چالش وحدت ملی میان عبدالله و غنی

عاشق حسین طوری، تحلیلگر مسایل افغانستان

دیپلماسی ایرانی: پروسه توافقنامه صلح بین دولت افغانستان و حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار از دو سال بدین سو دنبال شد و شش ماه است که بین هیئت مذاکره کننده حزب اسلامی و دولت افغانستان در کابل مورد بحث قرار گرفت و قرار بود جمعه گذشته قبل از عید قربان توسط گلبدین حکمتیار، امیر حزب اسلامی و اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان امضا شود که این کار صورت نگرفت و به تعویق افتاد.

گلبدین حکمتیار طی پیامی به مناسبت عید قربان گفت قرار بود روز جمعه این توافقنامه امضا شود ولی به علت مشکلات داخلی دولت، امضای این توافقنامه به تعویق افتاد. اما شورای عالی صلح افغانستان می گوید مشکلات فنی که به دلیل تعطیلات عید قربان به وجود آمد، باعث شد، امضا توافقنامه به تعویق بیفتد. رئیس جمهور  اشرف غنی نیز در مراسم عید قربان که در کاخ ریاست جمهوری برگزار شد، گفت مانع خاصی در امضای توافقنامه صلح با حزب اسلامی وجود ندارد و اگر می بود با مردم آن را در میان می گذاشت. اما کارشناسان سیاسی و صاحب نظران اختلافات بین دو جریان دولت افغانستان برهبری اشرف غنی وعبدالله عبدالله را مانع اصلی امضای توافقنامه صلح بین حکومت و حزب اسلامی می دانند. اگرچه عطا محمد نور، رئیس اجرایی حزب جمعیت اسلامی که استاندار استان بلخ نیز است در مراسم عید قربان در مزار شریف گفت حزب جمیعت اسلامی بعد از آن که از سوی دولت مرکزی مطمئن شد دیگر مشکلی در توافقنامه صلح بین دولت و حزب اسلامی نمی بیند و از آن حمایت می کند.

ولی ناگفته نماند حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار و حزب جمعیت اسلامی به رهبری مرحوم برهان الدین ربانی دو حزب رقیب سرسخت بوده اند از همان زمان جنگ با شوروی در دهه هشتاد قرن بیستم اختلافات شدید با هم داشتند. تاجائی که با هم درگیر می شدند و حتی حکومت مجاهدین که به رهبری برهان الدین ربانی در افغانستان تاسیس شد از سوی گلبدین حکمتیار به رسمیت شناخته نشد و بیشترین و سخترین جنگ ها بین این دو حزب صورت گرفت و کابل براثر جنگ ها با نیروهای ارتش سرخ شوروی سابق در این حد تخریب نشده بود که در نتیجه درگیری های این دو حزب تخریب شد.

همان جنگ های داخلی زمینه پدیدار شدن پدیده طالبان را فراهم کرد. ناگفته نماند اکثر افراد مهم حزب اسلامی طی مدت 15 سال گذشته مرحله به مرحله به گفته استاد حبیب الله رفیع، رئیس دائره المعارف در اکادمی علوم افغانستان به خاطر خودکامگی احساساتی و  مغرور بودن  وهچنین انحصار طلبی حکمتیار از وی فاصله گرفتند و به دولت افغانستان پیوستند و حکمتیار به قدری منزوی شده است که افراد انگشت شماری درکنارش مانده اند. بنابراین صلاح را در این دید که با امضای توافقنامه صلح با دولت افغانستان که آن را دست نشانده امریکا می دانست روزهای پایانی عمر خود را درافغانستان بگذراند و دولت نیز به گفته استاد حبیب الله رفیع  روی حکمتیار حساب باز نمی کند. البته اختلافات بین دو جریان حکومت افغانستان به رهبری رئیس جمهور اشرف غنی و رئیس اجرایی عبدالله عبدالله را نیز نباید نادیده گرفت.

اگرچه بعد از اظهارات خیلی تند عبدالله عبدالله که چندی پیش ایراد کرد و گفت که رئیس جمهور حوصله ملاقات با وی را ندارد و به تنهایی تصمیم می گیرد، این دو تن چند بار با هم دیدار کردند؛ اما حملات تند و تیز علیه یکدیگر کمی بر اثر فشار امریکا فروکش کرد ولی حقیقت امر این است که اختلافات بین دو جریان بر سر تعیین افراد بر سر پست های مهم و صدور فرامین حکومتی که از سوی رئیس جمهور، همچنان ادامه دارد.

رئیس جمهور اشرف غنی می گوید که بر اساس قانون اساسی به وظیفه خود عمل می کند. در حالی که عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی می گوید که حکومت وحدت ملی افغانستان براساس یک توافق سیاسی با میانجیگری جان کری وزیر خارجه امریکا شکل گرفته است. به گفته او در این توافقنامه سیاسی قید شده بود که در عرض دو سال باید لویه جرگه قانون اساسی از سوی رئیس جمهور فراخوانده شود تا پست ریاست اجرائیه شکل قانونی به خود بگیرد و سیستم حکومتی از ریاست جمهوری به نخست وزیری تبدیل شود، ولی رئیس جمهور اشرف غنی به آن تن نداد و اکنون با گذشت دو سال از این توافقنامه حکومت وحدت ملی افغانستان به ویژه سمت ریاست اجراییه به طور کامل زیر سوال است و هیچ جنبه قانونی ندارد و به شکل غیر قانونی ادامه یافته است.

البته به گفته حقوقدانان و کارشناسان، حکومت وحدت ملی افغانستان که با کنار گذاشتن آرای مردم و با میانجیگری جان کری وزیر خارجه امریکا تشکیل شده از همان آغاز خلاف قانون اساسی بود و هیچ جنبه قانونی نداشت و  کارشناسان امور سیاسی در این باره براین باورند امریکا به دنبال تشکیل حکومتی ضعیف و شکننده در افغانستان بود که کاملا به امریکا متکی باشد. آن گونه که اکنون حکومت فعلی افغانستان به مراتب ضعیف تر از حکومت قبلی این کشور است و جرات کوچکترین انتقاد از امریکا را ندارد و همین ضعف حکومت افغانستان در حقیقت باعث تقویت طالبان شده است که شدیدترین ضربات را در 30 ولایت از بین 35 ولایت علیه دولت و نیروهای امنیتی افغانستان وارد می کند که این امر زمینه بازگشت دوباره نیروهای امریکا به میدان جنگ را فراهم کرد که درسال 2014 میدان جنگ را ترک کرده  به پایگاه ها رفته بودند.

انتشار اولیه: سه شنبه 23 شهریور 1395 / انتشار مجدد: دوشنبه 5 مهر 1395