آیا پایان بحران سوریه نزدیک است؟

نویسنده: سمیح صعب

دیپلماسی ایرانی: بسیاری از مخالفان سوری و کشورهای منطقه ای حامی آنها از واقعیتی که رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ایالات متحده به روشنی گفته است، خرسند نیستند، وی در جریان سفرش به آنکارا گفت که آینده بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه را مردم سوریه تعیین می کنند. به حرف او، نیکی هیلی، نماینده ایالات متحده در سازمان ملل افزود که سرنگونی اسد "دیگر جزء اولویت های" ایالات متحده نیست.

این جاست که مواضع دولت دونالد ترامپ روشن می شود که می خواهد وارد رهاسازی از قید و بندهای دولت رئیس جمهوری سابق، باراک اوباما، بشود که تحت فشار ترکیه و کشورهای عربی خلیج فارس می گفت که باید اسد از قدرت کنار برود، نتیجه همین سیاست بود که الآن هفتمین سال جنگ سوریه را سپری می کنیم.

عجیب است امریکا در حالی این مواضع را بیان می کند که استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه در ژنو با هئیت عالی مخالفان سوری که نماینده مخالفان مورد حمایت ریاض و آنکاراست، تشکیل جلسه می دهد تا درباره چگونگی تشکیل حکومت انتقالی و این که بند اول دستور العمل مذاکرات قبل از بند مبارزه با تروریسم باشد یا خیر، مذاکره می کند. در حالی که برای امریکا دیگر مساله تغییر نظام که مخالفان همچنان به دنبال آن هستند، مطرح نیست و آن چه برایشان اهمیت دارد عملیات مبارزه با تروریسم است که می گویند باید در بند اول دستورالعمل مذاکرات قرار بگیرد.  

آیا مواضع تیلرسون باب بحث و جدل گسترده تر با روسیه بر سر ابزار خروج از بحران سوریه را باز می کند؟ شکی نیست که وقتی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه چند روز پیش صحبت از "گسترش و تعمیق همکاری های عملی با ایالات متحده در سوریه" می کند، باب این مذاکرات گشوده شده است. در این جا این سوال مطرح می شود که آیا مذاکراتی پشت پرده میان امریکا – روسیه غیر از نشست های ژنو بر سر راه های خروج از این بحران در جریان است که هنوز تا الآن اعلام نشده است.

در این جا سوال دیگری نیز مطرح می شود، آیا همین دلایل باعث شد تا رهبران عرب در نشست اتحادیه عرب در اردن از حملات مستقیم به بشار اسد خودداری کنند و نگویند که باید اسد از قدرت کنار برود یا حداقل بگویند که اسد نباید در آینده سوریه نقشی داشته باشد؟ آیا این خودداری اعراب نشان از مواضع جدید امریکا است که تیلرسون آن را از آنکارا بیان می کند؟

همان طور که نشست اتحادیه عرب از حمله به بشار اسد خودداری شد چندان هم به ایران حمله نشد و تنها به محکوم کردن "هر گونه دخالت دخالت های خارجی" در امور داخلی کشورهای عربی بدون ذکر اسم بسنده شد. آیا این بازتاب موفقیت تلاش های طرف های کویتی و عمانی برای میانجی گری میان تهران و ریاض نیست، آیا در این چارچوب نمی توان هماهنگی دو هفته پیش عربستان و ایران برای مشارکت حجاج ایرانی در موسم حج امسال را گنجاند؟

اینها صرفا اشاراتی بدون وقوع هر گونه شکاف عملی در دیوار بلند بحران سوریه و نمایان نشدن چارچوبی روشن برای حل بحران سیاسی در این کشور است. اما نمی توان این واقعیت را کتمان کرد که تیلرسون به گونه ای صحبت کرد گویی سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه است.

منبع: النهار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: سه شنبه 15 فروردین 1396 / انتشار مجدد: سه شنبه 29 فروردین 1396