داعش در آسمان قربانی می‌گیرد؟

افشار سلیمانی، سفیر پیشین ایران در آذربایجان و تحلیلگر مسایل منطقه

دیپلماسی ایرانی: موضوع منفجر شدن یک فروند هواپیمای ایرباس متروجت A321 متعلق به شرکت روسی کوگالیماویا که باشماره 9268 از شرم الشیخ عازم سن پترزبورگ روسیه بود و در آسمان صحرای سینا منفجر و به کشته شدن 224 نفر سرنشین منجر شد، درروزهای اخیر در صدر اخبار رسانه های معتبر جهان قرار دارد و حدس و گمان ها و اظهارنظرات پیرامون این حادثه تلخ و حزن انگیز کماکان ادامه دارد.

وقوع این حادثه به این دلیل در مرکز توجه رسانه ها و شخصیت های بین المللی قرار گرفته است که پس از تهاجم نیروی هوایی روسیه به مواضع داعش و دیگر گروه های تروریستی اتفاق افتاده و داعش مسئولیت آن را بر عهده گرفته است. به همین دلیل برای مسکو بسیار سنگین است که بپذیرد این عمل تروریستی و کشته شدن بیش از دویست نفر، تاوان حضورش در سوریه است. از این رو با وجود اینکه باراک اوباما رییس جمهور امریکا و دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس بر احتمال زیاد تروریستی بودن انفجار این هواپیما تاکید کرده اند، ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه، هنوز نظرات آنها را تایید یا رد نکرده است.

ساندی تایمز لندن به نقل از منابع امنیتی بدون نام اعلام کرد که در قسمت گویرته هواپیمای مورد نظر توسط یکی از اعضای گروه موسوم به ولایت سینا به رهبری ابواسامه المصری فارغ التحصیل دانشگاه الازهر که از کارکنان زمینی فرودگاه شرم الشیخ بوده، بمب گذاری شده است. این روزنامه می افزاید: این گزارش از سوی دولت انگلیس مورد تایید واقع شده و دولت لندن اعلام کرده برای کمک به روسیه و مصر به منظور نابودی یا دستگیری بمب گذار و رهبر این گروه تروریستی اعلام آمادگی کرده است و در صورت موافقت دو کشور مذکور در عملیات علیه این تروریست ها از اتحاد کماندویی ویژه موسوم به SAS استفاده خواهد کرد. در گزارش همچنین آمده است، بنا به گفته ماموران ویژه تحقیقات مربوط به انفنجار هواپیمای روسی، از آنجا که جعبه سیاه هواپیما دستکاری شده، اعلام نظر قطعی درمورد تروریستی بودن حادثه با وجود احتمال زیاد در حال حاضر ممکن نیست و به همین منظور باید کارشناسی دیگری براساس نمونه برداری از اجساد و صداهای ضبط شده از جعبه سیاه صورت گیرد تا بتوان تیپ بمب منفجر شده و ماهیت این انفنجار را تعیین کرد.

پیشتر نیز شبکه سی ان ان امریکا گزارش داده بود که مقام های آمریکایی هر چه بیشتر اطمینان یافته اند که بمب گذاری تروریستی عامل سرنگونی هواپیمای مسافربری روسیه بوده است. چندین مقام بلندپایه آمریکایی در حوزه های اطلاعات، ارتش و جامعه امنیت ملی آمریکا که روز شنبه 16 آبانماه با این شبکه صحبت کردند، عقیده داشتند که بمب گذاری عامل از بین رفتن این هواپیمای مسافربری روسیه بوده است. بر اساس این گزارش یکی از این مقام ها این مساله را 99.9 درصد حتمی دانسته و یک مقام دیگر نیز آن را دلیل احتمالی توصیف کرده است.

این مقام های آمریکایی با اطمینان بیشتری به نسبت اظهارات روز پنجشنبه 14 آبانماه باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا که گفته بود، امکان دخیل بودن بمب گذاری در از بین رفتن هواپیمای مذکور وجود دارد، از تروریستی بودن این حادثه سخن گفته اند.

در همین حال یک مقام دیگر امریکایی به سی ان ان گفت، متخصصان امریکایی و انگلیسی، مشغول تحلیل زبان تخصصی مورد استفاده در گفت وگوهای تروریست ها بوده اند تا مشخص کنند این عوامل تا چه حد درباره نوع بمب و چاشنی مورد استفاده برای آن صحبت کرده اند و این که آیا این زبان نمایانگر واقعی اتفاقات رخ داده است یا خیر. چند مقام دیگر نیز خاطر نشان کردند، آنچه که باعث باور آمریکا و انگلیس درباره احتمال استفاده از بمب علیه این هواپیمای مسافربری شده تخصصی بودن گفت وگوی میان تروریست ها بوده است.

خبرگزاری رویترز نیز به نقل از یک عضو تیم تحقیقات درباره علت سقوط این هواپیما اعلام کرد که کارشناسان تقریبا 90 درصد به این نتیجه رسیده اند که دلیل سقوط هواپیمای مسافربری روسیه انفجار یک بمب در داخل هواپیما بوده است. یکی از اعضای تیم تحقیقات روز یکشنبه 18 آبانماه به رویترز اظهار کرد، بازرسان اکنون 90 درصد مطمئن هستند صدایی که در ثانیه پایانی مکالمات ضبط شده مربوط به کابین خلبان هواپیما در جعبه سیاه شنیده می شود، به دلیل انفجار یک بمب است. به گفته مقام های آمریکایی، این اعتقاد فراوان آنها به این که بمب گذاری عامل سقوط این هواپیما بوده تا حد زیادی ناشی از ردیابی ارتباطات میان شاخه گروه تروریستی داعش در صحرای سینا با عوامل این گروه تروریستی در سوریه است. شاخه داعش در صحرای سینا علنا مسئولیت سرنگون کردن هواپیمای مسافربری روسیه را بر عهده گرفته اما تاکنون توضیحی درباره این که چطور این کار را انجام داده نداده است. یک مقام آمریکایی اظهار کرد، پیام های رد و بدل شده عوامل داعش که تحت نظر آژانس های اطلاعاتی انگلیسی و آمریکایی قرار گرفتند جدای از ادعاهای علنی این گروه هستند.

باتوجه به اظهارات کارشناسان و ماموران بی نام و مقام های عالی رتبه امریکایی وانگلیسی به نظر می رسد به احتمال زیاد هواپیمای مسافربری روسی در اثر یک حادثه تروریستی منفجر شده است تا روسیه را به نحوه مواجهه با تروریست ها در سوریه به اندیشه بیشتری وادارد. همچنین شاید یک عمل تلافی جویانه در برابر هدف قرار گرفته شدن یک فروند هواپیمای مالزیایی بر فراز خاک اوکراین در سال گذشته باشد که گفته می شد از سوی روس ها مورد هدف قرار گرفته بود.

مزید بر احتمالات مطروحه، این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که محتمل است در این حادثه تروریستی، بازیگرانی از منطقه و فرامنطقه که مخالف تحرکات روسیه در سوریه هستند نقش هدایتی، مشارکتی یا معاونتی ایفا کرده باشند و چه بسا دلیل تامل و تعمق مسکو در اعلام نهایی نتیجه بررسی ها با همین موضوع مرتبط باشد.

با وجود اینکه اخبار منتشره حاکی از تروریستی بودن انفجار هواپیمای موردنظر و بویژه بمب گذاری در درون این هواپیما به دست یکی از عوامل داعش می باشد، با توجه باینکه مقامات روسی هنوز این احتمال را نپذیرفته اند و مقامات غربی هم سخن از بررسی های بیشتر دراین زمینه می گویند ناگزیر باید منتظر اعلام نتیجه نهایی بررسی ها بود.