جای پای تازه ایران در آفریقا کجاست؟

دیپلماسی ایرانی: ایران سال ها است که تلاش دارد نفوذ خود را در موریتانی تقویت کند و این کشور آفریقایی را به پایگاهی برای خود تبدیل کند. موریتانی کشوری عربی – آفریقایی است که از یک رو در قلب آفریقا واقع شده و از سوی دیگر  نزدیک به کشورهای غرب جهان عرب است و در عین حال نزدیک به قاره اروپا محسوب می شود.

در موریتانی ایران طرفداران بسیاری دارد که معتقدند باید فعالیت ایران در کشورشان و همچنین در منطقه بسیار تشدید شود در حالی که برخی دیگر همانند حزب اصلاح طرفدار قطع روابط با ایران هستند. این حزب طرفدار رابطه با عربستان سعودی است و معتقد است چون روابط ریاض با تهران تیره است پس نواکشوط نیز نباید به دنبال گسترش روابط با تهران باشد. این حزب زمانی که عربستان سعودی در عملیاتی علیه حوثی ها به یمن حمله کرد و پیمان عربی طوفان قاطع را تشکیل داد، طرفدار پیوستن موریتانی به این نبرد بود.

این در حالی است که حزب حاکم درصدد تقویت روابط با ایران است و می خواهد پیمانی استراتژیک با ایران بسته شود. محمد ولد عبدالعزیز، رئیس جمهوری موریتانی از زمانی که در سال 2010 به قدرت رسید درصدد تقویت روابط با ایران بوده و  حتی بعد از مدت ها در راس هیئتی به ایران سفر کرد. در آن سفر دو طرف تفاهم نامه های مختلف همکاری امضا کردند که از جمله آنها می توان به لغو روادید میان دو کشور اشاره کرد.

بعد از این سفر حزب اصلاح به انتقاد از این سفر پرداخت به گونه ای که سیدینا ولد محم، رئیس حزب ایران را تهدید جدی توصیف کرد و تهران را متهم به دخالت در امور خاورمیاته و آفریقا کرد. محمد احمد، نماینده مجلس موریتانی حتی ادعا کرد ایران درصدد گسترش تشیع در موریتانی و به دنبال آن در شمال آفریقا و کشورهای عربی این منطقه است.

ولد عبدالعزیز بعد از کودتایی که در کشورش انجام داد و به قدرت رسید در انزوای منطقه ای به سر می برد، برای همین توانست از رابطه با ایران برای بازگشت خود به جامعه آفریقایی استفاده کند. این رابطه دو جانبه بود، ایران می توانست از طریق موریتانی بسیاری از محدودیت هایی که به دلیل تحریم های غربی بر آن تحمیل شده بود را دور بزند. گفته می شود ایران از طریق مشارکت با شرکت های موریتانیایی توانسته است بسیاری از نیازهای اقتصادی خود را برآورده کند.  

این در حالی است که بسیاری از منتقدان معتقدند که همکاری ایران و موریتانی فراتر از این مسائل است، به اعتقاد آنها ایران از موریتانی برای نفوذ در قلب آفریقا و گسترش تشیع استفاده کند. آنها به دیدارهای مکرر سفیر ایران در نواکشوط با رئیس جمهوری موریتانی و دیگر مقامات عالی رتبه این کشور اشاره می کنند و می گویند که ایران چراغ سبز دولت موریتانی برای گسترش تشیع در خاک این کشور را دریافت کرده است.

بر اساس برخی آمار غیر رسمی در سال های اخیر دست کم 45 هزار نفر در سراسر موریتانی به مذهب تشیع گرویده اند. گفته می شود تمایلات صوفی گرایانه که در این کشور ریشه و سابقه دارد در گرایش مردم به مذهب تشیع نقش موثری داشته است. فرقه های تصوفی چون البودشیشه و البو عزاویه و الکتانیه در میان کشورهای عربی شمال آفریقا از جمله در موریتانی بسیار فعال هستند و پیروان بسیاری دارند.

برخی منابع مدعی هستند که فعالیت های ایران در موریتانی باعث نگرانی برخی کشورهای غرب جهان عرب شده است. از جمله قطعی روابط مغرب با ایران را به همین مساله مرتبط می دانند. البته روابط ایران و مغرب از چند ماه پیش مجددا از سر گرفته شده است.

منبع: العرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: دوشنبه 7 اردیبهشت 1394 / انتشار مجدد: چهارشنبه 16 اردیبهشت 1394