نفت اقتصاد این کشور را بحران های زیادی رو به رو کرد که احتمال سرنگونی نیکولاس مادورو، رییس جمهوری این کشور را هم افزایش داده است.
 
با این تفاوت که نه ونزوئلا و نه هیچ کدام از کشورهای دیگر تولیدکننده نفت با تحریم ها و فشارهای بین المللی مواجه نبودند و تنها کاهش قیمت نفت را تجربه کردند؛ حال آنکه ایران با وجود همه مشکلات و مسائل اقتصادی کماکان از ثبات بهتری برخوردار است و با یک برنامه ریزی درست امکان توفیق بیشتری خواهد داشت.
بازگشت ژاپنی ها به صنعت نفت و پیش از آن بازگشت توتال، در سایه ثبات در مراودات دیپلماتیک اقتصاد کشور اتفاق افتاده است، موضوعی که اقتصاددانان ادامه این راه را برای توسعه پایدار توصیه می کنند.