صف‌آرایی کنگره امریکا در برابر ریاض

نویسنده: جولیان پیکیه

دیپلماسی ایرانی:  نمایندگان کنگره ایالات متحده به اتفاق آرا به خانواده های قربانیان حملات 11 سپتامبر اجازه دادند که از ریاض به اتهام دست داشتن در این حملات به دادگاه شکایت کنند. این رای کنگره باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا، که تهدید کرده این قانون را وتو خواهد کرد و لابی سعودی را به مبارزه می طلبد.

کاخ سفید معتقد است که این قانون می تواند مصونیت نمایندگان ایالات متحده در کشورهای دیگر را تضعیف کرده و به توانایی ایالات متحده در سیاست خارجی آسیب بزند. مقام های فعلی و پیشین دولت ایالات متحده همچنین هشدار داده اند که کشورهای دیگر در واکنش به این قانون ممکن است راه مقابله به مثل را در پیش بگیرند و این بدان معنی است که دیپلمات ها و نمایندگان ایالات متحده در خارج از کشور در معرض تهدیدی جدی قرار خواهند گرفت.

با این حال مساله ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته، تاثیر بالقوه رای اخیر کنگره بر کمک های ایالات متحده به عربستان  سعودی است. وزارت امور خارجه ایالات متحده درخواست کرده که سالانه 10 هزار دلار برای آموزش نیروی نظامی عربستان سعودی هزینه شود که کنگره نیز این درخواست را تایید کرده است. اما مهمترین مساله در روابط ریاض ـ واشنگتن فروش گسترده تسلیحات نظامی آمریکایی به عربستان سعودی است. از آن جا که دولت هشت ساله باراک اوباما رکود 115 میلیارد دلار معاهده های نظامی تصویب شده و در انتظار تصویب با عربستان سعودی برجای گذاشته، مساله فروش تسلیحات برایش اهمیت به سزایی دارد.

البته حتی اگر لایحه پیگیری قضایی عربستان به قانون تبدیل شود و دادگاه در نهایت به نفع شاکیان و بازماندگان قربانیان 11 سپتامبر رای دهد، فروش تسلیحات به عربستان سعودی می تواند به لحاظ قانونی ادامه پیدا کند. درست است که قانون کنترل صادرات تسلیحات 1976 فروش و انتقال تسلیحات و مهمات به کشورهایی که از تروریسم بین المللی حمایت می کنند را ممنوع کرده اما این قانون تصمیم گیری نهایی در این باره را بر وزیر امور خارجه گذاشته است، نه دادگاه.

اما مساله دیگری هم وجود دارد: معاهده های در انتظار تصویب کنگره. در واقع، گرفتن تایید کنگره برای ادامه فروش تسلیحات به عربستان می تواند چالشی جدی برای دولت باشد. تد لیو، سناتور ایالت کالیفرنیا می گوید: «جنایات جنگی که ائتلاف عربستان در یمن مرتکب می شود کاملا شهرت و اعتبار ریاض را خدشه دار کرده است. اما اگر دادگاه های امریکا مدارک بیشتری دال بر این که پول های سعودی در جریان تروریسم هزینه می شود پیدا کنند قطعا اعتبار عربستان از این هم بیشتر خدشه دار می شود.»

تد لیو به دلیل جنگ ریاض در یمن به دنبال ممنوع کردن فروش تسلیحاتی چون تانک، اسلحه و مهمات به عربستان در کنگره است. این در حالی است که عربستان سعودی هرگونه اتهامی مبنی بر هدف قرار دادن اماکن غیرنظامی در یمن را رد کرده است.     

می توان گفت در رای قاطع کنگره برای رسیدگی به اتهامات تروریستی عربستان، آن چه مشخص است تضعیف شدن نفوذ و لابی سعودی ها در هر دو طیف دموکرات و جمهوری خواه است. هم زمان انتشار گزارش محرمانه موسوم به "28 صفحه" پرسش های جدی را درباره روابط مقام های سعودی با هواپیماربایان 11 سپتامبر مطرح کرده و به بی اعتمادی آمریکایی ها به ریاض دامن زده است. در چنین حالتی اگر عربستان سعودی در دادگاه های آمریکایی محکوم شود و از پرداخت غرامت به قربانیان 11 سپتامبر خودداری کند، قطعا مقاومت کنگره برای فروش تسلیحات به سعودی ها بیشتر خواهد شد. ریاض همین حالا هم تاکید کرده که احکام دادگاه های آمریکا را برای رسیدگی به شکایت قربانیان 11 سپتامبر نخواهد پذیرفت. عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، بهار گذشته به نمایندگان کنگره گفته است که عربستان ترجیح می دهد دارایی های خود را در ایالات متحده به ارزش 750 میلیارد دلار بفروشد، تا این که خطر صدور حکم مصادره این اموال توسط دادگاه را بپذیرد.

همچنین با انتشار روزافزون گزارش ها درباره قربانیان غیرنظامی حملات عربستان سعودی در یمن معاهدات تسلیحاتی ایالات متحده و عربستان بیش از پیش تحت فشارها قرار گرفته اند. دولت اوباما تاکید کرده که هم زمان با پیگیری فروش تسلیحات به عربستان، به دنبال حل و فصل سیاسی بحران یمن در کوتاه ترین زمان ممکن است.

راند پل، کریس مورفی، مایک لی و چند سناتور دیگر یک روز پس از رای کنگره به قانون پیگیرد عربستان سعودی لایحه ای را برای ممنوعیت فروش تسلیحات ارائه کردند. همچنین 64 نماینده کنگره ماه گذشته با امضای نامه ای از باراک اوباما خواستند تا فروش تسلیحات به عربستان را تا زمان حل و فصل بحران یمن به تعویق بیندازد.

بن کاردین، سناتور ارشد دموکرات در کمیسیون روابط خارجی سنا، می گوید: «فروش تسلیحات آمریکایی به عربستان سعودی تا به حال برای ایالات متحده منفعت داشته است. اما حکم دادگاه در ایالات متحده علیه ریاض می تواند این محاسبات را تغییر دهد.» او همچنین می گوید: «حدس من این است که دادگاه در آمریکا به نفع قربانیان 11 سپتامبر و علیه عربستان رای دهد این مساله بر روابط دوجانبه ریاض ـ واشنگتن تاثیر خواهد گذاشت. من از احقاق حقوق قربانیان 11 سپتامبر دفاع می کنم اما اگر این مساله قرار است که بیخ پیدا کند فکر می کنم که دولت اوباما باید راهی موثر برای مدیریت کردن آن پیدا کند.»  

منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 30