عربستان از کوزوو برای تروریست‌ها نیرو می‌گیرد

دیپلماسی ایرانی: سال هاست عربستان سعودی سیاستگذاران آمریکایی را ناامید کرده است. عربستان که متحد مهم آمریکا در خاورمیانه است و در پناه تسلیحات و کمک های آمریکا توانسته مقابل دشمنان خود مقاومت کند، میلیون ها دلار مخفیانه صرف اشاعه وهابیسم، یعنی ایدئولوژی افراط گرایانه ای کرده که الهام بخش عاملان حملات 11 سپتامبر بود و هم اکنون نیز بر آتش داعش می دمد.

آخرین برگ این تاریخ تاسف بار مربوط به کوزوو است. کوزوو با جمعیت اندک 1.8میلیون نفری خود بیش از هر کشور دیگری جمعیت جوان خود را برای جنگ به سوریه و عراق فرستاده است. از 2012 تا کنون حدود 314 نفر شامل 2  عامل انتحاری، 44 زن و 28 کودک از کوزوو به داعش پیوسته اند. حتی بلژیک نیز که پس از حملات به پاریس و بروکسل به عنوان منبعی برای اشاعه تروریسم تصور می شود تا این اندازه داوطلب پیوستن به داعش نداشته است.

همان طور که مجله تایمز به خوبی در یکی از گزارش های اخیر خود بدان اشاره کرده، کوزوو به خاطر تلاش ها و هزینه های زیادی که عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس طی سال ها برای ایجاد انجمن های مخفی و مساجد در این کشور کردند، در موقعیت فعلی قرار گرفته است. اگر چه هیچ مدرکی دال بر این که گروهی مستقیما به کوزوو برای اعزام نیرو به سوریه پول داده باشد، وجود ندارد اما به گفته مقامات رسمی کوزوو گروه ها و پیشوایان افراط گرا در این کشور هزینه های گزافی برای گسترش تفکر افراط گرایانه میان جوانان و اقشار آسیب پذیر انجام داده اند. به گفته «فاتوس ماکولی»، رئیس اداره مبارزه با تروریسم پلیس کوزوو، گروه های افراطی از متفکرانی حمایت می کنند که به اسم حفاظت از اسلام، مروج خشونت هستند.

آمریکا و ناتو سرمایه گذاری سنگینی در حمایت از کوزوو و استقلال آن از صربستان و برقراری دموکراسی در سال 2008 انجام دادند. استفاده عربستان سعودی از کوزوو به عنوان بستر پرورش افراط گرایی نشان دهنده رفتار تناقض گویانه و دوگانه متحدان آمریکا در خلیج فارس است و نشان می دهد که چرا روابط آمریکا با این کشورها دچار مشکلات فزاینده شده است.

کوزوو که در سال 1999 و به دنبال بمباران های ناتو توانست از زیر یوغ صربستان رها شود، به عنوان جامعه ای متساهل شناخته شده است. برای چندین قرن، جامعه اکثریت مسلمان آن از مذهب به نسبت لیبرال حنفی پیروی می کردند. از زمان جنگ این سنت از سوی پیشوایان عربستان مورد تهدید قرار گرفته و هزینه های آن نیز از سوی خیریه های تحت حمایت عربستان تامین شده است که مشوق حاکمیت قانون شریعت و تقویت خشونت و تفکر تکفیری هستند. این ایدئوولژی کشتن مسلمانانی که آنها را بدعت گذار می داند، مجاز می شمرد.

اکثر مردم کوزوو مقابل این تبلیغ ها مقاومت کرده اند و مقامات این کشور نیز اعلام کرده اند که حمایت از غرب و آمریکا به قوت خود باقی است. با این وجود کارشناسان به عللی اشاره می کنند که نشان می دهد این کشور بستری مناسب برای جذب نیرو به ایدولوژی های رادیکال است؛ جمعیت گسترده ای از جوانان که در مناطق روستایی فقیر زندگی می کنند و امید اندکی به فرصت های شغلی دارند، فساد و عدم اعتماد به حکومت و وجود یک سیسم آموزشی که به گفته گزارش مرکز مطالعات امنیتی کوزوو، مشوق تفکر انتقادی نیست، از عوامل گرایش به ایدئولوژی های رادیکال است.

این که چرا حکومت کوزوو، سازمان ملل و آمریکا زودتر وارد اقدام نشده اند نامشخص است. شاید آمریکایی ها به این دلیل که جامعه کوزوو، جامعه ای متعادل به لحاظ مذهبی تصور می شد دچار اشتباه شدند.

حملات 11 سپتامبر به سرعت خطر را مشخص کرد. چندین نهاد وابسته به عربستان سعودی در کوزوو بسته شدند و عربستان نیز که به نظر می رسد کمک های خود را به کوزوو کاهش داده، اکنون اصرار دارد که کنترل مستقیم روی خیریه ها، مساجد و مبلغ های خود ایجاد کند. با این وجود، کویت، قطر و امارات متحده عربی کمک های مالی خود برای تقویت تندروان اسلام گرا در کوزوو را افزایش داده اند.

دولت های عرب هنوز نتواستند درک کنند تا چه اندازه اسلام افراطی می تواند خود آنها را در معرض خطر قرار دهد. اگر چه خاندان سلطنتی عربستان مشروعیت خود را بر پایه وهابیسم بنیان نهاده اند، اما داعش پادشاهی عربستان را نیز متهم کرده است. از سال 2014 تا کنون بیست حمله تروریستی در عربستان صورت گرفته که بسیاری از آنها را داعش انجام داده است.

دولت کوزوو که با آمریکا همکاری دارد تلاش کرده است تا با اتخاذ برخی قوانین موربط به مبارزه با تروریسم و پیگیری اقدامات پولشوئی برای مخفی نگاه داشتن تامین مالی گروه های افراطی، به مبارزه با تروریسم بپردازد. به نظر می رسد طی هفت ماه اخیر هیچ تبعه کوزوویی به داعش نپیوسته و تعداد اتباع این کشور که هم اکنون در میدان مبارزه سوریه و عراق هستند نیز به 140 نفر رسیده است.

منبع: نیویورک تایمز / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25