نیاز مبرم بوئینگ به قرارداد با ایران‌ایر

دیپلماسی ایرانی: شرکت هواپیمایی ایران ایر سفارش ساخت 80 هواپیما را به بوئینگ داده است اما دولت جدید می تواند خیلی ساده این معامله را به هم بزند. بوئینگ و پرچمدار شرکت های هواپیمایی ایران یعنی "ایران ایر"، در ماه ژوئن تفاهمنامه ای را برای خرید 80 هواپیمای جت امضا کردند. بوئینگ روز یکشنبه اعلام کرد که ایران ایر این سفارش را پس از اعمال تغییراتی نسبتاً اندک تایید کرده است.

با این حال، در ایالات متحده آمریکا مخالفان بسیار زیادی علیه تجارت با ایران وجود دارد. در واقع «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور منتخب آمریکا یکی از منتقدین اصلی تصمیم اوباما مبنی بر کاهش تحریم ها علیه ایران است. این بدان معنی است که شرکت هواپیمایی بوئینگ از سوی دولت جدید آمریکا با تهدیدات قابل توجهی روبرو است و این احتمال وجود دارد حتی پیش از آن که یکی از این هواپیماهای مذکور به ایران تحویل داده شود، دولت جدید آمریکا راهی را برای لغو این توافق پیدا کند.

سفارش ایران ایر تکمیل می شود

براساس گزارش «وال استریت ژورنال»، اولین تفاهم نامه بین بوئینگ و ایران ایر شش ماه پیش امضا شد. این تفاهم نامه شامل ساخت 80 هواپیما بود که تحویل آنها از سال 2017 آغاز می شد. این سفارش شامل 46 فروند هواپیمای بوئینگ 737 (شامل 40 فروند مدل 737 مکس)، چهار فروند جمبوجت بویینگ 8-747، 15 فروند نسل فعلی بوئینگ 777 و 15 فروند هواپیمای پهن پیکر (نسل بعدی) 777X بود.

اما سفارش رسمی اعلام شده توسط شرکت بوئینگ در روز یکشنبه تاحدودی متفاوت بود. بر اساس اعلام جدید این شرکت، اولین تحویل هواپیماها تا سال 2018 به تعویق افتاده است. علاوه بر آن، ایران ایر دیگر خواهان خرید S747 یا نسل فعلی مدل بوئینگ 737 نیست و به جای آن، به دنبال خرید 50 فروند هواپیمای مدل مدل 737 مکس 8 است. از سوی دیگر، طرح ایران ایر برای خرید 30 فروند هواپیمای بوئینگ 777 شامل 15 فروند مدل 777-300 ای آر و 15 فروند مدل 777X همچنان دست نخورده باقی مانده است. به این ترتیب، تغییری در  تعداد کل جت های سفارش داده بوجود نیامده است.

مشکلی در کار است

ترامپ قول لغو توافق هسته ای ایران را داده است؛ توافقی که برای ایالات متحده و دولت های اروپایی به معنای کاهش تحریم ها علیه ایران در اعمال محدودیت هایی بر فعالیت های هسته ای ایران بود. به طور خاص، ترامپ و جمهوریخواهان کنگره هرگز در طی این مدت مخالفت خود را با فروش هواپیما به ایران مخفی نکرده اند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد، ایران با استفاده از پروازهای تجاری به صورت مخفیانه برای دشمنان ایالات متحده، همانند حزب الله و دولت سوریه، تسلیحات ارسال کرده است. لذا مخالفان کاهش تحریم ها این گونه استدلال می کنند که فروش هواپیما به ایران معادل مسلح کردن یک کشور دشمن است.

این مساله چه برای بوئینگ و چه برای رقیب اروپایی اش یعنی شرکت هواپیمایی ایرباس، مشکل ساز است. دولت آمریکا این قدرت را دارد که از صادرات این هواپیماها توسط هر دو شرکت جلوگیری کند، چرا که این هواپیماها مجهز به تکنولوژی های بسیار حساسی هستند که ایالات متحده آنها را توسعه داده است.

بوئینگ برای حفظ این قرارداد فشار بیشتری به دولت وارد می کند

شرکت هواپیمایی بوئینگ به خوبی می داند که دخالت دولت آمریکا به راحتی می تواند هر گونه معامله هواپیمایی با ایران را به هم بزند. این شرکت اخیراً در بیانیه ای اعلام کرد که توافق موجود حاوی بحث های گسترده درباره تمامی موارد و موضوعات قابل قبول به منظور ساخت هواپیما برای ایران است. در بخشی از این بیانیه آمده است: «توافق امروز، برای ده ها هزار نفر در ایالات متحده شغل ایجاد می کنند. مشاغلی که به طور مستقیم با تولید و تحویل هواپیماهای 777-300 ای آر مرتبط هستند و دوره کامل تحویل آنها نزدیک به 100هزار شغل در حوزه هواوفضای ایالات متحده ایجاد می کند.»

بوئینگ قطعا با استفاده از حربه ایجاد اشتغال و نیز از طریق لابی های خود با ترامپ و قانوگذاران جمهوریخواه تلاش خواهد کرد از لغو توافق با ایران ایر جلوگیری کند. همچنین بوئینگ می تواند نشان دهد که در صورت لغو توافق فروش هواپیما به ایران، مجبور خواهد شد تا دست به برنامه های تعدیل نیرو بزند و به نظر می رسد این موضوع تنها اهرم فشار واقعی بوئینگ در برابر رفتار خصمانه قانونگذاران است.

این سفارش از اهمیت بالایی برخوردار است

بوئینگ هزاران سفارش برای تولید هواپیماهای مدل 737 مکس دارد پس در مقابل سفارشاتی از این دست تولید 50 فروند هواپیما برای شرکت هواپیمایی ایران ایر چندان معامله بزرگی به حساب نمی آید. اما از آن جائی که شرکت هواپیمایی بوئینگ در حال حاضر با رکود تقاضا در زمینه هواپیماهای پهن پیکر خود روبروست، سفارش تولید هوپیمای بوئینگ مدل 777 بسیار مهم محسوب می شود. در پایان ماه نوامبر، بوئینگ تنها 150 سفارش برای نسل فعلی هواپیمای بوئینگ 777 داشت. این کمپانی در حال حاضر برای آن که میزان خروجی و تولیداتش با سفارشات سال 2017 تطابق داشته باشد، تولید محصولات خود را از 3.8 در ماه به 7 فروند کاهش داده است. از آن جا که بوئینگ در حال حاضر ساخت مدل های آزمایشی هواپیمای پهن پیکر (نسل بعدی) 777X را آغاز کرده، قرار است تا تحویل ماهانه سفارشات این شرکت در سال 2018 به 5.5 فروند در ماه کاهش پیدا کند.

حتی با وجود کاهش عظیم میزان تولیدات شرکت هواپیمایی بوئینگ، این شرکت برای سال های 2018 و 2019 همچنان با کسری بودجه مواجه است، در نتیجه انتظار می رود که این شرکت ماه آینده کاهش تولیدات خود در زمینه مدل دیگری از بوئینگ 777 را نیز اعلام کند. سفارش ایران ایر برای هواپیماهای 777-300 ای آر کمک خواهد کرد تا بوئینگ شکاف به وجود آمده در سفارشات خود را پر کند. در صورتی که این معامله شکست بخورد، خریداران جایگزین زیادی برای بوئینگ وجود نخواهد داشت.

از آن جایی که بوئینگ از ژوئن سال 2015 تاکنون حتی یک سفارش هم برای تولید این مدل از هواپیماهای جدید خود ثبت نکرده، سفارش هواپیمای بوئینگ مدل 777X از اهمیت به سزایی برای این شرکت برخوردار است. بوئینگ با داشتن 306 سفارش قطعی و تحویل برنامه ریزی شده این سفارشات تا سال 2020 دیگر نیاز فوری چندانی برای فروش تعداد زیادی از مدل 777X ندارد اما با این حال، سرمایه گذاران هنوز هم از عدم تمایل خطوط هوایی مختلف نگران هستند. بوئینگ مثال خوبی از منافع اقتصادی تجارت با ایران ایر است. در واقع اگر دستور کار تولید هواپیماهای 777-300 ای ار سفارش ایران ایر قطع شود، بوئینگ مجبور خواهد شد تا میزان تولیدات خود را به شدت کاهش دهد. با این وجود، نگرانی های سیاسی و امنیتی موجود هنوز هم می توانند تلاش های بوئینگ را تضعیف کنند.

منبع: نیوز ریپابلیک/ مترجم: زهره شهریاری