جنگ داخلی سوریه: یک جدال، چند نبرد

دیپلماسی ایرانی: تحولات 10 روز اخیر سوریه به ویژه حلب یادآور وسعت و پیچیدگی دایره درگیری هایی است که در سراسر این کشور جریان دارد. هم اکنون چند درگیری به طور همزمان در سوریه جریان دارد؛ نخست، عقب نشینی داعش از سراسر کشور و دوم تحولات غیرقابل پیش بینی اطراف حلب. جایی که به نظر می رسد پیشروی نیروهای دولتی سوریه متوقف شده و جریان عکس پیدا کرده است. هر دو روند نشان دهنده لایه های مختلف نبردی است که سوریه را در هم پیچیده است. در حالی که تمامی درگیری ها ابعاد بین المللی، منطقه ای و محلی دارند، دو نبرد مرکزی وجود دارد که شرایط کلی سوریه را تعیین می کنند: یک، درگیری میان نیروهای دولتی سوریه و متحدانش در یک سو و ائتلافی مخالفان سوری که به تازگی شکل گرفته است. در این درگیری حلب مرکز ثقل این نبرد است. از سوی دیگر، یک ائتلاف به مراتب بزرگتر که از نیروهای دولتی سوریه و روسیه تشکیل شده و ایالات متحده نیز به لحاظ فنی آن را حمایت می کند که با نیروهای داعش مبارزه می کنند.

داعش روی خط عقب نشینی

ماه آینده دومین سالگرد آغاز عملیات ایالات متحده علیه داعش در سوریه است. ائتلاف به رهبری ایالات متحده در این مدت بیش از 14 هزار حمله هوایی علیه داعش در سوریه و عراق انجام داده که بنا بر اعلام پنتاگون بیش از 450 هزار قربانی داشته است. این آمار در حالی اعلام شده که پیشتر ائتلاف از اعلام آمار قربانیان حملات خود اجتناب می کرد. با توجه به تنگ تر شدن حلقه محاصره، کاهش منابع مالی و تشدید حملات هوایی علیه داعش، این گروه تروریستی بیش از پیش تحت فشار قرار گرفته است.

نیروهای عرب مورد حمایت ایالات متحده و نیروهای کرد سوریه دموکرات، شهر منبج را از کنترل داعش خارج کرده اند. این پیروزی به رغم تلاش داعش برای استفاده از هزاران سپر انسانی یکی از تازه ترین شکست های این گروه تروریستی در سراسر عراق و سوریه است. به طوری که نیروهای ابوبکر البغدادی در 18 ماه گذشته بیش از یک چهارم از مناطق تحت کنترل خود را در عراق و سوریه از دست داده اند. اکنون همه چشم ها به شهر رقه، دومین شهر بزرگ در کنترل داعش، دوخته شده است. جایی که در پی حملات هوایی نیروهای روسی دسترسی شهروندان به آب آشامیدنی قطع شده است.

اگر نیروهای مورد حمایت ایالات متحده بتوانند پرچم سیاه داعش را از فراز این شهر پایین بکشند، این پیروزی بسیار شیرینی برای باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا، خواهد بود به ویژه که دونالد ترامپ، نامزد پیشتاز جمهوری خواهان اخیرا او را به دست داشتن در ایجاد داعش متهم کرده است.

اهمیت حلب

اما آن چه حلب در چند هفته اخیر شاهدش بوده بن بست نظامی و افزایش شمار قربانیان غیرنظامی است. نیروهای دولتی سوریه مدت زمان زیادی حلب را در محاصره خود داشتند اما از آن جایی که این دومین شهر بزرگ سوریه برای مخالفان از اهمیتی استراتژیک و نمادین برخوردار است محاصره آن با یک ضد حمله هماهنگ از سوی مخالفان شکسته شد.

ما اکنون شاهد محاصره گسترده غرب این شهر هستیم که نزدیک به دو میلیون تن را در تیررس بدبختی قرار داده است. ارزیابی اهمیت شهر حلب برای کسانی که در این درگیری ها نقش دارند، کار دشواری است. برای گروه های مخالف بسیار مهم بود که به منابع و نیروی انسانی از جاهای دیگر دست پیدا کنند و به همین دلیل باید برای خارج شدن از محاصره نیروهای دولتی به یک وحدت بی سابقه می رسیدند. در مقابل واکنش نیروهای دولتی سوریه و متحدانش بسیار خشن بوده است. در این میان پسرفت های نیروهای دولتی سوریه در اطراف حلب، نقش روسیه را در این میان پررنگ تر کرده است.  

شکست گفت وگو

یکی دیگر از جنبه های جنگ سوریه که با تشدید درگیری ها در حلب برجسته تر شد، به حاشیه رانده شدن کامل طرح پیشنهادی سازمان ملل برای حل و فصل بحران است. طرح پیشنهادی استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل متحد در امور سوریه، وعده های بسیاری را مطرح می کرد اما هدف این طرح و ضرب الاجل زمانی اش با تحولاتی که در سوریه به وقوع پیوست عملا بی معنی شد.

در حالی که تمامی طرفین از تمایل خود برای مشارکت در یک گفت وگوی سازنده دم می زدند، همگی به دنبال رسیدن به خواسته های خود با ابزار نظامی بودند که خبر بسیار بدی برای ساکنان حلب بود.

برای فهمیدن تحولات امروز سوریه مجبور هستید که دقیق به درون مه غلیظ جنگ در این کشور نگاه کنید و هم زمان بازیگران مختلف این صحنه و درگیری های متفاوت آنان را زیر نظر داشته باشید. جنگی که در شهر منبج سوریه جریان داشت و جنگی که قرار است در حلب آغاز شود چشم انداز آینده درگیری های سوریه را تا حدی روشن خواهد کرد.  

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30