مذاکرات صلح یمن زیر سایه آتش‌بس شکننده

نویسنده: نوال المغافی

دیپلماسی ایرانی: سومین روز مذاکرات صلح یمن در سوئیس در حالی روز پنجشنبه به پایان رسید که نگرانی هایی درباره فروپاشی آن به خاطر ایجاد اختلاف میان طرفین بر سر درخواست دولت هادی برای آزادی مقامات ارشدی که در اختیار حوثی هاست، به وجود آمد.

آزادی زندانیان یکی از مراحل «اعتمادسازی» در برنامه قبل از مذاکرات است که تمام طرفین قبل از این که نماینده به سوئیس بفرستند با آن موافقت کردند. با این حال حوثی ها بحث بر سر هرگونه آزادی زندانیان تا زمانی که ائتلاف سعودی به طور رسمی بمباران را متوقف کند، رد کرده اند. آنها با وجود وعده آتش بس موقتی که این هفته داده شد، خواستار آتش بس دائمی هستند.

تلاش های چندگانه اسماعیل ولد الشیخ، فرستاده سازمان ملل برای حل بن بست به وجود آمده توسط نمایندگان حوثی ها رد شد. پیشنهاد وی بر این مبنا استوار است که برخی از زندانیان فوراً آزاد شوند و بقیه بعد از آن که سعودی ها موافقت کردند که کمپین حملاتشان را به طور کامل متوقف کنند، آزاد شوند. این پیشنهاد قاطعانه از سوی حوثی ها رد شد.

زندانیان اصلی دولت یمن که بر آزادی آنها اصرار می شود شامل محمود الصبیحی، وزیر دفاع، فیصل رجب، فرمانده ارتش و نصر منصور هادی، برادر رئیس جمهور هادی مسئول عملیات اطلاعاتی در استان های عدن، لحج و ابین می شود. از زمان دستگیری این افراد در هفته گذشته، آنها به عنوان ابزار مهمی برای چانه زنی استفاده شده است.

احمد الموید از اعضای جنبش انصار الله (نام رسمی جنبش سیاسی حوثی ها) در گفتگو با میدل ایست آی می گوید: «حوثی ها کارت هایی قوی دارند. آنها این کارت ها را نمی سوزانند و آنها را بدون گرفتن امتیاز از دست نخواهند داد. ما خواهان اعلام رسمی پایان مداخله خارجی در یمن هستیم.»

پس از یک روز پر سر و صدا در لحظات پایانی بود که طرفین درگیر توافق کردند تا اختلافات های اساسی خود بر سر مسئله زندانیان را کنار بگذارند و بر سر دو مرحله دیگر برنامه، کار کنند. چند لحظه بعد، توافق رسمی که موجب «از سرگیری کامل و فوری» کمک های بشردوستانه به تعز می شود، به دست آمد. شهر تعز در طول چند ماه درگیری میان طرفین به شدت ویران شده است.

با این حال مدت کمی پس از به دست آمدن توافق، یکی از اعضای هیات نمایندگی دولت صالح به میدل ایست آی گفت: «این توافقی که توسط سازمان ملل اعلام شد گمراه کننده است. این به خاطر رفتار انصارالله است. لطفاً گزارش دهید که ما موافق نیستیم.»

فروپاشی آتش بس؟

به اوضاع میدانی یمن باز می گردیم، پس از باقی ماندن متزلزل آتش بس یک هفته ای، هر دو طرف یکدیگر را متهم به نقض آتش بس می کنند. احمد العسیری از ائتلاف سعودی، حوثی ها را متهم به نقض مکرر آتش بس می کند و مدعی است نیروهایش فقط به حملات آنها پاسخ داده اند. العسیری روز چهارشنبه به بی بی سی عربی گفت: «شمار نقض های صورت گرفته از سوی حوثی ها 150 مورد بوده است، این نشان می دهد آنها در مقاصدشان صداقت ندارند.» وی به سازمان ملل توصیه می کند تا فشارها به حوثی ها برای رعایت آتش بس را افزایش دهد.

یکی از دستاوردهای مذاکرات روز چهارشنبه ایجاد یک کمیته نظامی برای نظارت بر هرگونه نقض آتش بس از سوی دو طرف است. دو نماینده نظامی از هر دو طرف به فرماندهی ژنرال لبنانی سلیم رعد، که پیش از این به نمایندگی از سازمان ملل در لیبی حضور داشت، در این رابطه به فعالیت خواهند پرداخت.

مذاکرات در سایه شرایط وخیم بشردوستانه در یمن برگزار شد. بیش از 80 درصد از یمنی ها -حدود 21 میلیون نفر- نیازمند کمک های بشردوستانه هستند. نزدیک به 6 هزار نفر که نیمی از آنها غیرنظامی هستند در جریان درگیری ها کشته شده اند و میلیون ها نفر بی خانمان شده اند.

اما سوال اساسی ای که این روزها در سوئیس مطرح می شود این است که آیا نمایندگانی که در شهر بیل حضور دارند، واقعاً تصمیم گیر هستند؟ شماری از افرادی که در مذاکرات حضور دارند می گویند دو طرف مدام مجبورند از مقامات بالا کسب تکلیف کنند. به همین منظور باید پرسید بهتر نبود اگر سعودی ها و ایرانی ها هم در میز مذاکره حاضر بودند؟

منبع: میدل ایست آی/ مترجم: حسین هوشمند