قاسمی: در سوریه حضور داریم و خواهیم داشت

سخنگوی وزارت خارجه ایران با بیان اینکه با جدیت از حاکمیت ملی، دولت قانونی، تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه حمایت می کنیم، تصریح کرد:به عنوان عنصری فعال در سوریه حضور داریم و خواهیم داشت.

بهرام قاسمی دهمین سخنگوی دستگاه دیپلماسی در گفت وگویی با فارس به تشریح عملکرد دستگاه دیپلماسی در قضیه سوریه، مناسبات تهران با قاهره، منامه، اتاوا، دورنمای روابط با عربستان، آینده برجام و ... پرداخت.

قاسمی در این گفت وگو مواضع ایران در قبال سوریه را واقع بینانه و منطقی می داند و می گوید: برخی کشورها در این سالیان در مورد سوریه دست به قماری خطرناک زدند و تمامی داشته های خود را بر این میز قمار از کف وا نهادند و تاوان سنگینی نیز پرداخت کردند، البته این برای ما خوشحال کننده نبوده و نیست.

وی در این گفت وگو مبارزه با تروریسم را برای ایران امری جدی خوانده و تصریح می کند: از حاکمیت ملی و دولت قانونی و تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه با جدیت تمام حمایت می کنیم و بی شک در این چارچوب با سایر کشورهایی که بتوانند با این اصول کلی و به حق و دیدگاه های ما همراهی بیشتری داشته باشند، می توانیم گفت وگو، رایزنی و همکاری داشته باشیم.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از این گفت وگو درباره تغییر مواضع برخی کشورها در قبال تحولات سوریه بیان می کند: بخش عمده ای از کشورهای جهان که با شتاب و شدت در سالیان گذشته بحث حذف اسد و جایگزینی فردی دیگر به جای او را مطرح می کردند، رفته رفته به این واقعیت پی بردند که بشار اسد در شرایط کنونی جایگزینی ندارد.

قاسمی همچنین در آستانه اولین سالگرد اجرای برجام این توافق را اتفاقی مهم می داند و دستاوردهای آن را بسیار می شمرد و با بیان اینکه در زمینه بانکی مقداری مشکل و کارشکنی وجود دارد، عنوان می کند: هنوز کار زیادی را پیش رو داریم و باید با تمام توان در این مسیر تلاش خود را ادامه دهیم، به هر حال برجام نتیجه یک تفاهم و اجماع ملی و خواست کشور بود و تا به این جا هم رسیده ایم، ولی هنوز کار پایان نیافته است.

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان همچنین بر این باور است که تصوری غلط است که با خیال خوش و راحت بنشینیم و فکر کنیم مسائلمان با برجام تماما حل شده است.

وی در این گفت وگو همچنین ترجیح می دهد در حال حاضر راجع به ترامپ و رویکرد آینده اش قضاوت نکند.

روابط تهران و ریاض سؤال دیگری بود که قاسمی درباره آن در این گفت وگو اظهارنظر کرد و گفت: عربستان اشتباهات متعددی داشته و هنوز هم متاسفانه به این اشتباهات خود ادامه می دهد. من به آن ها توصیه می کنم تا می توانند بر واقع بینی خود بیفزایند، واقعیت های منطقه را بسنجند و احساس نکنند که می توانند یا باید ارزش ها یا آرزوهای خود را علی رغم اینکه با واقعیت های منطقه تطبیق ندارد، در منطقه دنبال کنند.

به باور این دیپلمات ایرانی عربستان در حال حاضر دارای پرونده های قطوری از اشتباهات است که باید اینها را اصلاح کند و به نقطه ای برسد که بخواهد به صورت آبرومندانه تغییر رفتار بدهد.

قاسمی همچنین گفت که کویتی ها گفته بودند قرار است هیأتی را به ایران بفرستند و حامل پیامی هستند که هنوز اتفاقی در این زمینه نیفتاده است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در ادامه این گفت وگو با خبرگزاری فارس، درباره مناسبات تهران و منامه هم به مقامات بحرینی توصیه کرد که بهتر آن است که بحرین در یک واقع بینی و با نگاهی منصفانه و به دور از القائات دیگران و مصایب داخلی خود، واقع بینانه به همسایه بزرگ خود (ایران) توجه و نگاه کند و رفتاری سازنده و عقلایی را در پیش بگیرد.

قاسمی درباره مناسبات ایران و مصر نیز می گوید: این آمادگی چه از جانب ما و چه از سوی آنها برای حرکت به یک نقطه بهتر وجود داشته است. نمی گویم این نقطه بهتر در ابتدا کجا و الزاما کدام نقطه می تواند باشد؛ ولی حرکت به جلویی می توانیم داشته باشیم.

وی درباره آخرین تحولات در روابط تهران و اتاوا نیز با بیان اینکه ما برخی مسائلی را با کانادا داریم که باید حل و فصل شود، چه در حوزه حقوقی و چه در سایر حوزه ها، عنوان می کند: فکر می کنم هنوز راه هایی باقیمانده که باید طی شود تا به نقطه اولیه برای گشایش دفتر حفاظت منافع به عنوان اولین تفاهم برسیم.

سخنگوی وزارت خارجه همچنین در این گفت وگو اعلام کرد که روند تعیین سفرای جدید ایران در نمایندگی هایی که ماموریت سفرای پیشین به اتمام رسیده، آغاز شده است.

مشروح گفت وگوی خبرنگاران فارس با سخنگوی وزارت خارجه را در زیر می خوانید.

*دیگران باید با کمک ایران در بحران سوریه، ایفای نقش کنند

فارس: با توجه به تحولات اخیر در سوریه، جایگاه کنونی ایران در این تحولات کجاست؟ برخی با اشاره به توافق ترکیه و روسیه در خصوص برقراری آتش بس در سوریه این ایده را مطرح می کنند که ایران کنار گذاشته شده و مسکو و آنکارا به پیش می روند. آیا با این تحلیل موافقید؟

قاسمی: خیر، اکنون و با توجه به تمامی پارامترهای درگیر در بحران سوریه نمی توانم به چنین ایده ای بهای زیادی بدهم، هنوز این بحث یک تحلیل شتابزده است، جایگاه ایران، به گونه ای است که دیگران باید با کمک ایران در بحران سوریه ایفای نقش کنند. تحولاتی از نوع بحران سوریه یا سایر کشورهای اطراف ایران مثل افغانستان، عراق و ... که دچار چنین بحران هایی بوده اند، مسائلی نیستند که با یک روز یا حتی یک هفته و چند حادثه بتوان درباره آنها ارزیابی و قضاوت کرد یا باعث این شوند که نگاه و تحلیل کلی و کلان دچار نوسان یا تغییر شود یا گفته شود که در روند تحولات تغییرات اساسی هست یا نیست، لذا تحلیل زودهنگام از وقایع اشتباه است. به طور مثال در مورد سوریه باید عملکرد دولت ها و یا همسایگان و نیروهای موثر در مسئله سوریه و حتی نوع رفتار سازمان ملل و دیگر مجامع جهانی و گروه های تروریستی و ... را نیز در مجموعه این تحولات مورد ارزیابی و توجه قرار داد.

روابط ما با سوریه با توجه به نوع و کیفیت رابطه، از بعد از انقلاب اسلامی و در هنگام جنگ تحمیلی یک رابطه مشخص و معینی بوده و در طول بحران سال های اخیر سوریه نیز سیر مشخص و بسیار دقیق و معینی را دنبال کرده است.

*مواضع واقع بینانه ایران

مواضع ایران در قبال سوریه در این دوران مشخص و تغییرناپذیر ماند و امروز می توان قضاوت روشن و مثبتی را از سیاست خارجی نظام در قبال سوریه داشت. جمهوری اسلامی ایران به گونه ای عمل کرده و مواضع خود را مشخص کرد که ناچار به تغییر این مواضع در مقاطع کنونی نشد. زمان ثابت کرد که مواضع ایران، مواضعی عاقلانه تر و  واقع بینانه تر نسبت به مسائل سوریه و مجموعه منطقه بوده است و این کاملا قابل مشاهده است که سایر کشورها بوده اند که رفته رفته علی رغم اینکه نمی توانستند در یک لحظه مشخص و یا به یکباره مواضع خود را تغییر دهند، اما امروز رفته رفته سعی می کنند یا از مواضع پیشین خود فاصله گرفته یا این مواضع را تعدیل کنند و اگر برایشان امکان داشته باشد، تلویحاً به نوعی بر شکست سیاست های قبلی خود اذعان می کنند.

برخی کشورها در این سالیان دست به قماری خطرناک زدند و تمامی داشته های خود را بر این میز قمار از کف وا نهادند و تاوان سنگینی نیز پرداخت کردند، البته این برای ما خوشحال کننده نبوده و نیست.

ما چون گذشته هنوز بر آتش بس، ثبات، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه اصرار داریم و در گذشته نیز همین مواضع را داشته ایم و امروز هم بر همان اساس به حرکت خود ادامه می دهیم و همچنین کماکان با جدیت و تمام توان به درخواستی که دولت سوریه برای مبارزه با تروریسم از ما داشت ادامه خواهیم داد و این سیاست، سیاست آتی ما تا سرکوب و ریشه کن شدن تروریسم در آنجا خواهد بود.

*راه حل سیاسی یگانه فرمولی که برای سوریه متصور است

بحران سوریه همانگونه که در گذشته هم بدان مکررا اشاره کرده ایم، راه حل نظامی نداشته و نخواهد داشت و عمدتا یگانه فرمولی که در مورد سوریه متصور می باشد، یک راه حل سیاسی است و قطعا جنگ هم نمی تواند و نباید یک جنگ بی پایان تلقی شود. آنان که استمرار جنگ در سوریه را هدف می دانند، دشمنان ملت سوریه و حتی دشمنان بشریت تلقی می شوند.

یعنی نمی توان این چنین تصور کرد و دیگران نیز نباید و نمی توانند چنین آرزویی را برای مردم بیگناه سوریه داشته باشند که یک جنگ بی پایان را در آنجا تحمل کنند که به بهای نابودی کامل آن کشور و کشتار انسان ها، کودکان و زنانی که بیگناه و با درد و آلام و مصایب زیادی در آنجا زندگی می کنند، تمام شود.

* با جدیت از حاکمیت ملی، دولت قانونی، تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه حمایت می کنیم

لذا باید هر چه سریع تر به یک راه حل سیاسی دست یافت. در شروع انتخاب یک راه حل سیاسی معمولا فرآیندهای مختلفی مطرح می شود و نگاه قدرت های منطقه و همسایگان و سایر عوامل می تواند روز به روز بر این تحولات اثر بگذارد و ما با هوشیاری کامل و به طور دقیق و با یک واقع بینی و با توجه به اصول مشخص خود در بحث سوریه حضور داریم. مبارزه با تروریسم برای ما امری جدی است، از حاکمیت ملی و دولت قانونی و تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه با جدیت تمام حمایت می کنیم و بی شک در این چارچوب با سایر کشورهایی که بتوانند با این اصول کلی و به حق و دیدگاه های ما همراهی بیشتری داشته باشند می توانیم گفت وگو، رایزنی و همکاری داشته باشیم.

*همکاری های ایران و روسیه در موضوع سوریه

با روسیه که از گذشته همکاری ها و اشتراک مواضع بیشتری داشتیم، توانستیم در پرتو رایزنی های بیشتر در مورد سوریه به تفاهمات بیشتری نائل شویم، و در طی سال گذشته نیز هماهنگی و همکاری های مختلف تعیین کننده ای در عرصه های گوناگون داشتیم که با استمرار این روند و تعمیق این همکاری ها توانستیم در شرایط حاضر اجلاس سه جانبه اخیر مسکو را داشته باشیم که بین وزرای خارجه سه کشور ایران، روسیه و ترکیه برگزار شد و این موضوع می تواند ادامه یابد و خود دارای معانی بسیاری بود و پیام های روشنی برای دیگران داشت.

ممکن است، البته و به طور بسیار طبیعی هر سه کشور در تمام مسائل سوریه نظراتشان منطبق نباشد و اختلاف نظرهایی باقی بماند، اما مهم این اختلافات جزیی نیست، مهم این است که در یک اصول کلی بتوانیم برای یک اجماع تفاهم کنیم و آن می تواند راه را برای اینکه جلو برویم باز کند و هر چه زودتر بر بحران فعلی سوریه که یک فاجعه انسانی، جهانی و تراژدی قرن حاضر است، فائق بیاییم.

متاسفانه در دورانی و زمانی که برخی کشورها در جهان از صلح، امنیت، ثبات و مبارزه با تروریسم سخن می گویند و گوش فلک را کر کرده اند، خودشان شرایطی را به وجود آورده اند که برخی دولت ها یا شهروندان خارجی بتوانند برای سرنگونی یک دولت قانونی به سوریه بیایند، نیرو و اسلحه ارسال کرده و در آنجا بجنگند.

*به عنوان یک عنصر فعال در بحث سوریه حضور داریم و خواهیم داشت

لذا ما به عنوان یک عنصر فعال در بحث سوریه حضور داریم و خواهیم داشت. ایران در منطقه و سوریه دارای جایگاهی است که دیگران چه در منطقه و چه در خارج از منطقه به نقش ایران و تاثیرگذاری آن واقف هستند و با توجه به نوع روابط ایران با دولت سوریه، نهایتا دیگران باید این همکاری را با ایران داشته باشند تا بتوانیم در مورد سوریه کاری را پیش ببریم و تا حد امکان از بحران بکاهیم و آتش بس را تثبیت کنیم، تا در پی آن بتوان مذاکرات برای یافتن یک راه حل سیاسی را برای سوریه آغاز کنیم تا نهایتا این کشور بتواند به ثبات و آرامش کامل دست یابد.

*نباید برخی بحران سوریه را مستمسک و بهانه ای برای کاهش سایر مشکلات خود کنند

فارس: آیا در ادامه رایزنی ها در آینده نزدیک برگزاری نشست دیگری بین وزرای خارجه سه کشور ایران، روسیه و ترکیه در دستور کار قرار دارد؟ 

قاسمی: تحولات در منطقه، جهان و سوریه تا حدی سریع و گاهی غیر قابل پیش بینی است. هر زمان که احساس شود نیاز به نشست و مذاکرات دیگری است به شکلی که در مسکو بود، این اتفاق می تواند تکرار شود. سعی ما بر این است که با کشورهایی مثل ترکیه و روسیه و حتی دیگرانی که از روی حسن نیت و با صداقت تمام بخواهند برای مردم سوریه کار سازنده و مثبتی را انجام دهند، همکاری داشته باشیم و کمک خواهیم کرد که هر چه زودتر صلح، امنیت و ثبات به این کشور بازگردد.

بر همین اساس این امکان (برگزاری نشست) وجود دارد، ولی اینکه به طور دقیق بتوانم به شما اعلام کنم که قرار مشخصی وجود دارد، فکر می کنم در حال حاضر قرار مشخصی نیست؛ ولی براساس ضرورت و نیاز چه به صورت تلفنی و چه سفرهای دوجانبه این اتفاق می تواند بیفتد. مهم صرفا نشست و گفت وگو نیست، اجرای تعهدات و پیگیری فرآیند برای آتش بس و ایجاد فضای لازم برای به کارگیری روش های مسالمت آمیز در روند سیاسی مهم تر است. نباید برخی بحران سوریه را مستمسک و بهانه ای برای کاهش سایر مشکلات خود کنند.

همانطور که شاهد بودیم آقای ولید المعلم وزیر خارجه سوریه چند روز پیش در تهران بود و با تعداد زیادی از مقامات عالی کشور دیدار و تشریک مساعی کرد که سفری مهم و حائز اهمیت بود. این نوع اقدامات می تواند با سایر کشورهای دیگر مانند روسیه و یا ترکیه و یا دیگران در صورت نیاز ادامه یابد و طی هفته های گذشته نیز قبل از نشست مسکو دو هیأت روس در فاصله کمی به تهران سفر کردند و البته به نظر می رسد این تماس ها به شکل مقتضی و در زمان لازم ادامه خواهد داشت.

فارس: آیا در همین راستا آقای ظریف سفری انجام خواهد داد یا مقامات دیگر کشورها به تهران خواهند آمد؟

قاسمی: در حال حاضر سفر برنامه ریزی شده مشخصی به ذهنم نمی رسد.

* به این واقعیت پی بردند که بشار در شرایط کنونی جایگزینی ندارد

فارس: مدتی است که به نظر می رسد آنکارا در مورد بحران سوریه از مواضع قبلی خود عقب نشینی کرده که حضور وزیر خارجه ترکیه در نشست اخیر مسکو و بیانیه مشترک سه وزیر خارجه که در هشت بند صادر شد نیز نمودی از این قضیه بود. آیا شما هم بر این باور هستید که ترکیه از مواضع قبلی خود عقب نشسته؟

قاسمی: به نظر می رسد بخش عمده ای از کشورهای جهان که با شتاب و شدت در سالیان گذشته بحث حذف اسد و جایگزینی فردی دیگر به جای او را مطرح می کردند، رفته رفته به این واقعیت پی بردند که بشار اسد در شرایط کنونی جایگزینی ندارد.

بی شک اگر اسد در قدرت نبود خیلی به راحتی می شد حدس زد و شاید شاهد بودیم که گروه های تروریستی مثل داعش و دیگران می توانستند در دمشق حکومت را در دست گرفته و یک فاجعه جهانی و بین المللی دیگری را رقم بزنند. حتی دولت های غربی هم مدت هاست که بیش از گذشته به واقعیات منطقه و سوریه پی برده اند، البته ممکن است تغییر مواضع خود را به صراحت بیان نکنند و ما هم انتظار نداریم که آن را بیان کنند. اصل مهم آن است که بتوانند رفتار خود را در عمل تصحیح کنند.

 بخشی از این تحول ناشی از رسیدن به یک درک و فهم درست می باشد و بخشی از آن نیز بی شک حکایت یک شکست و ناتوانی تلقی می شود. برخی تلاش بسیاری را صورت داده و هزینه سنگینی را پرداخت کردند که این اتفاق در سوریه بیفتد، ولی نتوانستند و شکست خوردند؛ آن هم به دلیل ایستادگی نیروهای مقاومت در منطقه و سوریه و تلاش خود دولت سوریه و کمک هایی که به دولت سوریه شد و حمایتی که مردم سوریه از دولت به عمل آوردند.

* برجام اتفاقی مهم که حسن نیت ایران را نشان داد

فارس: با توجه به اینکه در آستانه اولین سالگرد اجرای برجام هستیم، ارزیابی شما از این یک سال چه بود و آیا به اهداف مدنظر دست یافتیم؟

قاسمی: برجام یک اتفاق مهم بود و در واقع نشان داد که ایران با حسن نیت تمام می خواهد با جامعه جهانی بر سر این موضوع گفت و گو کند.

یک پیام بزرگ برجام این بود که ایران هراسی و وحشتی را که ایجاد کرده بودند که ایران به سمت تسلیحات هسته ای می رود و کشوری جنگ افروز و تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی است را خنثی کرد.

مشخص بود چه رژیم و کشورهایی در منطقه و بیرون از منطقه مانند رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای مرتجع منطقه و بعضی قدرت های جهانی با شدت به این سمت و سو حرکت می کردند و جهان را علیه ایران بسیج کرده بودند که نشانه بارز آن هم صدور قطعنامه های شورای امنیت بود و ما تحت فصل هفتم منشور ملل متحد قرار گرفتیم. نمی خواهم بگویم که آن ها می توانستند علیه ایران موفقیتی داشته باشند، چون به هر حال ایران کشوری متکی به خود است. چه در بحث توان دفاعی و حمایت مردم و چه در زمینه اقتصادی با بسیاری از کشورها متفاوت است. ایران دارای بنیه ای قوی است، ولی به هر حال تهدیداتی وجود داشت و باید بهانه و تهدیدات رفع می شدند و در عرصه جهانی نیز برای توجه افکار عمومی جهان با شفافیت بیشتری سخن می گفتیم.

*دستاوردهای برجام

دستاوردهای برجام بسیار است. به هرحال رفع تحریم ها قابل توجه می باشد. اما بهره گیری از برجام به چگونگی برخورد دستگاه های دولتی ما نیز مربوط بوده است. در جاهایی که دستگاه های ذیربط با توانمندی، هوشیاری و جدیت حرکت کردند، از همان زمان توافق توانستیم حاصلی را به دست بیاوریم که یکی از آنها حوزه نفت و گاز و انرژی بود. ما در این حوزه توانستیم به میزان تولید قبل از تحریم ها بازگردیم و این کار بزرگی است. علی رغم چند سال تحریم، تحریم های جدی که همه چیز به لحاظ تکنولوژیک به روی ما بسته بود و بازارهای خود را از دست دادیم و اینکه دوباره به این بازارهای از دست رفته برگردیم، کار بزرگی بود. در بحث کشتیرانی، بیمه، صادرات و ... نیز موفقیت های زیادی حاصل شده است.

*در حوزه بانکی مقداری مشکل و کارشکنی وجود دارد

اما هنوز در یک بخش مقداری مشکل و کارشکنی وجود دارد که آن همان حوزه مهم بانکی است. در این حوزه ما شاهد بدعهدی و برخی بدقولی ها هستیم که از جانب آمریکا رخ داده و مشکل ارتباط ما با بانک های بزرگ جهان به خصوص در اروپا هنوز رفع نشده است. بانک های کوچک کارها را انجام می دهند.

اگر فرصت بود در بحث برجام باید موضوع را از این زاویه نیز نگاه می کردیم که اگر برجام اتفاق نیفتاده بود، امروز شاخص های کلان اقتصادی کشور در چه وضعیتی قرار داشت؟ و به طور مثال صادرات نفت ما در کجا قرار داشت؟

البته نباید بنشینیم و انتظار داشته باشیم که دولت ها یا قدرت ها بیایند و آنچه حق ماست را به سهولت به ما اهدا کنند. دستگاه های ذی ربط هنوز کار زیادی را پیش رو دارند و باید با تمام توان در جهت رفع برخی مشکلات موجود تلاش کنند.

هنوز کار زیادی را پیش رو داریم و باید با تمام توان در این مسیر تلاش خود را ادامه دهیم، به هر حال برجام نتیجه یک تفاهم و اجماع ملی و خواست کشور بود و تا به این جا هم رسیده ایم، ولی هنوز کار پایان نیافته است. بخشی که مربوط به وزارت خارجه است تا حدی انجام شده و باید بخش های دیگر کشور به خصوص بخش های اقتصادی نیز به همین نسبت فعال تر شوند و تلاش کنند که اگر مانع و مشکلاتی در حوزه های خود مثل حوزه های بانکی دارند، رفع کنند.

*تصوری غلط است که با خیال خوش و راحت بنشینیم و فکر کنیم مسائلمان با برجام تماما حل شده

به هرحال این تصوری غلط است که ما با خیال خوش و راحت بنشینیم و فکر کنیم که در برجام مسائل ما تماما حل و از برخی دشمنی ها با ما کاسته شده است. نتیجه کار به ما نیز بر می گردد، باید از این فضا به نحو جدی و احسن استفاده کنیم، اصولا باید این موضوع را یک موضوع ملی تلقی و آن را وارد درگیری های سلیقه ای و سیاسی داخلی نکنیم و با تمام همت و توان خود در مسیر تحقق اهداف عالی نظام حرکت کنیم، البته در مورد دیگران و دول خارجی نیز باید هوشیار و هوشمندانه عمل کنیم.

* ترجیح می دهم الان درباره ترامپ قضاوت نکنم

فارس: برخی از تحلیلگران می گویند که با آمدن ترامپ دیگر نمی شود آینده ای برای برجام متصور بود. با توجه به اظهاراتی که در این مدت درباره برجام مطرح شد، آیا بر این باور هستید که برجام به این سرنوشت دچار خواهد شد؟

قاسمی: ترجیح می دهم در حال حاضر راجع به آقای ترامپ قضاوت نکنم. ترامپ از برخی از مواضع انتخاباتی خود عدول کرده و امروز مواردی را که در گذشته مطرح نشده بود را بیان می کند و حتی برعکس آن را. دوره کنونی دوره خاصی است و تا زمانی که وی در جایگاه خود مستقر نشود و کار خود را رسما شروع نکند، نمی شود در مورد رفتار او و دولتش صد در صد قضاوت کرد.

*تصمیماتمان را در ایران می گیریم

ولی براساس آنچه که من می دانم ترامپ در مبارزات انتخاباتی سخنی از پاره کردن برجام نکرد. دیگران گفتند که برجام را پاره می کنیم و پاسخ دندان شکن لازم را از سوی ایران به خوبی و به موقع دریافت کردند و ما هم امروز هیچ نگرانی خاصی نداریم و نشان دادیم که در طی این سی و چند سال کشوری هستیم که تصمیمات خود را خود در ایران و بر اساس خواست ملت بزرگ ایران و همه توانمندی های خود می گیریم. بی شک ما اهل تعامل و گفت وگو هستیم، ولی حرف بی ربط و از سر نخوت و زور را نخواهیم پذیرفت.

نقطه قوت ما مردمی بودن و استقلال ماست که نهایتا آنچه که مصلحت ملت باشد، با تصمیماتی که از سوی مقام معظم رهبری یا نهادهای ذیربط گرفته خواهد شد، دنبال خواهیم کرد.

*توهم ذهنی عربستان نسبت به ایران بعد از برجام

فارس: قدری به منطقه بازگردیم، با توجه به تحولات پیش آمده در روابط ایران و عربستان و اینکه ریاض خود اقدام به قطع روابط با تهران کرد، اگر عربستان بخواهد مجددا اقدام به برقراری روابط با ایران کند، آیا تهران پیش شرطی در این زمینه خواهد داشت؟

قاسمی: در مورد همسایگان آنچه که همیشه اعلام کرده و سعی کرده ایم عمل کنیم، سیاست تعامل و همزیستی مسالمت آمیز بوده است. ما به عنوان کشوری مستقل فکر می کنیم باید مسائل منطقه را در خود منطقه و به کمک همسایگان حل کنیم.

آنچه که در مورد عربستان اتفاق افتاد، نگرانی های بی جا و نادرستی بود که آنها از قدرت ایران پیدا کردند. بعد از برجام دچار یک توهم ذهنی شدند که احتمالا ایران پس از برجام و با توجه به رویکردی که جهان و عرصه بین المللی نسبت به ایران دارند، از جایگاه بالاتری برخوردار خواهد شد. با توجه به اینکه پتانسیل ها و ظرفیت های اقتصادی، دفاعی، علمی و مردمی ایران را می شناختند، احساس کردند ایران در فضای بهتری قرار می گیرد و می تواند برای عربستان خطرناک باشد و نهایتا آنها دچار یک پریشانی ذهنی و اشتباه برداشت شدند. در صورتی که ما در هر شرایطی علاقه مند بودیم که روابط خود را به شکل متعادل، متوازن و منصفانه چه با عربستان و چه با سایر کشورهای منطقه داشته باشیم.

این آمادگی همیشه در ما بوده و هست که بتوانیم با همسایگان خود روابط خوبی داشته باشیم. هرگاه که دولت عربستان تصمیم بگیرد رفتار مخرب خود علیه ایران را کنار بگذارد و از روش های خردگرایانه و توام با حسن نیت و اقدامات منصفانه و عاقلانه ای استفاده کند، می تواند امیدوار باشد ایران تغییر رفتار آنها را با دید مثبت مورد ارزیابی قرار می دهد.

*سعودی ها بر واقع بینی خود بیفزایند و واقعیات منطقه را بسنجند/پرونده های قطور عربستان

عربستان اشتباهات متعددی داشته و هنوز هم متاسفانه به این اشتباهات خود ادامه می دهد. من به آن ها توصیه می کنم تا می توانند بر واقع بینی خود بیفزایند، واقعیت های منطقه را بسنجند و احساس نکنند که می توانند یا باید ارزش ها یا آرزوهای خود را علی رغم اینکه با واقعیت های منطقه تطبیق ندارد، در منطقه دنبال کنند.

عربستان چه در بحث حج سال گذشته و چه در رفتار منطقه ای خود و دخالت هایش در یمن و بمباران های بی حد و حصر مردم بیگناه آن کشور و همچنین حادثه منا و دخالت در سایر کشورهای منطقه و حمایت از گروه های خاص دارای پرونده های قطوری است که باید اینها را اصلاح کند و به نقطه ای برسد که بخواهد به صورت آبرومندانه تغییر رفتار بدهد.

* کویتی های قرار بود هیأتی را بفرستند که هنوز اتفاقی نیفتاده

فارس: بعد از قطع رابطه با عربستان و در تبعیت از این کشور شاهد کاهش سطح و قطع روابط برخی کشورها از جمله امارات، سودان و ... با ایران بودیم. آیا سیگنالی برای برقراری روابط از سوی این کشورها در این مدت وجود داشته است؟ همچنین قرار بود نماینده ای از کویت برای گفت وگو با ایران در خصوص روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس به تهران بیاید، چه شد؟

قاسمی: تحول جدیدی نیست و وضعیت همان وضعیت قبل است. کویتی ها اعلام کردند که دارای پیامی هستند و هیأتی را خواهند فرستاد که عملا هنوز اتفاقی نیفتاده است. البته ما هیچکس را به کاری وادار نکرده و دیدگاه خود را تحمیل نمی کنیم. ما ملت و کشوری صبور هستیم و مشکل خاصی هم برای صبر کردن نداریم، می نشینیم و منتظر می مانیم؛ اگر آنها گامی را برداشتند که برخی از مشکلاتی که خودشان ایجاد کردند را برطرف کنند، قطعا ما هم سیاستمان همانطور که گفتم با همسایگان مان یک سیاست سازنده و مثبت است و ما هم قدم های مثبت خود را برمی داریم.

به هر حال آنان باید تامل بهتر و بیشتری از اتفاقات متعدد در منطقه داشته باشند، شرایط همیشه یکسان نبوده است و در آینده نیز حتما چنین نخواهد بود، البته روی سخن من با برخی کشورها که کمتر از آنها خبری می شنوم و از آنها نام بردید، نیست.

فارس: از مناسبات با بحرین چه خبر؟

قاسمی: بحرین دست به گریبان بحران داخلی خود است و نتوانسته بر مسائل و مشکلات درونی خود فائق آید. لذا با توجه به اینکه به نظر می رسد توانایی حل و فصل مشکلات داخلی خود را ندارد و تحت تاثیر برخی از کشورهای منطقه قرار دارد و اتکای مالی و شنوایی بیشتری از آنها دارد، نهایتا در ناچاری و ناتوانی گرفتار یک سیکل بسته شده که تلاش می کند برای مشکلات خودش یک دشمن فرضی خارجی پیدا کند و نهایتا مشکلات و معضلات خود را به دیگران مرتبط سازد. از این رو گاه گاهی رفتار، حرکات و صحبت هایی می کند که به نوعی تعرض به ایران حساب می شود و متوجه عواقب و اشتباه عمیق خود نیز نیست.

بحرین باید توجه کند که ایران به عنوان یک کشور با تاریخ کهن، که در طول تاریخ فراز و نشیب های خود را داشته است، کشوری قدرتمند، مهم، ماندنی و استوار است که در منطقه نمی توان مکان و موقعیت آن را تغییر داد و لذا بهتر آن است که در یک واقع بینی و با نگاهی منصفانه و به دور از القائات دیگران و مصایب داخلی خود، واقع بینانه به همسایه بزرگ خود توجه و نگاه کند و رفتاری سازنده و عقلایی را در پیش بگیرد.

* روابط تهران و قاهره

فارس: مناسبات تهران و قاهره به چه سمتی به پیش می رود؟ چرا روند تحولات کند است؟ آیا مصری ها پالس مثبتی برای ارتقای مناسبات نمی دهند و یا ایران تمایلی به این قضیه ندارد؟ خط قرمز مصر برای برقراری رابطه با ایران چیست؟

قاسمی: ورود به مسئله مصر و ریشه یابی و آسیب شناسی روابط دو کشور بحثی بسیار طولانی است و به سی و چند سال گذشته باز می گردد. ما مصر را کشوری مهم می دانیم و جایگاه ویژه ای در جهان اسلام دارد و فکر می کنیم این کشور اگر بتواند با یک ارزیابی دقیق روابط خارجی خود را تنظیم کند، می تواند نقش موثری در منطقه ایفا کند.

این آمادگی چه از جانب ما و چه از سوی آنها برای حرکت به یک نقطه بهتر وجود داشته است. نمی گویم این نقطه بهتر در ابتدا کجا و الزاما کدام نقطه می تواند باشد؛ ولی حرکت به جلویی می توانیم داشته باشیم. اما عوامل متعدد منطقه ای، بین المللی و داخلی آن ها شاید اجازه شکل گیری این وضعیت را هنوز به طور کامل به آن ها نداده است. نهایتا می توانیم علی رغم برخی اختلافاتی که در نگاه به مسائل منطقه ای و جهانی داریم، در خیلی از مسائل منطقه ای هم اشتراک نظرهای زیادی داشته باشیم و خارج از مباحث دوجانبه و نوع روابط دوجانبه در شرایط کنونی که منطقه و جهان اسلام با آن مواجه است، زمینه هایی برای رایزنی و همفکری را بیابیم.

* مسائلی که با کانادا باید حل شود

فارس: در خصوص روابط ایران و کانادا، روند گفت وگوها بین دو کشور برای از سرگیری مناسبات چگونه است؟

قاسمی: قطع روابط همیشه ساده است؛ ولی برقراری دوباره و مجدد روابط طولانی، زمانبر و تا حدی سخت و مشکل می باشد. به هر حال با اشتباهاتی که به وجود آمد، روابط دو کشور قطع شد و مدتی گذشت تا دولت جدید در کانادا برای برقراری روابط ابراز علاقه کرد، ولی ابراز علاقه در سیاست یا بیان صرف آرزوها یا آمال الزاما کافی نیست و نیاز است در صحنه عمل نیز اتفاقات مثبتی بیفتد.

ما برخی مسائلی را با کانادا داریم که باید حل و فصل شود، چه در حوزه حقوقی و چه در سایر حوزه ها.

امیدواریم با علاقه ای که خودشان در کلام ابراز کردند در عمل هم بتوانند گام هایی را بردارند. مذاکراتی صورت گرفت و وزرای خارجه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل دیدار کردند و پس از آن نیز مذاکرات کارشناسی ادامه داشت. فکر می کنم هنوز راه هایی باقیمانده که باید طی شود تا به نقطه اولیه برای گشایش دفتر حفاظت منافع به عنوان اولین تفاهم برسیم تا بتواند خدمتگزار شهروندان دو کشور برای ارائه خدمات کنسولی باشد و این امری مهم و موضوعی جدی است.

فارس: آیا ممکن است تا چند ماه آینده شاهد تحولی در این زمینه باشیم؟

قاسمی: در سیاست این مقولات خیلی قابل پیش بینی دقیق نیست. می تواند فردا یک تصمیمی اتخاذ شود یا اتفاق کوچکی بیفتد و راه باز شود و ممکن هم هست اتفاقی رخ ندهد و مدت ها این وضعیت طول بکشد. ولی به هر حال آنها اظهار علاقه مندی کرده اند و در انتخابات به شهروندان ایرانی این وعده را داده اند که باید آن را به دلیل قولی که به آنها داده اند اجرا کنند.

* آغاز روند تعیین سفرای جدید

فارس: به عنوان آخرین سؤال مدتی است تعدادی از سفارتخانه های ایران در خارج از کشور در حال حاضر بدون سفیر هستند و برخی از سفرا نیز ماموریتشان پایان یافته و هنوز جایگزینی برای آنها تعیین نشده اند، در این خصوص چه توضیحاتی دارید؟

قاسمی : روند تعیین سفرای جدید در نمایندگی هایی که ماموریت سفرای پیشین به اتمام رسیده، آغاز شده است و در آینده نزدیک نیز تعداد بیشتری مشخص می شوند و به این سمت خواهیم رفت که در این انتصاب ها و جابه جایی ها کاملا به روز بشویم.