تصمیم آمریکا تداوم فشار بر ایران است

سریع القلم مشاور رئیس جمهور با بیان اینکه تصمیم آمریکا تداوم فشار بر ایران است، تاکید کرد: رئیس جمهور جدید استراتژی آمریکا درباره ایران را تغییر نخواهد داد.

به گزارش فارس، چالش های توسعه ایران در دوره پساتحریم، محور نشستی با حضور محمود سریع القلم مشاور رئیس جمهور با فعالان بخش خصوصی در اتاق بازرگانی ایران بود.

سریع القلم با اشاره به چالش های خارجی پس از برجام، عنوان کرد: در دنیای امروز ناسیونالیسم سیاسی و اقتصادی به شدت رشد کرده است. یعنی حتی قدرت های بزرگ عمدتا به فکر این هستند که در این نظام بین الملل پیچیده، چگونه می توانند منافع خود را حفظ کنند. آن مرکزیتی که در گذشته برای حل وفصل مسائل در دنیا وجود داشت، در حال حاضر از بین رفته است. در گذشته حتی اگر در کشورها مشکلاتی پیش می آمد، این مرکز، برای حل آن، ابتکار به خرج می داد. اما در حال حاضر با چنین رویکردی در دنیا مواجه نیستیم. مصداق بزرگ این تئوری، مساله سوریه است. الان تقریبا می توان گفت در نظام بین الملل کسی به فکر سوریه نیست. با اینکه این کشور با شرایط نامساعدی مواجه است و 80 درصد کشور سوریه در معرض نزاع های داخلی و بین المللی است، اما بازیگران منطقه ای و بین المللی به دنبال این هستند که در چنین معرکه ای چگونه می توانند منافع خود را پیش ببرند. این کشور به دلیل ناتوانی که درخصوص تامین هزینه ها برای بازسازی اش دارد، برای مدت ها یک کشور فقیر و آسیب پذیر خواهد ماند و تحت نفوذ عوامل منطقه ای قرار خواهد گرفت.

وی افزود: ما با دنیایی روبه رو هستیم که کشورها باید به شدت مراقب افکار و رفتار خودشان باشند و ببینند چگونه می توانند در این محیط بین المللی، منافع مردم شان را تامین و حفظ کنند.

وی از هند به عنوان یک کشور موفق در جامعه بین المللی یاد کرد و گفت: این کشور با نهایت دقت، تمام روابط خودش را مدیریت کرده و از تمام فرصت هایش استفاده می کند. هندی ها روابط خود را با روسیه و چین حفظ کرده اند و روابط استراتژیک را با اروپا ، آمریکا و ژاپن نیز طراحی کرده اند. پروژه های بزرگی را برای کاهش فقر برای یک دهه آینده خود تعریف کرده اند. وی از عربستان به عنوان نمونه ای دیگر در این خصوص یاد کرد و افزود: عربستان در حال تدوین برنامه ای برای سال 2030 است. هرچند تحقق یا عدم تحقق این برنامه به سیاست گذاری های این کشور بر می گردد و در حال حاضر با چالش های بزرگی روبه رو است، اما آنچه مشخص است، این کشور در حال حاضر به دنبال یک اورهال اقتصادی، سیاسی و ملی است. حتی برای این کار از چند موسسه بزرگ جهانی نظر خواسته اند.

به گفته وی، مصداق مهم سیاست های خارجی عربستان این است که در حال حاضر با کشورهایی که به طور سنتی همواره دچار چالش بوده، وارد همکاری شده است. حتی کشورهای صنعتی بزرگ مثل آمریکا یا کشورهای قدرتمندی مثل انگلیس در حال بازبینی سیاست های خارجی خود هستند. آنچه در این خصوص می توان دریافت این است که کشورها به این نتیجه رسیده اند که باید جراحی های بزرگ انجام بدهند تا سطح ثروت ملی را بالا ببرند اما با سیاست های سنتی این موضوع امکان پذیر نیست؛ حتی برای کشوری مثل انگلیس.

وی به چالش ایران در دوره پسابرجام اشاره کرد و گفت: کانون چالش های کنونی این است که ما باید چه کار کنیم که در این کیک بزرگ ثروث بین المللی، نه تنها سهم خودمان را بگیریم، بلکه آن را برای دهه های آینده نیز تضمین کنیم.

سریع القلم با طرح دو سوال «چالش های پسابرجام ایرانی ها چیست و در محیط بین المللی چگونه خودمان را تعریف می کنیم؟» عنوان کرد: دکتر طبیبیان می گویند: «معتقدم آخرین کشوری که در دنیا ایده آلیسم چپ را کنار می گذارد، ایران خواهد بود.» این تفکر می گوید ما می خواهیم جهان را عوض کنیم و نظم جدیدی را در دنیا برقرار کنیم. این تفکرات بیانگر این موضوع است که ما در سطح ملی در داخل کشور مساله ای نداریم و باید برویم دنیا را عوض کنیم. این نگاه ما نسبت به جهان باعث شده که به واقعیت های جهانی توجه چندانی نداشته باشیم.

* اروپایی ها با ما مشکلی ندارند/ آنها فضا را برای ما باز می کنند!

وی با بیان اینکه با توجه به بررسی هایی که انجام داده ام آسیا با توسعه ایران مشکلی ندارد، اظهار کرد: آسیایی ها نه با نظام سیاسی ما مشکل دارند و نه با جایگاه ایران در خاورمیانه و تعریفی که ما از خودمان ارائه می دهیم. حتی اروپایی ها هم با ایران مشکلی ندارند. اروپایی ها برای ایران فضا را باز می کنند. آنها نه تنها ایران را به عنوان کشوری باثبات در خاورمیانه می دانند، بلکه ایران را کشوری برای تامین ثبات منطقه می شناسند. آنها حاضرند در تمام زمینه ها با ایران کار کنند.

* مرکز مشکلات ما، اروپا و آسیا و خاورمیانه نیست، آمریکا است/ روش فشار آمریکا، مانع تراشی رویه ای است

وی به ضرورت تمرکز در ریشه یابی چالش ها در فضای بین المللی اشاره کرد و افزود: باید ببینیم کجا در دنیا با ما مشکل دارد که مانع از آن می شود که به رغم توانمندی هایی که داریم، نمی گذارد پیشرفت کنیم. من تصور می کنم در حال حاضر در کشورمان خلأ تحلیلی داریم. ما نمی دانیم ریشه این مشکل از کجاست و به اعتقاد من مرکز مشکلات ما، اروپا و آسیا و خاورمیانه نیست. وی چالش ایران در بخش خارجی را آمریکا معرفی کرد و افزود: آمریکایی ها اعتقاد دارند که ایران را مدتی تحت فشار قرار داده اند و در نهایت توانسته اند فعالیت کشوری را که برای آنها به لحاظ دستیابی به فناوری هسته ای خطرناک بوده، مهار کنند. اما با توجه به خواسته هایی که ایران همچنان از این کشور در شرایط پسابرجام دارد، به نظر می رسد این فشار همچنان ادامه دارد. به اعتقاد من، تصمیم آمریکا تداوم فشار است. وزارت خزانه داری آمریکا، مکان فشار است و روش فشار هم مانع تراشی رویه ای است. بیش از 40 شرکت به من گفته اند که ما برای همکاری با ایران به «اوفک» نامه فرستادیم، اما هنوز جوابی دریافت نکرده ایم و به ما می گویند این نامه ها در جریان است. باید باور کنیم که در دنیا روش مبارزه، روش حقوقی است. به هرحال در کشور ما طی سال های گذشته یکسری اتفاقی افتاده که موجب می شود طرف های حساب ایران، به صورت حقوقی با ما برخورد کنند.

* استراتژی آمریکا نسبت به ایران گشایش های قطره ای و تدریجی است/ آنها عجله ندارند

سریع القلم تصریح کرد: من معتقدم آمریکایی ها تا آنجا که امکان دارد به دنبال تاخیر در انجام دادن کارها هستند. عجله هم ندارند. آنها اعتقاد دارند که ایران کشور بسیار مهمی است که باید بماند و کشوری باثبات است و همگرایی داخلی دارد. اما آمریکا دو استراتژی موازی را نسبت به ایران در پیش می گیرد. از منظر آنها ایران کشوری است مهم با منابع طبیعی گسترده، در یک منطقه حساس که نه تنها خودش دارای ثبات است، بلکه می تواند موجب ثبات دیگران هم بشود. اما جمهوری اسلامی ایران از منظر آنها سیاست هایی دارد که باید با آنها برخورد کنند. آنها می گویند جمهوری اسلامی ایران تصور کرده حالا که توانسته مساله هسته ای را حل کند، می تواند بقیه اهداف خود را دنبال کند. در نتیجه برخوردی می کنند که نشان دهند هنوز هم تمام شرایط برای ایران مهیا نیست. بر این اساس هرچند ظاهر امر، به تعویق انداختن کارهاست، اما باطن آن سیاسی است. استراتژی آمریکا نسبت به ایران گشایش های قطره ای و تدریجی است.

به گفته وی، به همین دلیل بازگشتن به روابط عادی ایران با دنیا زمانبر است. سریع القلم معتقد است آمدن رئیس جمهوری جدید در کاخ سفید خیلی تاثیری در این استراتژی کلان نخواهد گذاشت؛ چراکه این استراتژی در مورد ایران مورد اجماع در آمریکا است. ممکن است ادبیات و مکانیزم ها متفاوت باشد؛ اما جهت گیری، برخورد تدریجی و قطره ای با اصلاح اقتصاد ایران، تداوم فشار بر تغییر رفتار در سیاست خارجی ایران، هم موردی و هم منطقه ای از سیاست های کلان آمریکا است.

* باید تضادها در ایران حل و فصل شود/ تا نظم و تصمیمات نسل انقلاب هست، تغییر آسان نخواهد بود!/ اگر واقعیات جهانی را بپذیریم، سریع تر از چالش عبور می کنیم

وی با اشاره به دو نیروی داخلی که مقابل یکدیگر قرار گرفته اند، عنوان کرد: با نگاهی به فضای داخلی کشور و دو نیروی متضاد در ایران، می توانیم به این نتیجه برسیم که حل وفصل این تضادها حتی در داخل کشور هم زمان می برد. بخش از مسائل داخلی ما تابع مسائل نسلی در ایران است چراکه تصمیم گیران کنونی، نسل انقلاب هستند که توانسته اند طی این سال ها نظم را به وجود بیاورند و می خواهند آن را حفظ کنند بنابراین تغییر به این راحتی نخواهد بود. تغییر در داخل کشور نیز تدریجی خواهد بود؛ چه اقتصادی و چه سیاسی. بنابراین ما به زودی نمی توانیم با نظام بین المللی که کانونش هم در آمریکا است، کنار بیاییم. ذات سیاست و اقتصاد بین الملل، رئالیسم است.

* آن دوران تمام شده که آمریکا برای ایران تعیین تکلیف کند/ قدرت و ثروت ایران در گرو بین المللی شدنش است

سریع القلم ادامه داد: از جمله چالش های ما در پس از برجام همین واقعیت های نظام بین الملل است. اگر واقعیت های جهانی را بپذیریم، سریع تر از این چالش ها عبور می کنیم. ضمنا وضع ایران امروز با 50 سال پیش فرق می کند. در حال حاضر آگاهی در بین مردم وجود دارد. باید متوجه شویم آن دوران تمام شده که آمریکا برای ایران تعیین تکلیف کند. باید پارادایم ذهنی مان را تغییر دهیم. به اعتقاد من، قدرت و ثروت ایران در گرو بین المللی شدنش است. هدف مخالفان ما این است که ایران حفظ شود، اما ضعیف باشد.

وی به چالش خارجی دیگری اشاره کرد و گفت: چالش دیگر خارجی ما این است که باید ببینیم می خواهیم در منطقه خاورمیانه چه نقشی را ایفا کنیم؟ نظر من این است که حضور ما باید حضور نرم افزاری و تجاری و اقتصادی باشد. یعنی ایران بتواند بازارهای منطقه را در اختیار داشته باشد. این چالش ما است که قدرت های منطقه ای مان را چه چیزی می خواهد شکل بدهد؟ ما می خواهیم حضور فیزیکی داشته باشیم یا بازارها را در اختیار بگیریم؟ این نیاز به تفکر ملی و اقتصادی دارد.

وی با بیان اینکه نباید مسائل را سیاسی کنیم، اظهار کرد: امنیت ملی ایران در گرو قدرت منطقه ای است؛ اما در سایه کسب بازارها و تولید. ما فرصت های زیادی را در منطقه از دست داده ایم. چراکه نتوانستیم خودمان را اقتصادی و تجاری تعریف کنیم. این استاد دانشگاه به چالش های داخلی پس از برجام نیز اشاره کرد و مهم ترین آن را فقدان اجماع در داخل کشور دانست. وی افزود: ما بر سر این موضوع اجماع نداریم که اقتصاد مساله اول ایران است. شاید این را بگوییم اما در عمل این گونه نیست. این موضوع از اظهارنظرها باید به سوی تغییر فضای کشور از سیاسی به اقتصادی پیش برود. در ایران همچنان فضای سیاسی وجود دارد. لزومی ندارد خارجی ها بیایند و از نزدیک شاهد فضای ایران باشند. اطلاعات در دنیای امروز بسیار شفاف است. آنها می توانند از طریق رصد کردن اوضاع داخلی ایران پی به فضای داخلی ببرند. بنابراین اگر مساله اول کشور اقتصاد است، باید تمام اقدامات هم در همین راستا باشد. باید مسائل سیاسی را کنار بگذاریم. البته اتاق بازرگانی هم باید در این همگرایی فکری کمک کند.

* اقتصاد ما نباید گروگان تفکرات قدیمی مان باشد/ باید نرم افزار جدید جهانی را در حکمرانی کشور بگنجانیم

چالش داخلی دیگر ایران در دوره پسابرجام بنا به گفته سریع القلم، فقدان یک سیستم یکپارچه مدیریتی در کشور است. وی در این خصوص گفت: مدیریت ما همچنان در کشور تابع مناسبات فردی است. این هیات های اقتصادی که آمدند به پتانسیل های ایران واقف هستند، اما ایران را فاقد سیستم می دانند. یک کارفرمای خارجی باید مطمئن باشد که همه چیز در ایران استاندارد است. من اعتقاد دارم طراحی یک سیستم زیر 5 سال امکان پذیر است. بخشی از آن در داخل کشور و بخشی هم با کمک های نرم افزاری بین المللی ساخته می شود. اما در ابتدا باید تصمیم بگیریم که می خواهیم به شیوه فردی عمل کنیم یا سیستماتیک. به گفته وی، با توجه به تنش هایی که در منطقه وجود دارد، ما باید مراقب خودمان باشیم. باید ببینیم آینده ایران در این مدار پرتنش منطقه ای چگونه تعریف می شود. این مراقبت، نیاز به تولید ثروت ملی دارد. اقتصاد ما نباید گروگان تفکرات قدیمی مان باشد. ما به خانه تکانی فکری نیاز داریم تا این نرم افزار جدید جهانی را در حکمرانی کشور بگنجانیم.

در ادامه این نشست فعالان اقتصادی حاضر در جلسه نیز درخصوص سخنان وی به اظهارنظر پرداختند. آنها از وی خواستند تا مدلی را برای توسعه ایران ارائه دهد. سریع القلم نیز در این خصوص عنوان کرد: من فکر می کنم تا زمانی که ایران در مدارهای بین المللی قرار نگیرد، نمی تواند مدل خود را پیدا کند. در حال حاضر ما در صحنه بین المللی حضور نداریم. چنانچه در این صحنه حضور بیابیم، به گونه ای دیگر عمل خواهیم کرد. اما می توان کره جنوبی را به عنوان مدل در نظر گرفت. البته این کار با تمرکز بر بخش های خاص امکان پذیر است. ما نمی توانیم در 500 صنعت سرمایه گذاری کنیم. برای اینکه بتوانیم در دنیا مزیت نسبی داشته باشیم، باید بر چند صنعت خاص تمرکز پیدا کنیم. کره ای ها بر چند صنعت تمرکز کرده اند و از این طریق هم به مزیت نسبی رسیده اند و هم تولید ثروت ملی.

وی افزود: دلیل همه چالش هایی که در راه توسعه ایران وجود دارد این است که توسعه، مساله اول ما نیست. گذر زمان برای ما اهمیت ندارد و بهبود زندگی مردم در اولویت نیست. وی در پاسخ به سوال دیگری درخصوص اینکه اجماع در کجا باید شکل بگیرد، گفت: این اجماع باید در کل حاکمیت شکل بگیرد و باید دارای هارمونی باشد و دائم نیز تقویت شود. در حال حاضر مسوولان در کشور ما با کنایه و غیرمستقیم با همدیگر صحبت می کنند. این رفتار ناشی از فقدان اجماع است. اندیشه ها باید در کشور تغییر کند تا بتوانیم توسعه پیدا کنیم.

سیدمحمد بحرینیان، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در این نشست خطاب به دکتر سریع القلم گفت: آیا مدل توسعه ای کشورها با یکدیگر برابر است؟ این رقابتی که شما در نوشته های خود نیز به آن اشاره داشته اید چگونه است؟ در حال حاضر در ایران تحت عنوان رقابت، اقتصاد کشور نابود شده است. به عنوان مثال در کره جنوبی دو تولید کننده تلویزیون وجود دارد. اما در ایران بر اساس آمار منتشر شده در سال 93 از سوی وزارت صنعت، 23 واحد دارای پروانه بهره برداری هستند و 13 واحد نیز در دست اجرا است. آیا این رقابت است؟ باید از کلی گویی در برخی از مسائل بپرهیزیم تا به بیراهه نرویم. اگر این مسائل شفاف نشود، به تصمیم گیران سیگنال غلط داده می شود. سریع القلم نیز در پاسخ به این اظهارنظر، عنوان کرد: قطعا این موضوع در مورد رقابت درست است. مدل رقابت در کشوری که در حال توسعه است با کشورهای توسعه یافته متفاوت است. مثلا ایران نباید مدل رقابتی که در آلمان هست را دنبال کند. در نتیجه باید مدلی جداگانه را برای رقابت در این کشور در نظر گرفت.