پاسخ نهایی ایران به 12 اتهام هسته‌ای موسوم به پی‌ام‌دی

یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، چهار سال پس از اینکه ادعاهای کشورهای غربی علیه برنامه هسته ای ایران را در قالب ضمیمه گزارش نوامبر 2011 به شکلی مدون درآورد، چهارشنبه دوم دسامبر 2015، با ارائه گزارش ارزیابی نهایی خود از این ادعاها راه را بر مختومه شدن این پرونده باز کرد.

به گزارش «تابناک»، اکنون ایران و 5+1 در حال چانه زنی بر سر قطعنامه های هستند که قرار است شورای حکام آژانس تا نیمه دسامبر در این باره تصویب کند؛ نتیجه ای که تا دو هفته آینده به دست خواهد آمد، دارای دو جنبه داخلی و بین المللی است.

از سویی مختومه شدن پرونده پی ام دی، نتیجه در پیش گرفتن این رویکرد از سوی ایران است که از آن جایی که ایجاد پرونده ادعاهای هسته ای علیه ایران به شدت تحت تأثیر سیاست قرار دارد، رویکرد فنی صرف برای بسته شدن آن به هیچ جایی نخواهد رسید. تجربه سال های 2006 تا 2013 نشان داد، هر چقدر ایران تلاش کند با دادن اطلاعات و دسترسی و توضیحات به آژانس، این پرونده را به سرانجام برساند، باز هم اراده ای سیاسی در آژانس وجود دارد که اجازه نخواهد داد پرونده ایران بسته شود.

به همین سبب، همان گونه که پیش از این بارها از زبان صالحی رئیس سازمان انرژی هسته ای و نیز مذاکره کنندگان دیگر هسته ای ایران ابراز شد، بسته شدن پرونده پی ام دی نیازمند ایجاد اراده سیاسی لازم در طرف مقابل است.

از سوی دیگر و از زاویه بین المللی و تلاش کشورهای غربی برای محدود نگاه داشتن دسترسی کشورها به فناوری هسته ای، بسته شدن پرونده ایران با شرایط موجود، می تواند باعث ایجاد سابقه ای خطرناک شود. آن گونه که دیوید سانگر و ویلیام براد در نیویورک تایمز نوشته اند، کشورهای دیگر نیز به این نتیجه خواهند رسید که اگر روزی در معرض اتهام تلاش مخفیانه برای ساخت سلاح هسته ای قرار گرفتند، ضرورتی نخواهد داشت، آن گونه که غرب و آژانس می خواهند با آنها همکاری و دوره ای طولانی را طی کنند تا اتهامات علیه آنها پاسخ داده شود.

نیویورک تایمز برای اثبات ادعای خود، فهرست دوازده ادعای مطرح علیه ایران و وضعیت پاسخ گویی ایران به این ادعاها در آستانه بسته شدن پرونده ایران را در چهار دسته خلاصه کرده است: شش ادعایی که ایران اخیرا توضیحات جدیدی ارائه کرده، ولی آژانس نتوانسته به نتیجه گیری برسد؛ سه ادعایی که ایران بنا به حساسیت مسأله از حیث امنیت ملی، اطلاعات جدیدی به آژانس نداده؛ یک ادعا که آژانس پاسخ های ایران را نادرست خوانده و دو ادعا که آژانس مدرکی درباره نقض تعهدات ایران پیدا نکرده است.

الف) ادعاهایی که ایران اطلاعات جدیدی داده ولی آژانس نمی تواند نظر قطعی بدهد.

1) فیوز نوترونی: جرقه ای در مرکز بمب هسته ای که سرانجام به واکنش زنجیره ای ایجاد کننده انفجار هسته ای منجر خواهد شد.

ارزیابی نهایی آژانس: ایران پذیرفته است، آزمایش هایی در این باره انجام داده ولی ارتباط این آزمایش ها با سلاح هسته ای را انکار کرده است.

2) ساختار مدیریتی برنامه هسته ای ایران: طراحی، ساخت و آزمایش سلاح هسته ای نیازمند هماهنگی و کنترل کیفیت جدی است.

ارزیابی نهایی آژانس: ایران پذیرفته است که برنامه هسته ای ایران ساختار هماهنگی داشته ولی انکار می کند که هدف این ساختار و تشکیلات ساخت بمب بوده است.

3) چاشنی: چاشنی که به صورت الکتریکی انداخته می شود، می تواند یک انفجار هسته ای را آغاز کند و یا این که در معدن کاری و یا در مورد مواد انفجاری مورد استفاده قرار گیرد.

ارزیابی نهایی آژانس: ایران جزئیات این موضوع را به آژانس داده، ولی ارتباط آن با بمب هسته ای را انکار کرده است.

4) لنزهای انفجاری: وقتی مواد منفجره هسته ای توسط چاشنی منفجر می شوند، موج آنها باید به سوی کره مرکز بمب اتمی که از اورانیوم تسلیحاتی ساخته می شود، برگردانده شود.

ارزیابی نهایی آژانس: ایران پذیرفته است، روی چنین لنزهایی کار کرده ولی هدف آنها را استفاده در تسلیحات متعارف دانسته است.

5) مدل سازی و محاسبات کامپیوتری: کامپیوترها برای مدلسازی چگونگی رها شدن ذرات کوچکتر از اتم در زمان یک واکنش زنجیره ای هسته ای مورد استفاده قرار می گیرند.

ارزیابی نهایی آژانس: ایران کار بر روی این مدلسازی ها را در سال 2009 پایان داده است.

6) طراحی لازم برای زمان بازگشت موشک شهاب 3 به جو: سر مخروطی موشک باید به گونه ای طراحی شود که در زمان بازگشت موشک به جو زمین به کلاهک هسته ای آسیبی وارد نشود.

ارزیابی نهایی آژانس: ایران هدف این اقدام را استفاده در سلاح های متعارف اعلام کرده است.

ب) ادعاهایی که ایران درباره آن اطلاعات نداده است

1) فعالیت های تأمین و تدارکات: خریدارانی باید در بازار تجهیزات، مواد خام، تخصص و آموزش های مورد نیاز برای ساخت بمب را به دست آورند.

ادعای آژانس: ایران متهم است از شرکت های ظاهرا خصوصی برای پوشش این اقدامات خود استفاده کرده است.

2) آزمایش شلیک بمب: آزمایش زیرزمینی بمب اتمی نیازمند کابل هایی طولانی است که برق با ولتاژ بالا را به کره منفجره هسته ای منتقل کنند.

ادعای آژانس: ایران متهم است که آزمایش هایی را برای این کار انجام داده است.

3) فیوز، مسلح شدن و سیستم به راه انداختن انفجار: سیستمی پیچیده در نوک موشک مورد نیاز است تا در هنگام رسیدن به هدف مورد نظر، بمب هسته ای را آماده انفجار و آن را منفجر کند.

ادعای آژانس: ایران متهم است، روی چنین سیستمی کار کرده است.

ج) آژانس در این مورد به پاسخ های ایران مشکوک است

1) آزمایش تراکم سوخت: آزمایشی با یک کره منفجره هسته ای فرضی برای اطمینان از ظرافت لازم در انتقال فشار به کره مورد نظر

قضاوت آژانس: آژانس به توضیحات ایران در این باره مشکوک است.

د) دو مورد که مدرکی علیه ایران پیدا نشده است

1) کره فلزی ساخته شده از اورانیوم تسلیحاتی: اورانیوم غنی شده باید با عملیات ریخته گری و ماشین کاری به شکل یک کره درآید.

ارزیابی نهایی آژانس: آژانس هیچ مدرکی در این باره پیدا نکرده است.

2) تلاش مخفیانه برای به دست آوردن اورانیوم تسلیحاتی: ان پی تی کار مخفیانه برای به دست آوردن بمب را منع کرده است.

ارزیابی نهایی آژانس: آژانس هیچ مدرکی در این باره پیدا نکرده است.