سفر به هیروشیما؛ عذرخواهی یا خط و نشان برای کره شمالی؟

نویسنده: ادوارد ایساک دوور

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما در نخستین سال ریاست جمهوری خود در قاهره در سخنرانی مشهوری تلاش کرد نظر جهان عرب را به خود جلب کند و هم اکنون نیز در آخرین سال ریاست جمهوری خود بر آن است که به ویتنام و پس از آن به هیروشیمای ژاپن سفر کند. منتقدان اوباما خواهان پایان دادن به این سلسله سفرهای او هستند که حاکی از نوعی عذرخواهی بابت رفتارهای پیشین آمریکا است. اوباما و دستیاران وی در کاخ سفید این سفرها را «تسویه حساب با تاریخ» می نامند. با این حال، برخی «مواجهه با تاریخ» را عنوان بهتری برای این سفرها می دانند.

به گفته مقامات فعلی و سابق آمریکایی این سفرها از سوی شخص رئیس جمهور برنامه ریزی شده است. اوباما در مقام رئیس جمهور، سیاست خارجی خود را بر پایه تسریع مواجهه جهان با گذشته به منظور مواجهه با آینده بنیان گذارد. وی به ویتنام می رود تا بتواند با چین به نحو بهتری مواجه شود و به هیروشیما سفر می کند تا بتواند بهتر با کره شمالی کنار بیاید.

در گام نخست رئیس جمهور با بازماندگان جنگ ویتنام و شرایط انزوای این کشور در دوران پس از جنگ و حاکمیت کمونیسم در آن روبه رو خواهد شد. پس از آن اوباما در ژاپن با استفاده از پس زمینه یادمان صلح هیروشیما (گنبد بمب اتمی) به همگان خاطر نشان می کند که تسلیحات هسته ای تنها متعلق به عکس های سیاه و سفید نیست. هیروشیما نماد توان نظامی آمریکا در بالاترین سطح و وضعیت فعلی ویتنام، نماد توان نظامی آمریکا در پایین ترین سطح است.

سفر به ویتنام مدتی است که در دستور کار قرار گرفته و برنامه ریزی و بررسی حول محور آن انجام شده بود، اما بحث و بررسی ها پیرامون سفر به هیروشیما به مراتب بیشتر بوده است. به گفته سفیر ژاپن در آمریکا، از آغاز دوران ریاست جمهوری اوباما به توکیو اعلام شده بود که رئیس جمهور مایل است به هیروشیما سفر کند. پیش از هیروشیما، اوباما دو روز را در پایتخت این کشور به سر برده و در آخرین دور از جلسات گروه هفت در دوران ریاست جمهوری وی شرکت خواهد کرد.

چاک هیگل، وزیر دفاع سابق آمریکا که از این سفر بسیار استقبال کرده است، اوباما را یکی از باتجربه ترین روسای جمهوری آمریکا می خواند. به گفته وی: «اوباما با بینش درونی خود و هوش و ذکاوت شخصی خود پیش می رود. اوباما به دیگران گوش می دهد، اما نهایتا با  بینش درونی خود تصمیم می گیرد.»

در 2009 جمعی از دستیاران و مشاوران رئیس جمهور اعلام کردند که به رئیس جمهور در مورد سخنان بی پروای خود در قاهره هشدار داده بودند، اما رئیس جمهور برای ادامه راه خود مصر بود.

اوباما می داند که منتقدان همیشگی از این سلسله سفرها انتقاد خواهند کرد. به گفته تام دانیلون اوباما فردی است که دو بار با اکثریت آراء انتخاب شده است. هیچ کدام از این گام ها بدون حساب و کتاب و بدون تفکر و بررسی های جدی نیست.

سفر به ویتنام پیش از این نیز سابقه داشته است. بیل کلینتون و جورج دبلیو بوش نیز به ویتنام به عنوان صحنه طولانی ترین جنگ آمریکا پیش از افغانستان سفر کرده بودند. اوباما به چند پایگاه مربوط به جنگ در ویتنام سرکشی خواهد کرد.

سفر اوباما بیش از آن که به قصد گرامی داشت ایام جنگ صورت بگیرد، با هدف استقبال از تصمیم جدید دولت ویتنام برای اصلاحات اقتصادی لازم برای پیوستن به پیمان ترانس پاسیفیک است. موضوع چندان پیچیده نیست؛ هر چه اوباما ویتنام و سایر کشورها را بیشتر بتواند با استراتژی چرخش به آسیا و طرح همکاری های اقتصادی همراه کند، فضایی که در اختیار چین برای سلطه بر منطقه قرار می گیرد، کمتر می شود. اگر چه مدت زمان طولانی در مورد سفر اوباما به هیروشیما بحث و بررسی شده بود، اما جزئیات برنامه سفر هنوز در حال بررسی است. اوباما از بنای یادبود قربانیان بمباران هیروشیما بازدید خواهد کرد.

در این میان، دستیاران اوباما در کاخ سفید بارها در پاسخ به خبرنگاران اعلام کرده اند که رئیس جمهوری عذرخواهی نخواهد کرد.

بن رودز روز سه شنبه در جمع خبرنگاران اعلام کرد که این سفر در مورد اعلام عذرخواهی نیست.

به گفته زلمای خلیل زاد: «رئیس جمهور باید در استفاده از کلمات بسیار دقیق و محتاط باشد. هیچ عذرخواهی برای آنچه در گذشته انجام دادیم، نیازی نیست.»

بن رودز پیام این سفر را این گونه تشریح می کند: «رهبران و شهروندان باید نسبت به هزینه های گزاف جنگ هوشیار باشند و ما هیچ گاه نمی توانیم پیامدهای جنگ برای بی گناهان را فراموش کنیم. هر چه از استفاده از تسلیحات هسته ای فاصله می گیریم، ضرورت جلوگیری از اشاعه تسلیحات هسته ای و کاهش ذخائر هسته ای از میان نمی رود.»

این موضوع بیش از آنکه به ایران و تمجید از توافق هسته ای با آن مربوط باشد، به کره شمالی مربوط است. منتقدان و حامیان هر دو بر این نکته اتفاق نظر دارند که وضعیت کره شمالی در شرایطی که اوباما کاخ سفید را ترک می کند، در بدترین حالت قرار دارد.

علت حمایت و استقبال کره جنوبی از برنامه سفر آمریکا به هیروشیما نیز به همین موضوع بر می گردد. سفر اوباما می تواند هشداری به کره شمالی در مورد جاه طلبی های هسته ای اش باشد.

منبع: پولیتیکو / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25