بازی مصر در زمین عربستان علیه ایران

دیپلماسی ایرانی: مواضع مصر با دیگر کشورهای عربی در قبال دخالت روسیه در سوریه و ایستادن مسکو در کنار بشار اسد متفاوت شده است. قاهره از زبان سامح شکری، وزیر امور خارجه اش گفت که "این دخالت برای محاصره تروریسم و از بین بردن آن است." او پیش از این در ماه سپتامبر نیز گفته بود که "سرنوشت بشار اسد را خود سوری ها تعیین می کنند" و خواستار عمل به توافق ژنو 1 شده بود.

مصر امروز مثل مصر سابق نیست. اگر چه نمی تواند همانند گذشته با همان توانایی و ثقل مواضعی از اساس مخالف با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس اتخاذ کند به ویژه بعد از آن که عبدالفتاح السیسی به مسند ریاست جمهوری مصر رسید. همه می دانیم عربستان سعودی از اساس بقای بشار اسد را در هر مرحله انتقالی رد کرده که آن قدر سقف این مطالبه بالا است که دیگر قابل نرمش به نظر نمی رسد.

فارغ از منطقی که وزیر امور خارجه مصر از آن صحبت می کند و می گوید که ملت سوریه باید سرنوشت اسد را تعیین کنند اما واقعیت این است که سرنوشت اسد را اول از همه ایران بعدا روسیه تعیین می کنند. مواضع مصر نیز علی رغم این که در تناقض با مواضع کشورهای عربی حامی حکومت جدید آن است، اما بسیار متزلزل است و می توان گفت قاهره با اتخاذ هر موضعی تلاش می کند سیاست دست به عصای خود را کنار نگذارد. مواضعی که بسیاری می گویند قاهره به دلیل نگرانی از رسیدن گروه های اسلام گرا به قدرت در سوریه که آنها را تهدیدی برای خود در مصر می داند، اتخاذ می کند.

این در حالی است که منابع دیپلماتیک و سیاسی آگاه وجود هر گونه تناقضی میان مواضع مصر و عربستان و دیگر کشورهای عربی را از اساس تکذیب می کنند و می گویند مصر موظف به اتخاذ موضعی است که از یک سو با روسیه بر سر آن به توافق رسیده و از سوی دیگر با کشورهای عربی تا به این ترتیب زمینه را برای بازگرداندن حکومت سوریه به دامن کشورهای عربی حتی در صورت موفقیت دخالت نظامی روسیه در سوریه فراهم کند تا به این ترتیب دمشق از ایران دور شود. این سرپوش غیر مستقیمی است بر مواضع کشورهای عربی در قبال دخالت نظامی روسیه در سوریه علی رغم این که از این دخالت شوکه شده اند. اطلاعات منابع آگاه همچنین می گوید که این مصر بود به همراه روسیه چند ماه پیش تلاش کرد که مقام امنیتی مسئول سوری، علی المملوک به عربستان سعودی سفر کند و این کار را فقط روسیه نکرده است. اگر چه برخی منابع می گویند که ایران تلاش می کرده نقشه کشورهای عربی را در این رابطه به هم بزند.

خلاصه این که این اتفاقات باعث اتخاذ مواضعی از سوی مصر مغایر با مواضع کشورهای عربی شد البته بدون این که آنها واکنشی از خود نشان دهند یا از مواضع آن عصبانی شوند. وانگهی فارغ از این که آیا روسیه می تواند در حملات خود موفق عمل کند یا نه یا حکومت سوریه از ایران دور خواهد شد یا اصولا اراده ای برای دور شدن سوریه از ایران وجود دارد باید گفت که ایران آن چنان با قدرت عمیقا به شریان های نظام سوریه و اراده رئیس جمهوری آن نفوذ کرده که بعید است نقشه کشورهای عربی برای دور شدن حکومت اسد از ایران تحقق یابد. برای همین هیچ بعید نیست که در این چارچوب مواضع روسیه و ایران در سوریه با یکدیگر تلاقی کنند همان طور که در گذشته بارها با یکدیگر تلاقی کرد و دو طرف به هدف مشترکی رسیدند. همان طور که اکنون شاهدیم در سوریه هدف مشترکشان احیای حکومت سوریه و بازسازی آن به گونه ای است که بتواند اهداف روسیه را پیش ببرد که در این صورت بیش از پیش بعید است که سوریه از ایران دور شود. ما شاهدیم که روسیه روز به روز جای پای خود را در سوریه مستحکم تر می کند و نه تنها پایگاه نظامی دریایی خود را در این کشور تقویت می کند بلکه تلاش دارد خلا عدم حضور ایالات متحده را نیز پر کند.

این مساله به دو اتفاق منجر می شود: یکی این که هیچ مخالفت جدی با دخالت روسیه چه از ناحیه امریکا چه از ناحیه غرب و حتی اعراب به وجود نخواهد آمد. کما این که می بینیم غرب علیه روسیه جنجال کرده که مخالفان معتدل را نیز با تروریست ها یکسان قلمداد کرده و به آنها هم حمله می کند و ادعا می کند خانه شهروندان عادی را نیز هدف قرار داده است بدون این که سندی برای اثبات این ادعای خود ارائه کند، بدون این که خود وارد عمل شود یا کاری در برابر دخالت روسیه در سوریه انجام دهد. دیگر این که ثابت می کند استمرار درگیری عربستانی – ایرانی در منطقه تا کجاست و تا چه اندازه بازتاب دارد در حالی که ایران عملا نشان داده مسالمت جو است و در همین رابطه ابراز تمایل کرده که حاضر به گفت وگو با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است در حالی که این عربستان است هنوز تمایلی برای گفت وگو با ایران از خود نشان نداده و دائما شرط و شروط می گذارد.

منبع: النهار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: یکشنبه 19 مهر 1394 / انتشار مجدد: دوشنبه 4 آبان 1394