ایران برای حل مشکلات منطقه طرحی نو در اندازد

دیپلماسی ایرانی: ایران همان طور که تا حد امکان توانست قدرت های بزرگ را قانع کند که برنامه هسته ای اش بی نهایت صلح آمیز است، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس را نیز باید قانع کند که ایران به دنبال این نیست که از سهم اسد برای نفوذ در خاورمیانه استفاده کند.

با وجود این که چند سالی از آغاز به کار حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران گذشته است اما او هنوز نتوانسته اعتماد کشورهای عربی را نسبت به سیاست های منطقه ای ایران جلب کند. برای همین شاید بتوانیم بگوییم هنوز زمینه های لازم برای بهبود روابط و تلطیف فضا در رابطه با عربستان فراهم نشده است. منطقه ملتهب خاورمیانه نیاز به سیاست های بیش از پیش متوازن دارد.

با این حال شاید بتوان گفت همان طور که باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا از سال 2008 که به قدرت رسید تا کنون توانسته تغییرات مهمی در سیاست های امریکا ایجاد کند، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز توانسته از سال 2013 تا کنون اصلاحات بسیاری در سیاست خارجی ایران به وجود آورد. این تغییر در موفقیت مذاکرات هسته ای ایران با 1+5 که شامل پنج عضو دائم شورای امنیت یعنی ایالات متحده امریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین به همراه آلمان می شود، سهیم بوده است. به گونه ای که "شیطان بزرگ" و "محور شرارت" توانستند وارد فضای منطق و گفت وگو و تعامل شوند و فصل تازه ای از روابط را با یکدیگر رقم بزنند. مصالح مشترکت توانست تحت عنوان احترام متبادل دو کشور را پای میز مذاکره بیاورد و آنها را به هم نزدیک کند. کشورهای بزرگ که مشتاق سرمایه گذاری های استراتژیک در زمینه های صنایع صلح آمیز هسته ای و جنگی و نفتی هستند اکنون شریکی قدرتمند در مبارزه با تروریسم در منطقه نیز یافته اند. امکانات ایران عطش جامعه جهانی را بعد از بیش از سه دهه محرومیت به دلیل تحمیل انزوا و تحریم بر آن برانگیخته است.

اکنون ایران نیاز به یک محیط منطقه ای مناسب و ایمن دارد. به نظر می رسد پیشناد اخیر حسین امیر عبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه ایران که بر ضرورت گفت وگو میان جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه اش تاکید دارد نشان دهده عمق بحران منطقه ای و درک ایران از این بحران است.

هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک می تواند گردهمایی مناسبی برای کشف دستورالعمل گفت وگوها میان ایران با مجموعه شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس یعنی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، قطر، بحرین و عمان باشد. علاوه بر آن احترام متبادل می تواند مصالح این هفت کشور را در نقطه ای تلاقی دهد که آنها را بر ضرورت هماهنگی و انجام عمل مشترک در مبارزه با گروه های تروریستی که این روزها هر جایی را هدف قرار می دهند، ترغیب کند. حداقل این تفاهم می تواند توقف اعمال سیاست های "قلدرمآبانه" که باعث خونریزی های بسیار در منطقه شده است، باشد.

روحانی تغییری روشن در سیاست های ایران در مقایسه با سلف خود محمود احمدی نژاد به وجود آورده است. روحانی از نطق های آتشین و تحریک کننده خودداری می کند. تلاش دارد ایران و شیعیان را به فراتر از نگاه های طایفه ای هدایت کند. روحانی به اظهارات متوازن بیشتر تاکید دارد و حتی تلاش می کند این گونه وانمود کند که ایران به دنبال یافتن راه حل های متوازن برای حل مشکلات خاورمیانه است.

مسئولان ایرانی معترفند که عربستان سعودی بعد از درگذشت ملک عبدالله بن عبدالعزیز آل سعود شاهد تغییرات شگرفی بوده است. ملک سلمان بن عبدالعزیز شیوه ای خاص را در دوران جدید خود برای حکومت داری در پیش گرفته است. او این گونه نشان داده که به هیچ وجه حاضر نیست از ارث عربستان در منطقه چیزی کم شود. البته این را هم درک می کند که ایران نیاز به منطقه ای امن و آرام دارد. ولی به این درک هم رسیده است که سیاست های رویارویی قدیمی هیچ سود و منفعتی ندارند.

منبع: النهار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: جمعه 30 مرداد 1394 / انتشار مجدد: سه شنبه 10 شهریور 1394