میزان شکنندگی خلافت داعشی

 

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از فارن پالسی، در جهان به هم پیوسته امروز بحران ها به ندرت در مرزها محصور می شوند. در جریان گذشت یک سال، قدرت و انرژی یک کشور ممکن است متزلزل شود و گاهی به دلیل التهاب و جنجال در کشورهای همسایه تا پایه های آن پیش برود . سال 2014 نیز به هیچ وجه استثنا نبود. رویکرد تهاجمی روسیه، اوکراین را تحت تاثیر قرار داد و در باقی نقاط اروپا نیز طنین انداز شد. بحران ابولا در غرب آفریقا مرکزیت داشت اما میزان پاسخگویی و واکنش دولت ها در سراسر جهان را به آزمون گذاشت. و درگیری های فزاینده در عراق و سوریه شکاف های عمیق تری از بی ثباتی در سراسر خاورمیانه را موجب شد.

 

گزارش سالانه بنیاد آمریکایی صلح از شاخص شکنندگی کشور که توسط فارن پالسی منتشر شد، اتفاقات سال را مورد ارزیابی قرار داده و به 12 عامل فشارهای جمعیتی: کمبود غذا، رشد جمعیت، نرخ مرگ و میر؛ وضعیت آوارگان خارجی و افراد بی خانمان داخلی؛ تنش های قومیتی داخلی؛ فرار مغزها و نیروی انسانی تحصیل کرده؛ توسعه نامتوازن اقتصادی: رشد نامتوازن اقتصادی میان قومیت ها و مذاهب و مناطق داخلی کشور؛ فقر و افول اقتصادی؛ مشروعیت حکومت: نحوه انتخابات و میزان فساد حکومت؛ خدمات عمومی؛ حقوق بشر و حاکمیت قانون؛ وضعیت امنیتی؛ رقابت های باندی خواص و نخبگان محلی و ملی؛ مداخله خارجی توجه می کند. 

 

برخی از یافته های سال 2014 به هیچ وجه تعجب آور نیستند: در واقع اوکراین، سوریه و لیبی در میان کشورهایی نیستند که طی سال جاری با بدتر شدن رتبه بندی شان روبرو باشند. اقتصاد روسیه به شدت تحت تاثیر تحریم های سنگین قرار گرفته و باعث شد 20 پله افزایش در رتبه بندی کلی را تجربه کند. و مالی که با حملات شورشیان و شیوع ابولا روبرو بود، در میان پنج کشوری است که بیشترین افزایش کلی در رتبه بندی را تجربه کردند.

 

اما نقاط روشنی هم وجود دارد. سه کشور –کوبا، گرجستان و پرتغال- همگی توانستند رتبه خود را 3.4 درصد افزایش دهند که بیشترین رقم در سال 2015 محسوب می شود. کوبا پس از عادی سازی روابط با آمریکا با پنج رتبه بهبود روبرو شده و از جایگاه 107 به 112 منال شده است. دورنمای مثبت اقتصادی گرجستان نیز جایگاه این کشور را از 63 به 70 رساند. پرتغل از برنامه کمک مالی بین المللی که در سال 2010 درخواست کرده بود، خارج شده و جایگاه خود را بهبود بخشید. در نهایت، نیجریه علیرغم افزایش خشونت و شورش در شمال شرقی آن و همچنین کاهش درآمدهای نفتی، توانسته بر تعدادی از موانع پیش روی خود فایق آید.

 

لازم به ذکر است که جایگاه ایران که در گزارش سال 2014 این بنیاد 44 ارزیابی شده بود، همچنان در سال 2015 بدون تغییر مانده است. 

 

تغییرات قابل توجه و نمرات

اوکراین: یک کشور تقسیم شده

سال 2014 برای اوکراین با اعتراضات گسترده ای که ممکن بود به سرنگونی یک دولت فاسد منجر شود همراه بود و شرق این کشور وارد درگیری هایی کرد که بیش از شش هزار کشته و یک میلیون آواره برجای گذاشت. این جنگ همچنین اقتصاد اوکراین را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. اکثر معادن و کارخانه ها در شرق این کشور به دلیل درگیری ها تعطیل شده اند. تورم سالانه در ماه های نخست سال 2015 به 60 درصد رسیده و این کشور حال به صندوق بین المللی پول وابسته شده است. صندوق بین المللی پول پیش بینی می کند که این اقتصاد در سال 2015 معادل 9 درصد کوچک خواهد شد. 

 

سوریه و عراق: در سایه خلافت

شرایط در عراق و سوریه در سال 2014 از بد به بدتر تغییر کرد. کشوری که به دلیل چهار سال جنگ داخلی هفت میلیون و 600 هزار بی خانمان دارد، حال تحت سلطه نیروهای اسلام گرا و داعش که عراق را نیز درنوردیده اند، قرار گرفته است. این جنگ باعث شده سوریه با بیشترین تغییر شاخص در فشارهای جمعیتی (از 6.0 به 8.1) روبرو شده است. ضمن اینکه سوریه از نظر عدم مشروعیت حکومت نیز ر میان چهار کشور اول است.

 

آیا داعش یک دولت شکننده است؟

اگر دولت خودخوانده اسلامی (داعش) یک کشور بود چطور؟ ما از بنیاد صلح درخواست کردیم عواملی که برای ارزیابی شاخص کشورها مدنظر قرار داده را در مورد یک واحد غیردولتی بررسی کند. این بنیاد هشدار داد که نمره دادن به یک کشور بسیار متفاوت از ارزیابی یک خلافت خودخوانده است. اما نتیجه این بررسی به شرح زیر است.

 

آیا این خلافت طی 12 ماهی که از زمان اعلام وجود به جهان می گذرد، توانسته راه اندازی یک دولت باثبات را مدیریت کند؟ شاید داعش مدعی برخورداری از یک بوروکراسی عملیاتی باشد اما فاصله زیادی تا برخورداری از هرگونه تشابهی به یک دولت پایدار یا زیربنایی دارد. اگر داعش به عنوان یک کشور به رسمیت شناخته شده بود، با نمره 112.3 به عنوان سومین کشور شکننده، پائین تر از سودان جنوبی و سومالی قرار می گرفت. مناطق تحت کنترل داعش با عمده عواملی که به نمرات عراق (104.4) و سوریه (107.9) لطمه می زنند، روبرو هستند: رتبه این گروه در عواملی چون فشار پناهندگان، خدمات عمومی، نارضایتی عمومی و مداخله خارجی 10 از 10 است. 

 

مناطق تحت کنترل داعش با فشارهای اقتصادی مضاعف و توسعه نابرابر مواجه هستند: در این مناطق یک گروه کوچک از «نخبگان به شدت فرقه ای» کنترل درآمدهای نفتی و مالیات را به دست دارند و این در حالی است که اقتصاد بخش های دیگر این قلمرو دچار سقوط آزاد است.