رفراندوم خروج از اتحادیه؛ آزمون عقلانیت در بریتانیا

دیپلماسی ایرانی: اگر رای دهندگان بریتانیایی در بیست و سوم ژوئن تصمیم بگیرند که کشورشان اتحادیه اروپا را ترک کند، نمی توان دلایل اقتصادی را محرک این تصمیم دانست. ممکن است آنها به خاطر برخوردرای از استقلال کامل، انزجار از بروکسل یا درخواست بازگشت مهاجران به کشور خود مایل به خروج از اتحادیه باشند، اما آنها انتظار منافع اقتصادی گسترده از چنین تصمیمی ندارند.

حامیان خروج از اتحادیه در ابتدا دو کارت اقتصادی در دست داشتند: اولین مورد مربوط به مخالفت فزاینده شهروندان با شبکه انتقال مالی کشورشان به سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا می شد که در حال حضور حدود 0.4 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می دهد. از زمانی که مارگارت تاچر در 1979 خواهان بازپس گیری پول کشور شد، در دید عموم، هزینه های عضویت در اتحادیه بیشتر از منافع آن به نظر می رسد.

دومین مورد به کشورهای ناراضی از اقتصاد قاره ای اتحادیه بر می گردد. بر اساس معیارهای نرخ رشد تولید ناخالص داخلی، بیکاری و اختراعات، سایر اعضای اتحادیه به طور متوسط پشت سر انگلیس قرار می گیرند. اگر چه زمانی عضویت در اتحادیه به مثابه دروازه ای برای دستیابی به ثروت تلقی می شد، هم اکنون به عنوان مانعی بر سر راه پیشرفت دیده می شود.

با این وجود در حال حاضر انگیزه های اقتصادی برای حمایت از خروج بریتانیا از اتحادیه کم رنگ شده است. حامیان این برنامه در توضیح انواع قراردادها و توافقاتی که بریتانیا می تواند در صورت خروج بریتانیا از اتحادیه با آن به امضا برساند، با مشکلات زیادی رو به رو هستند و دشواری توضیح آن حتی از توضیح مزایای این توافقات و چگونگی برتری آن بر ترتیبات فعلی بیشتر است. در نتیجه، تشریح اینکه آیا بریتانیا می تواند با خروج از اتحادیه اروپا منافع قابل توجهی کسب کند، یا حداقل آسیبی جدی نبیند محل بحث است.

از میان هشت ارزیابی انجام شده از سوی موسسه تحقیقاتی مستقل مطالعات مالی تنها نتایج یک بررسی مدعی شده است که خروج از بریتانیا می تواند منجر به منافع اقتصادی قابل توجه برای این کشور شود. این مطالعه که از سوی اقتصاددانان حامی خروج بریتانیا انجام شده، مورد انتقاد جدی سایر اقتصاددانان قرار گرفته و محکوم به عدم برخورداری از بنیان های تحلیلی مناسب شده است.

عمده بررسی های انجام شده به این نتیجه رسیده است که خروج از اتحادیه می تواند ضربات قابل توجهی به انگلیس وارد کند. در نتیجه این تصمیم، صادرکنندگان بریتانیایی کمتر در بازار بزرگ اروپا حضور خواهند داشت و از مذاکرات مربوط به دسترسی اتحادیه اروپا به بازارهای بین المللی نیز کنار گذاشته خواهند شد. اگر چه انگلیس می تواند به تنهایی با این شرکا وارد مذاکره شود، اما این روند زمانبر است و از آنجا که انگلیس به تنهایی باید وارد مذاکره شود، قدرت چانه زنی آن تضعیف خواهد شد.

این بدان معنی است که انگلیس باید تجارت کمتری با کشورهای عضو و غیر عضو اتحادیه داشته باشد. انگلیس مجبور خواهد شد که کالاهای وارداتی و مصرفی را به قیمت بالاتری خریداری کند و کاهش همگرایی شرکت هایی بریتانیایی در زنجیره های ارزش های جهانی نیز منجر به تضعیف تولید می شود. هزینه های ناشی از آن با معیار تولید ناخالص داخلی 5 تا 20 درصد بیش از هزینه های عضویت در اتحادیه خواهد بود.

همه تحلیلگران بین المللی شدن اقتصاد بر این باور هستند که تجارت خارجی یک مکانیسم انتخابی قدرتمند است. تجارت خارجی می تواند فرصت های رشد قابل توجهی برای شرکت های مبتکر به وجود بیاورد و بستر یادگیری از رقبای خارجی را برای آنها فراهم می کند. جای هیچ تعجبی ندارد که بهترین شرکت های جهان شرکت هایی هستند که در زمینه تجارت فعالند. تاثیر معکوس خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا روی دامنه توسعه شرکت های انگلیسی می تواند هزینه های اقتصادی را بیش از پیش بالا ببرد.

با نزدیک شدن به زمان رفراندوم این بحث ها مرتبا تکرار می شوند، با این وجود مطرح شدن این مباحث نتوانسته کمکی به ساده سازی موضوع سود و زیان طرح خروج از اتحادیه شود. شاید یکی از دلایلش این باشد که این موضوع در چارچوب حزبی قرار نگرفته است.

از رفراندوم 23ام ژوئن می توان درس های مهمی گرفت.

اگر رای دهندگان بریتانیا به خروج از اتحادیه رای دهند، بدین معنا خواهد بود که مباحث عقلانی اقتصادی وزنی به مراتب کمتر از خواست های احساسی دارند. چنین نتیجه ای می تواند نیروهای پوپولیست را در جاهای دیگر تقویت کند. برای مقابله با چنین نیروها و سیاست هایی، احزاب سیاسی جریان اصلی باید به قصورات خود توجه کرده و روایتی را پیشنهاد بدهند که بتواند رای دهندگان را به سوی خود جذب کند.

در مقابل، رای به ماندن در اتحادیه نشان خواهد داد که ورای همه احساسات و هیجانات، مردم عقل و منطق را کنار نمی گذارند.

بنابراین نتیجه انتخابات بیست و سوم ژوئن تنها تعیین کننده نوع رابطه انگلیس با اتحادیه اروپا نخواهد بود. این انتخابات آزمون بزرگی است که نشان می دهد آیا  عقلانیت اقتصادی یا هیجانات پوپولیستی محرک مردم در استفاده از گزینه های دموکرات در کشورهای پیشرفته است یا نه؟

منبع: پراجکت سیندیکیت / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25