فردای پس از شکست داعش چه خواهد شد؟

دیپلماسی ایرانی: مقاله های دقیق نانسی یوسف و مایکل وایس در نشریه دیلی بیست درباره شکست های اخیر داعش و عقب نشینی این گروه تروریستی از مناطق تحت کنترل خود، این پرسش زودهنگام و بی پاسخ را به وجود آورده که چه کسی کنترل این مناطق را به دست خواهد گرفت. مبارزه و عقب راندن داعش همچنان ادامه خواهد داشت و حتی ممکن است که این روند شتاب بیشتری نیز بگیرد. خوب در این صورت اعضای سرخورده این گروه تروریستی، اگر از تسویه حساب های داخلی جان سالم به در ببرند، احتمالاً راهی خانه خواهند شد. حال این پرسش به وجود می آید که چه فرد یا گروهی قرار است که جایگزین این گروه شکست خورده به ویژه در مناطق شمالی سوریه شود؟ خط مقدم درگیری ها احتمالاً میان بخش بزرگی از کردها علیه اعراب خواهد بود اما با توجه به پیچیدگی های جنگ داخلی سوریه، داستان به همین جا ختم نخواهد شد. 
پاسخ این پرسش که "پس از داعش چه خواهد شد؟"برای مهار افراط گرایی و تروریسم بسیار ضروری است. به ویژه این که پاسخ های متعددی که برای این پرسش وجود دارد می تواند منافع ایالات متحده را عمیقاً تحت تأثیر قرار دهد. تروریسم محصول هیچ گروهی به تنهایی نیست، با این حال یک گروه خاص (مانند داعش) می تواند تمام توجه ما را به خود جلب کرده یا باعث ایجاد بیشترین نگرانی در ما شود. درگیری های حل نشده بر سر قدرت و قلمرو در منطقه ای که هم اکنون غرق در اسلحه و تفکرات افراطی است، بستری مناسب برای تشدید فعالیت های تروریستی است؛ حال می خواهد این سناریو و فعالیت های تروریستی برای ما شناخته شده باشد یا نباشد.    
هنوز مشخص نیست که دولت ایالات متحده تا چه اندازه بر روی این پرسش که "پس از داعش چه خواهد شد؟" فکر کرده است. مباحث عمومی نیز در این باره بسیار اندک بوده است. از دو سال پیش که گروه داعش توانست بخش های گسترده را (در عراق و سوریه) به کنترل خود درآورد بیشتر مباحث مطرح شده درباره میزان استفاده از نیروی نظامی، چگونگی استفاده از نیروی نظامی و چگونگی شکست داعش بوده است. می توان گفت که تقریباً به ندرت این مساله مدنظر بوده که پس از شکست داعش چه خواهد شد. بیشتر تجزیه و تحلیل های سیاستمداران محافظه کار آمریکایی نیز که به فردای پس از این فاجعه (ظهور داعش) پرداخته اند، اغلب این پرسش کلیدی را کاملاً کنار گذاشته و ادعا می کنند می توان آن را از این پرسش که ارتش ایالات متحده هم اکنون برای درهم کوبیدن داعش چه کاری باید انجام دهد، جدا کرد. 
اما این پرسش ها را نمی توان از هم جدا کرد. این که پرسش بعدی (فردای بدون داعش) چطور قرار است پاسخ داده شود در گرو گام هایی است که باید برای پاسخ به پرسش اول (چگونگی شکست داعش) برداشته شود. میزان و زمان بندی هرگونه تهاجم نظامی خارجی در یک جنگ، زمان سنجی برای پرسش "روز بعد از واقعه" را نیز در برابر سیاستگذاران قرار خواهد بود؛ حال چه برای آن برنامه ریزی کرده باشند یا نکرده باشند. 
همچنین اگر حتی به دلیل پایبندی به اصول اخلاقی نباشد، به لحاظ عملیاتی و قرار گرفتن در لحظه حساس تصمیم سازی، ایالات متحده به عنوان بازیگری که نقش بزرگتری دارد مجبور است وظیفه بازسازی آنچه را که در سوریه و عراق شکسته است، برعهده بگیرد؛ حتی اگر ایالات متحده آغاز این جنگ داخلی نباشد. 
ایالات متحده در افغانستان نیز آغازگر جنگ داخلی نبود اما سال ها پس از حمله نظامی به این کشور، همچنان درگیر مشکلات روز پس از سقوط طالبان است. همچنین شرایطی که امروز در سوریه حاکم است به روشنی زمانی نیست که ایالات متحده در سال 2003 با استناد به دلایلی روشن جنگی انتخابی را در عراق آغاز کرد. (و مبادا فراموش کنیم که مبارزه با داعش به خودی خود بخشی از مساله چالش های فردای حمله به عراق است.) اما تمایلات به مشارکت در جنگ سوریه، مشابه جنگ عراق و اساساً از نوع آمریکایی هستند. این تمایلات به طور خاص عبارتند از: 
1-تعریف تهدیدهای امنیتی خارجی به طوری که در جریان آن اشخاص، گروه ها یا رژیم های خاصی باید شکست داده شوند. 
2-باور به این مساله که وقتی این نیروی مزاحم شکست داده شود، همه چیز به طور طبیعی سر جای خود قرار می گیرند و این شکست نیروی مزاحم باعث می شود که نظمی جدید و مسالمت آمیز همه جا را فرا بگیرد. 
این تمایلات عمیقاً برآمده از عادات ذهنی آمریکایی هاست، چرا که در تاریخ و شرایط تاریخی ایالات متحده ریشه دارد؛ از جمله دشمنانی که ایالات متحده در گذشته ورای مرزهای خود با آنان مبارزه کرده و نوعی از لیبرال دموکراسی را که در داخل حاکم کرده است. 
اما همین امروز هم کم رنگ شدن خطر داعش و شکست های پی در پی این گروه تروریستی (در سوریه و عراق) خطای کسانی را که در طول دو سال گذشته ادعا می کردند که حضور نیروی نظامی بیشتر ایالات متحده برای شکست داعش ضروری است، را عیان کرده است. ما احتمالاً در ماه های آینده نیز با خطای کنار گذاشتن این پرسش کلیدی روبه رو خواهیم شد: این که پس از داعش چه خواهد شد؟         
منبع: نشنال اینترست/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ ۳۰