نقش جانبدارانه ترامپ در تصویب قطعنامه ضداسرائیلی

دیپلماسی ایرانی: سرانجام اعضای شورای امنیت قطعنامه شورای امنیت مبنی بر توقف شهرک سازی اسرائیل را به تصویب رساندند. قطعنامه ای که ابتدا از سوی مصر پیشنهاد شد، اما با فشار آمریکا پس گرفته و در نهایت پس از یک روز طرح فوق توسط مالزی، ونزوئلا، نیوزیلند و سنگال ارائه می شود و به تصویب می رسد. نکاتی قابل توجهی در این زمینه وجود دارد، از جمله این که چرا آمریکا این بار همانند گذشته مانع تصویب قطعنامه ای علیه اسرائیل نشد. چرا مصر پیشنهاد دهنده قطعنامه بود و در نهایت آن که آیا در آینده باز آمریکا تغییر رویه ای را در قبال اسرائیل دنبال خواهد کرد، یا بر اساس ادعای ترامپ، اتفاق های دیگری در سازمان ملل روی خواهد داد. در این باره با صباح زنگه، تحلیلگر مسایل بین الملل گفت وگو داشتیم که در ادامه می خوانید:

علت تغییر رویکرد آمریکا به قطعنامه شورای امنیت مبنی بر توقف شهرک سازی اسرائیل چیست؟

شهرک سازی اسرائیل همواره مورد اعتراض بسیاری از کشورها و ملت ها بوده و هست. حتی چند سال است که کشورهای اروپایی اعتراض خود را نسبت به این موضوع مطرح می کنند. برخی کشورهای اسلامی نیز که نسبت به شهرک سازی حساسیت داشتند، مراتب اعتراض خود را اعلام کرده بودند. با این وجود اعتراض های جدی از سوی کشورهای اروپایی مطرح می شد. به نحوی که شاهد توقف فعالیت صندوق های سرمایه گذاری اروپایی در سرزمین های اشغالی و ممنوعیت خرید تولیدات از درون شهرک های ساخته شده به بازار اروپا بودیم. بنابراین تا کنون اقدامات متفاوتی از سوی دولت ها صورت می گرفت، اما تا به اکنون به صورت یک قطعنامه در شورای امنیت در نیامده بود. آمریکایی ها عملا ناگزیر از پذیرفتن قطعنامه بودند. حتی وزیر امور خارجه آمریکا _ جان کری _ قول تایید آن را داده بود. اما با فشارهای لابی صهیونیستی و ترامپ، مانع از رای مثبت آمریکا شدند. در حال حاضر روال آمریکا نسبت به اسرائیل تغییرات عمده ای نکرده است. اما رفتار سال گذشته نتانیاهو در آمریکا و سخنرانی اش در کنگره که نوعی دهن کجی به اوباما بود، دولت آن را یک رفتار غیرقابل پذیرش تلقی کرد. از طرفی دموکرات ها رویه متفاوتی نسبت به جمهوری خواهان در قبال اسرائیل دارند. گاه گاهی شاهد انتقاد از سوی دموکرات ها بودیم. در عین حال دموکرات ها، اسرائیل را دعوت به گفت وگو و مذاکرات میان فلسطین و اسرائیل و دعوت به ایجاد دو دولت می کردند. در نهایت تصویب قطعنامه در شورای امنیت فرصت مناسبی برای دموکرات ها برای پاسخ به رفتارهای بی ادبانه نخست وزیر اسرائیل بود.

چرا مصر پیشنهاد دهنده این مساله بود؟ گرچه بعدا مصر پیشنهاد خود را پس گرفت اما این عمل موجب شد که اعتماد متقابل مصر و اسرائیل با چالش مواجه شود؟

مصر همچنان تحت فشارها و کمک های اقتصادی آمریکا قرار دارد. بنابراین قدرت پیشتازی در برابر اسرائیل برای دولت مصر قابل تصور نیست. آن هم در زمانی که مصر با مشکلات بسیار اقتصادی مواجه بوده و قدرت ایستادگی بدون استفاده از کمک های آمریکا و سایر کشورها را ندارد. با وجود همه اینها، هم این که مصر پیشنهاد چنین قطعنامه ای را داده، حکایت از ریسک بالا دارد. به نظر می آید. فشارهای آقای ترامپ به السیسی زیاد بود. در واقع تماس تلفنی ترامپ با السیسی حاوی هشداری بود که ناظر بر ملاقات این دو در واشنگتن در ماه آینده است. تلفنی که تا حد زیادی نقش ترمز را برای مصر داشت.

نتانیاهو اعلام کرده است به شهرکسازی ادامه می دهد. ترامپ نیز بیان کرده اتفاق های دیگری در سازمان ملل روی خواهد داد. این در حالی است که بر اساس قطعنامه نیز در صورت عمل نکردن، رژیم صهیونیستی در فرایند تحریمی قرار می گیرد. آیا به واقع شاهد این خواهیم بود که رژیم های تحریمی شامل حال اسرائیل شود؟

طبق روال گذشته اسرائیل به کار خود ادامه می دهد. البته اسرائیل نسبت به فشارهای بین الملل آسیب پذیرتر شده است. ادامه شهرک سازی به معنای ایستادگی در برابر دنیا تلقی می شود. ادعای این مساله، مواضع کشورهای اروپایی نسبت به شهرک سازی هاست. تعطیلی صندوق های سرمایه گذاری، ممنوعیت واردات کالاهایی که در منطقه شهرک سازی ها، تولید می شود و امتناع از کمک به موسسات بانکی اسرائیل از جمله این موارد است. درواقع اقدامات عملی اروپا، فشار زیای روی اسرائیل وارد کرده بود. حال تصویب چنین قطعنامه ای ابزار دیگری در دست اروپا و جهان خواهد بود. بر اساس آن دبیرکل سازمان ملل هر سه ماه یک بار باید گزارشی از وضعیت شهرک سازی ارائه کند. اسرائیل در شرایط مناسب به لحاظ افکار عمومی، قوانین و مصوبات بین المللی قرار ندارد.

اوباما سعی داشت طی دوران ریاست جمهوری، به راه حلی میان صلح فلسطین و اسرائیل دست یابد. حال آیا باید فرایند صلح را با تصویب چنین قطعنامه ای متنفی دانست؟

اسرائیل به آمدن ترامپ متکی است. اسرائیل اعتقاد دارد که با آمدن ترامپ، آمریکا از سیاستش هایش حمایت خواهد کرد و بسیاری از مسایلی که در زمان دموکرات ها مطرح بود، دیگر مطرح نخواهد شد. در همین رابطه وعده های ترامپ در قبال اسرائیل بی پرده و بی محابا مطرح شده است. به نظر می رسد اسرائیل به عموم جهان چندان توجهی نمی کند و امیدش بیشتر به ترامپ خواهد بود. اما با آمدن ترامپ و درک اوضاع واقعی در صحنه بین الملل، شاید تجدید نظری در شعارها صورت گیرد یا با تاخیر عمل شود.

این مساله تا چه حد بر مساله روابط اسرائیل و اعراب اثرگذار خواهد بود. این در حالی است که عربستان به دنبال ایجاد یک اتحاد با اسرائیل بود؟

عربستان به دنبال همکاری اسرائیل بوده و خواهد بود. با توجه به رابطه آمریکای ترامپ با اسرائیل از یک طرف و مشکل ترامپ با عربستان که مکررا مطرح شده است، از طرف دیگر، بنابراین فرصت مناسبی برای عربستان خواهد بود که از اهرم جدید رابطه اسرائیل و ترامپ استفاده کند و مشکلات خود را با ترامپ احیانا مدیریت و به وضعیت جدیدی برساند.

انتشار اولیه: یکشنبه 5 دی 1395 / انتشار مجدد: دوشنبه 13 دی 1395