پایان تحریم‌های ویتنام گام آخر احیای روابط با آمریکا

نویسنده: جاشوا کورلانتزیک

دیپلماسی ایرانی: پس از یک دوره قطع روابط دیپلماتیک میان ویتنام و آمریکا، به دنبال جنگ ویتنام در ۱۹۷۵، دو کشور بار دیگر روابط خود را از ۱۹۹۵ از سر گرفتند. از آن زمان دو کشور به گسترش پیوندهای اقتصادی و استراتژیک خود پرداخته اند، تا آنجا که هانوی هم اکنون یکی از نزدیک ترین شرکای امنیتی آمریکا در آسیا است. ویتنام با موقعیت استراتژیک فوق العاده و ارتش حرفه ای خود توانسته به تدریج جایگاهی هم ردیف متحدان آمریکا در آسیا مانند مالزی و تایلند در سلسله مراتب منافع امنیتی آمریکا پیدا کند. افزون بر این، اقتصاد ویتنام به نسبت تایلند جاذبه بسیار بیشتری برای سرمایه گذاران خارجی دارد. اگرچه نظام سیاسی ویتنام اقتدارگرا است، اما در حال حاضر در مقایسه با سایر کشورهای منطقه که تلاش های نافرجامی برای برقراری دموکراسی تجربه کرده اند، از ثبات قابل قبولی برخوردار است.

با وجود این و علی رغم روند اقتصادی و استراتژیک عادی سازی روابط، پایان دادن به تحریم تسلیحاتی ویتنام که این هفته اوباما خبر آن را اعلام کرد، می تواند به مثابه گام نهایی برای احیای کامل روابط دوجانبه قلمداد شود. علی رغم همه نگرانی ها در مورد سیر قهقرایی دموکراسی در آسیای جنوب شرقی و با وجود این واقعیت که شراکت آمریکا با کشورهای دموکراتیک در سراسر جهان می تواند کارآمد تر باشد، اما رفع کامل تحریم ها علیه ویتنام تصمیمی درست و به جا است. رفع تحریم ها نباید با ظاهرسازی و پنهان کردن واقعیت ها صورت بگیرد؛ ویتنام نتوانسته رعایت حقوق بشر را طی چند سال اخیر به شکل قابل توجهی بهبود ببخشد (اگرچه تنی چند از منتقدان و نویسندگان بازداشت شده را سال گذشته آزاد کرد) و شاهدی هم مبنی بر اینکه رفع تحریم ها می تواند هانوی را ترغیب به پایبندی بیشتر به حقوق بشر بکند، وجود ندارد. ویتنام بر خلاف مالزی و کامبوج در جبهه مخالفان از رهبری واحد برخوردار نیست و جامعه مدنی آن هم ضعیف و از هم پاشیده است.

رفع تحریم ها به این معنی نیست که کارخانه های صنایع دفاعی آمریکا به یکباره شروع به عقد قرارداد با هانوی می کنند. اگرچه بنابر آمار موسسه تحقیقات صلح استکهلم، ویتنام هم اکنون یکی از ده کشور بزرگ خریدار سلاح در جهان است، تجهیزات نظامی آن به دلایل تاریخی به روسیه وابسته است و تسلیحات روسی نیز به نسبت بسیار برای آن مقرون به صرفه تر هستند. مقامات ویتنامی مشتاق خریداری هواپیماهای گشت زنی و هلی کوپترهای آمریکایی هستند، اما اولویت آن ها خرید جنگنده از آمریکا است. روسیه نیز مایل به ارائه تخفیف های قابل توجه برای تسلیحات خود است که می تواند به شکل قابل توجهی قیمت آن ها را برای ویتنام کاهش دهد.

با این حال، تنش های فزاینده در آسیای جنوب شرقی و اهمیت فزاینده اقتصادی و استراتژیک ویتنام مهم تر از نگرانی های آمریکا در مورد وضعیت بد حقوق بشر در ویتنام است. افزون بر این، شواهد اندکی وجود دارد مبنی بر اینکه مردم ویتنام رابطه استراتژیک و اقتصادی آمریکا با ویتنام را انگیزه ای برای گسترش و تشویق هر چه بیشتر حزب کمونیسم می بینند. این موضوع در مالزی عکس ویتنام است.

مهم تر از همه اینست که لغو تحریم ها و اشتیاق فزاینده ویتنام به مطرح شدن در سطح منطقه به عنوان متحد نزدیک ایالات متحده، نشان می دهد که هانوی در حال کنار گذاشتن استراتژی دیرین خود مبنی بر موزانه میان پکن و واشنگتن است. هانوی از روابط استراتژیک با شرکای آسیایی آمریکا مانند فیلیپین، ژاپن، سنگاپور و هند استقبال می کند. این در حالی است که تلاش بسیار کمی برای بهبود روابط با چین از خود نشان داده است.

منبع: شورای روابط خارجی / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25