چرا بلندگوهای آمریکایی، مدعی بروز انقلاب در عربستان هستند؟

در آستانه برگزاری اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، همزمان با تندتر شدن درگیری ایران و عربستان سعودی در فضای رسانه ای و در شرایطی که ظریف وزیر خارجه ایران از تلاش سعودی ها برای تبدیل منابع مالی خود به مزیت تبلیغاتی سخن گفته است، مقامات سعودی با به کارگیری جمعی از مقامات ارشد سابق آمریکا تلاش جدیدی برای محکم کردن جای پای خود در دولت آینده آمریکا شروع کرده اند.

به گزارش «تابناک»، دنیس راس، دیپلمات پرسابقه آمریکایی که از دوره بیل کلینتون تاکنون در عالی ترین سطوح سیاست خارجی آمریکا در حوزه مسائل خاورمیانه مشغول به کار بوده است و همچنین زلمای خلیل زاد سفیر پیشین آمریکا در سازمان ملل، عراق و افغانستان از جمله مقامات ارشد آمریکایی هستند که در هفته اخیر ضمن سفر به عربستان سعودی، بخشی از کار تبلیغاتی سعودی ها را بر عهده گرفته اند.

این مقامات ارشد آمریکایی، پس از سفر به عربستان در رسانه های آمریکایی، مقالاتی به رشته تحریر درآورده اند که در آن ادعا می شود سعودی ها به اشتباهات سابق خود در حمایت از تفکرات تندروانه اقرار می کنند، بنا دارند دست از این رویه بردارند، برنامه بلندپروازانه ای برای اصلاحات اقتصادی پردامنه در پیش گرفته اند و برای موفقیت در این برنامه و از جمله برای مقابله با تندروها در جامعه سعودی، ضرورت دارد از برنامه های مقامات سعودی و به ویژه محمد بن سلمان فرزند پادشاه این کشور ـ که به مرور بر همه شئون دولت این کشور حاکم می شود ـ حمایت شود.

بنا به گزارش های منتشره، تشکیل تیم ویژه برای بهبود وجهه عربستان سعودی، با اختصاص مبلغی سنگین و با هدایت دفتر محمد بن سلمان انجام شده و یک گروه کارشناسی متشکل از محققان و اصحاب رسانه و نیز دیپلمات های سابق از طریق مؤسسات آمریکایی، مسئولیت اجرای این برنامه را به عهده گرفته اند.

دنیس راس پس از بازگشت از سفر به عربستان، در چارچوب همین برنامه، در هشتم سپتامبر، مقاله ای مفصل در روزنامه آمریکایی واشنگتن پست نوشت که در آن ادعا شده که اصلاحات در حال انجام در عربستان به دست محمد بن سلمان، آن قدر عمیق و شدید است که باید آن را یک انقلاب دانست.

مهمترین ادعاهای راس درباره عربستان سعودی از این قرار است؛

- عربستان سعودی فعلی با عربستان سعودی سال 1991 بسیار متفاوت است.

- یک بیداری از بالا در عربستان سعودی در حال وقوع است.

- نسل فعلی سعودی بسیار متفاوت از نسل پیشین است، آنها تحصیل کرده هستند و برای پیشبرد برنامه های کشور، هفته ای هشتاد ساعت کار می کنند.

- افزایش فعالیت کادر رهبری سبب بروز شور و اشتیاق در بروکراسی اداری نیز شده است.

- نقش زنان در تحولات جدی است.

- برنامه های شاهزاده بن سلمان بر «شفافیت» و «مسئولیت پذیری» استوار است؛ مفاهیمی که برای حاکمان سعودی چندان شناخته نبود.

- شفافیت شامل نفت عربستان هم خواهد شد، قرار نیست آرامکو بعد از این هم نقش عابر بانک شاهزادگان سعودی را بازی کند.

- سعودی ها چشم اندازی برای سال 2030 خود طراحی کرده اند که در آن وابستگی به نفت کاهش خواهد یافت.

- ساختار سنتی عربستان مانعی در راه این اصلاحات است، ولی شاهزاده بن سلمان مدعی است که بر غلبه بر آن برنامه های مفصلی دارد. هشتاد هزار دانشجوی سعودی در خارج از کشور مشغول به تحصیل هستند که مهارت های روز را برای دولت سعودی به ارمغان خواهند آورد و با توجه به تحصیل در غرب از ذهنیت های افراطی شایع در عربستان دور هستند. 70 درصد جمعیت سعودی زیر سی سال دارند و این جمعیت جوان آماده پذیرش تغییرات است.

- بنا به ادعای راس، مقامات سعودی با افتخار مدعی هستند که درآمدهای دولت را 30 درصد افزایش داده اند، کسری بودجه را فراتر از انتظار کاهش داده اند، بودجه ریزی را منظم کرده اند و از قدرت پلیس مذهبی کاسته اند.

راس در ارزیابی بخت سعودی ها برای موفقیت در برنامه فوق، به شرایط روابط خارجی عربستان با آمریکا و ایران اشاره کرده و مدعی شده است که شانس سعودی ها برای موفقیت در این برنامه قابل توجه است. آنان بر خلاف ایران، آینده روشنی دارند، زیرا سیاست خارجی آنها بر خلاف ایران ایدئولوژیک نیست.

یک هفته بعد از انتشار روایت تبلیغی دنیس راس، زلمای خلیل زاد، دیگر دیپلمات برجسته آمریکا که به ویژه به دلیل سابقه سفارت در عراق در دوره بوش، روابط نزدیکی با خاندان سعودی دارد، این بار در مطلبی در نشریه پالتیکو مطالبی بسیار مشابه با دنیس راس را تکرار کرده است.

خلیل زاد در یادداشتی در نشریه «پالتیکو» نوشته است: «در جریان سفری که اخیرا به عربستان سعودی داشتم، با اعترافی شگفت آور مواجه شدم. در سفرهای قبلی، هر بار که مسأله حمایت مالی از اسلام افراطی را با سعودی ها مطرح می کردم، فقط با انکار آن ها روبه رو می شدم، اما این بار در ملاقات هایی که با ملک سلمان، محمد بن نایف ولیعهد و محمد بن سلمان نایب ولیعهد و چند وزیر سعودی داشتم، یکی از مقامات ارشد سعودی اعتراف کرد که "فریبتان داده ایم".»

به نوشته خلیل زاد، سعودی ها در این دیدارها، روند حمایت خود از افراط گرایان از دوره ای که حمایت از آنها به دلیل مقابله با ناصر در مصر بود، تا حمایت از مجاهدین افغان و پس از آن را مرور کرده است ولی مدعی شده که سعودی ها قصد دارند از ادامه این رفتار خودداری کنند زیرا اکنون تندروهای مذهبی به خطری برای حکومت سعودی تبدیل شده اند که داعش و ایران را دو تهدید اصلی پیش روی خود توصیف می کنند.

خلیل زاد سپس به دیدار خود با پادشاه قبلی سعودی در دوره سفارت در عراق اشاره کرده و نوشته: «یادم می آید که ملک عبدالله سال 2006 از من خواست به رئیس جمهور بوش این پیغام را برسانم که باید "سر مار" را قطع کرد و برای سرنگون کردن نظام ایران، به این کشور حمله کرد. سران جدید عربستان هم مانند پیشینیان خود، ایران را عامل بی ثباتی در منطقه و بسیاری از درگیری های جاری، می دانند».

خلیل زاد پس از مرور این مقدمات، همان نسخه راس را تکرار کرده است؛ عربستان در حال گذار به وضعیتی جدید است، در این روند باید از برنامه های ولیعهد حمایت شود و اگر این حمایت نباشد، توفیقی به دست نمی آید و بی ثباتی در منطقه افزایش یافته و در نتیجه منافع آمریکا به خطر می افتد.

نوشته های اخیر دنیس راس و زلمای خلیل زاد که در دوره حکومت هر دو حزب اصلی آمریکا جایگاه های اجرایی و نظریه پردازی خاصی در حوزه مسائل خاورمیانه داشته اند، به احتمال زیاد شروع روند پرهزینه ای است که مقامات عربستان برای تأثیرگذاری بر سیاست خارجی آمریکا و افزایش فشارها بر ایران شروع کرده اند.