حاشیه‌های شطرنج هسته‌ای لوزان
مذاکرات حساس ایران و 1+5 در حالی که ضرب الاجل از پیش اعلام شده توسط هیات ها برای رسیدن به تفاهم تا پایان ماه مارس به تهدیدی جدی برای مذاکرات تبدیل شده بود، حاشیه های جالبی به همراه داشت.
به گزارش ایسنا هفته گذشته مذاکرات نفس گیر و طولانی در لوزان بین ایران و آمریکا و سپس ایران و 1+5 صورت گرفت. هر چند هنوز رکورد طولانی ترین مذاکرات مربوط به گفت وگوهای وین 10 در اواخر مهرماه سال گذشته است که در نهایت به تمدید مذاکرات برای هفت ماه دیگر منجر شد، اما در این دور از مذاکرات رکورد جالبی ثبت شد و آن حدود 9 ساعت مذاکرات تقریبا بدون وقفه هیات های مذاکره کننده ایران و آمریکا به سرپرستی محمد جواد ظریف و جان کری بود که از ساعت 21 چهارشنبه 12 فروردین آغاز و تا حدود 5 صبح پنجشنبه 13 فروردین به طول انجامید.
طولانی ترین مذاکرات یک وزیر خارجه آمریکا
یک رسانه آمریکایی پس از این مذاکرات طولانی مدعی شد که این تاریخی ترین و طولانی ترین مذاکراتی بوده است که از سال 1919 (کنفرانس صلح پاریس) تاکنون یک وزیر خارجه آمریکا داشته است.
مذاکرات هسته ای برای دو دوره در هتل بوغیواژ یا بوریواژ با عمارتی زیبا، گران، تاریخی و با چشم انداز دریاچه ژنو که نام این هتل به معنی "ساحل قشنگ" در فرانسه از آن گرفته شده است، برگزار شد. مذاکرات لوزان 1 در هفته پایانی سال 1393 به طور دوجانبه و میان هیات های مذاکره کننده ایران و آمریکا برگزار شد که هم زمان نماینده اتحادیه اروپا، هلگا اشمید نیز در آن حضور داشت. این مذاکرات قرار بود با پیوستن وزیران خارجه سه کشور اروپایی چند روز بیشتر به طول انجامد که با وجود هم زمانی آن با تحویل سال نو ایرانی، هیات مذاکره کننده ایران پذیرفت که در لوزان بماند و به مذاکرات ادامه دهد. اما به خاطر برخی اختلا ف نظرها میان 1+5، صبح روز 29 اسفند اعلام شد که بنا بر دلایلی وزیران خارجه سه کشور اروپایی به لوزان نمی آیند و جان کری، وزیر خارجه آمریکا برای گفت وگو با همتایان اروپایی اش به ملاقات آنها در لندن می رود. هیات ایرانی عصر همان روز لوزان را به مقصد تهران ترک کرد و حدودا سه ساعت مانده به تحویل سال وارد کشور شد تا پس از چند روز استراحت و رایزنی به لوزان باز گردد.
شطرنج مشهور هتل بوغیواژ
در باغ هتل بوغیواژ صفحه شطرنج بزرگی طراحی شده بود که در مذاکرات لوزان 1 و در حالی که هیات ایرانی در نزدیکی آن مشغول بحثی جدی بودند خبرساز شد.
برخی رسانه های خارجی که در هتل بوغیواژ اقامت داشتند به طور تصادفی هنگامی که هیات ایرانی به باغ هتل رفته بود و دور از دوربین ها و چشم خبرنگاران مشغول بحث و گفت وگو بودند از طبقات بالا تصویری را ثبت کردند که بسیار مورد توجه رسانه ها و افکار عمومی قرار گرفت و از آن عکس با عنوان "شطرنج هسته ای" نام بردند. بعد از آن به ویژه در لوزان 2 شطرنج هتل بوغیواژ به سوژه خبرنگاران و رسانه ها تبدیل شد.
هتل دردسرساز برای ایران
هتل پنج ستاره بوغیواژ پالاس تاریخچه ای دارد که می تواند برای دیپلماسی جهانی هم شانس باشد هم دردسر، بسته به این که پشت میزهای مذاکرات در سالن های این هتل چه کشوری می نشیند.
در سال ۱۹۲۳ و پس از جنگ اول جهانی، در همین هتل میان ترک های عثمانی و کشورهای پیروز در جنگ قراردادی به امضا رسید که به عنوان "قرارداد لوزان" در کتاب های تاریخی ثبت شد. قرارداد لوزان باعث به رسمیت شناخته شدن "ترکیه" در مرزهای باقی مانده از فروپاشی امپراتوری عثمانی از سوی کشورهای جهان شد. از آنجایی که این قرارداد موجب اختلاف و تنش میان مسلمانان شد، گفته می شد که هیات ایرانی نمی خواست با اعلام تفاهم میان ایران و 1+5 و با توجه به مخالفت هایی که در برخی کشورهای اسلامی نسبت به حل و فصل مسالمت آمیز موضوع هسته ای ایران وجود دارد، این موضوع تداعی کننده قرارداد لوزان در 1923 باشد. از این رو هیات ایرانی خیلی زود با نزدیک شدن به تفاهم اعلام کرد که اگر مذاکرات به نتیجه برسد اعلام آن در مقر سازمان ملل در ژنو خواهد بود. اما جدای از همه مسایل سیاسی و تاریخی، پیاده کردن چنین تصمیمی با توجه به حضور حدود 500 خبرنگار و تصویربردار امری بسیار غیرممکن بود. اول، زمان اعلام تفاهم و نتیجه نهایی مشخص نبود و معلوم نبود در چه ساعتی از شبانه روز اتفاق افتد دوم، انتقال این تعداد رسانه و هیات های دیپلماتیک در حالی که همه در لوزان اقامت داشتند بسیار دشوار بود. از این رو تصمیم ها بر این شد که کنفرانس خبری مشترک و اعلام بیانیه مطبوعاتی در دانشگاه پلی تکنیک لوزان که حدودا 20 دقیقه از مرکز شهر لوزان فاصله داشت، برگزار شود و برای این کار سه اتوبوس از یک روز مانده به پایان ضرب الاجل جنب هتل المپیک برای انتقال خبرنگاران به دانشگاه مذکور حاضر بودند. با این همه نام "لوزان" در کنار تفاهم ایران و 1+5 قرار گرفت.
دروغ اول آوریل و سیزده خوش یمن
با نزدیک شدن مذاکرات به پایان ماه مارس و تمدید مذاکرات در اول آوریل (روزی که برای بسیاری از کشورهای غربی، روزی ویژه با گفتن دروغ هایی به شوخی است) برخی رسانه های غربی تلاش کردند تا هرگونه تفاهم میان ایران و 1+5 را به دروغ اول آوریل نسبت دهند و دنبال تیتری با این مضمون بودند "تفاهم ایران و 1+5، دروغ بزرگ آوریل". امری که اگر اتفاق می افتاد به شدت بر افکار عمومی غرب نسبت به مثبت بودن تفاهم صورت گرفته، تاثیر منفی می گذاشت. بسیاری از رسانه های خارجی مطرح می کردند که نباید تفاهم در روز اول آوریل اتفاق بیفتد و از طرفی برخی دیگر از رسانه های غربی معتقد بودند که غیرمنطقی و بعید است مذاکراتی که به این شکل فشرده و سخت در حال انجام است دستمایه چنین موضوعاتی از سوی هیات های مذاکره کننده غربی قرار گیرد.
در حالی که مذاکرات به ساعات پایانی روز اول آوریل (12 فروردین) می رسید، حرف و حدیت ها در صفحات مجازی و گروه های اجتماعی جدای از درست یا غلط بودن این مساله که برخی معتقدند خرافه ای بیش نیست، درباره نحسی "سیزده" و به نتیجه نرسیدن مذاکرات مطرح می شد. با این حال مذاکرات در فضای جدی و سخت خود حتی در ساعات نفس گیر هشتمین روز راه خود را ادامه داد تا این که بارقه های امید وقتی ظریف پس از حدود سه روز برای پیاده روی به بیرون از هتل آمده بود شکل گرفت. او در جمع خبرنگاران اعلام کرد که "توافق کاملا در دسترس است" و تلویحا از به دست آمدن "تفاهم" خبر داد و در نهایت حدود ساعت 17 عصر روز پنجشنبه با اعلام این که خبرنگاران هر چه سریعتر خود را به دانشگاه پلی تکنیک لوزان برسانند مشخص شد که تفاهم به دست آمده است و 13 فروردین 1394 برای همیشه ماندگار شد.
بدسلیقگی مسئولان هتل بوغیواژ در پذیرایی از خبرنگاران
خبرنگاران رسانه های ایرانی زودتر از رسانه های خارجی به هتل بوغیواژ پالاس و این بار با کارت های مخصوص در نظر گرفته شده برای هر یک از هیات های مذاکره کننده وارد شدند. برخلاف لوزان 1، لابی هتل به کلی به روی خبرنگاران بسته شده بود، اما امکان تردد در راهروها وجود داشت.
در انتهای هتل، دو سالن تقریبا بزرگ برای استقرار خبرنگاران در نظر گرفته شده بود که یکی از آنها رو به باغ و دیگری به درب دوم هتل باز می شد و در تمامی ورودی های هتل ماموران اجازه ورود به کسی بدون آن که میهمان هتل باشد یا کارت های مخصوص را داشته باشد، نمی دادند.
رسانه های ایرانی به ویژه رسانه های مکتوب و سایت های خبری که با هیات مذاکره کننده به لوزان آمده بودند از همان ابتدا برای انتشار اخبار مذاکرات در هتل محل مذاکرات مستقر شدند، اما بخش های تلویزیونی با توجه به امکانات مورد نیاز به ویژه اینترنت پرسرعت در مرکز رسانه، در یکی از سالن های موزه المپیک مستقر شدند، با این حال به هتل رفت و آمد داشتند. خبرنگاران اغلب کارت ثابت تردد قرمز رنگ که بر روی آن عکس پرچم ایران نقش بسته بود، داشتند اما تصویربردان و عکاسان کارت های صورتی عبوری داشتند.
در حاشیه ی ششمین روز مذاکرات هسته ای ایران - لوزان ۲
رفته رفته با رسیدن به روزهای منتهی به پایان مارس (11 فروردین) به تعداد خبرنگاران خارجی نیز افزوده شد. در اتاق سمت راستی رسانه های اغلب رسمی روسی، چینی، انگلیسی، آمریکایی و اروپایی حضور داشتند که به این شکل تعداد خبرنگاران مستقر در هتل به حدود 150 نفر می رسید. با ورود وزیران خارجه سه کشور اروپایی به لوزان محدودیت ها برای خبرنگاران هر لحظه بیشتر افزایش یافت به شکلی که در نهایت در راهروی انتهایی هتل به نوعی حبس شدند و برای گفت وگو با مقامات مجبور بودند در درگاه راهرو مذکور جمع شوند. اما اعمال محدودیت برای خبرنگاران به جایی کشیده شد که حتی استفاده از سرویس بهداشتی هتل در طبقه همکف ممنوع شد. استفاده از این سرویس علاوه بر اینکه نیاز اولیه هر فرد است، این مزیت را برای خبرنگاران چه خانم و چه آقا داشت که هر از گاهی مقامات مذاکره کننده را در این قسمت طبقه همکف ببینند که متاسفانه این مزیت نیز با محدودیت های جدید امنیتی از بین رفت.
اما مشکلات امنیتی یک سو و بدسلیقگی مسوولان این هتل تاریخی و گران قیمت یک سوی دیگر.
در یک هفته مذاکرات نفس گیر و حساس که خبرنگاران به ندرت می توانستند هتل را ترک کنند دریغ از یک لیوان آب که آنها دست خبرنگاران دهند! خبرنگاران در لوزان 1 می توانستند در لابی هتل هم زمان هم نوشیدنی و چای و قهوه یا ناهار و شام سفارش دهند و هم از نزدیک اخبار و رفت و آمد هیات ها را رصد کنند اما این بار با بسته شدن لابی به روی خبرنگاران در عمل این امکان میسر نشد. اگر هم کسی می خواست برود چای و قهوه یا ناهار بخرد و به هتل بیاورد تا برگردد سرد شده بود. از این رو تنها جای نزدیک رستوران هتل در طبقه زیرین هتل بود که ارزان ترین منوی آن یک فنجان چای به قیمت 10 فرانک (بین 32 تا 34 هزارتومن) بود. در چنین شرایطی مسئولان هتل با وجود درخواست مکرر خبرنگاران برای فراهم کردن یک دستگاه آب سردکن یا چای ساز و قهوه ساز، این خواسته را برآورده نکردند و در پاسخ با این بهانه که مسئولان امنیتی (آمریکایی ها) اجازه ندادند این کار صورت گیرد از انجام این کار شانه خالی کردند.
مذاکرات ایران و 1+5 با توجه به خالی نبودن اتاق های کافی در هتل های شهر ژنو برای سه دور اخیر یک بار در مونترو و دو بار در لوزان برگزار شده است.
انتظار خبرنگاران در واپسین ساعات مذاکرات ایران و گروه ۱+۵
مقامات ایرانی پیش از شروع مذاکرات اعلام کردند مذاکرات در این دور نهایت تا یکشنبه 9 فروردین، دو روز قبل از ضرب الاجل پایان مارس به طول می انجامد. این درحالی بود که در همان روزهای نخست مذاکرات، شنیده شد که هیات آمریکایی به خبرنگارانشان اعلام کرده اند که هتل ها و پروازشان برای بازگشت را حداقل تا چهارشنبه 12 فروردین رزرو کنند! حتی اگر اعلام زمان پایان مذاکرات برای 9 یا 10 فروردین را به حساب شگرد دیپلماتیک از سوی هیات ایرانی بگذاریم، اما این مساله مشکلات زیادی برای خبرنگاران ایجاد کرد. پیدا کردن هتل در شهری کوچک مثل لوزان آن هم نزدیک به محل مذاکرات و البته با قیمت مناسب برای یک خبرنگار ایرانی که در شرایط بد مالی سازمانی و تحریمی (نداشتن کارت اعتباری) قرار دارد، کار اصلا ساده ای نیست. اغلب خبرنگاران چهار روز پایانی مذاکرات، چمدان به دست از این هتل به آن هتل سرگردان بودند که به لحاظ روحی، جسمی و مالی هزینه های زیادی متحمل شدند و برخی از خبرنگاران نیز به خاطر نداشتن بودجه شب آخر مذاکرات را در سالن محل استقرار خبرنگاران در هتل بوغیواژ گذراندند.
پیاده روی وزیران خارجه در اطراف هتل
مذاکرات فشرده و طولانی وزیران خارجه ایران و آمریکا و نیز دیگر وزیران را هر از گاهی برای قدم زدن یا صرف قهوه و غذا و حتی ورزش به بیرون از هتل می کشاند که هر بار آنها نیز ولو با تدابیر شدید امنیتی اما در حلقه سوالات و دوربین های خبرنگاران و رسانه ها قرار می گرفتند. امری که حسابی عرق خبرنگاران به ویژه عکاسان را در می آورد. در این میان دوچرخه سواری جان کری وزیر خارجه آمریکا از رویدادهای جالب در حاشیه مذکرات بود. علاوه بر این کری هر بار برای صرف ناهار اگر هوای بیرون مطلوب بود به باغ هتل می آمد و در آنجا ناهار خود را صرف می کرد یا با اعضای هیات خود صحبت می کرد و اگر هوا سرد بود که در لوزان 2 اغلب روزها هوا سرد و بارانی بود به رستوران های اطراف هتل می رفت و ضمن گپ و گفت با مردم ناهار و اغلب پیتزا می خورد. با این حال تنها جمله ای که او در پاسخ به خبرنگاران درباره مذاکرات در این روزها شنیده شد جمله ای بود که دیگر دستمایه خبرنگاران قرار گرفته بود و آن این بود که "سخت کار می کنیم".
برخلاف جان کری که در هشت روز مذاکره به طرز عجیبی سکوت اختیار کرده بود و سعی می کرد در هتل با خبرنگاران رو به رو نشود، محمد جواد ظریف چه وقتی از مقابل خبرنگاران در هتل عبور می کرد، چه در باغ یا هنگام پیاده روی، به سوالات آنها پاسخ می داد و فعال ترین وزیر خارجه در بین دیگر وزیران خارجه بود.
باز هم فکت شیت
هیات مذاکره کننده ایران این بار سعی کرد تا در برابر حربه آمریکایی ها برای ارایه بیانیه توجیهی یا همان فکت شیت که در مذاکرات ژنو ارایه شد و تفسیر و تعریفی متفاوت از توافق بیان کرد، اقدامی متقابل انجام دهد و پیش از شروع کنفرانس خبری و ارایه بیانیه مشترک مطبوعاتی از سوی ظریف و موگرینی متنی سه صفحه ای از کلیات و مسایل عمده تفاهم شده از طریق ایمیل در اختیار خبرنگاران ایرانی قرار گرفت که بخش قابل توجهی از آنچه آمریکایی ها در بیانیه شان مطرح کردند را حداقل برای خبرنگارانی که مذاکرات را از نزدیک رصد می کردند خنثی کرد؛ هر چند که به طور طبیعی در بخش هایی از جامعه سوالاتی جدی درباره آنچه آمریکایی ها درباره تفاهم با ایران مدعی شدند مطرح شد.بدون شک بخش قابل توجهی از مساله هسته ای به گفته بسیاری از کارشناسان بازی رسانه ای است که هر چه در این امر رسانه ها و مسئولان مذاکره کننده موضوع تهاجمی داشته باشند و اجازه ندهند خطوط خبری به راحتی در اختیار طرف مقابل قرار گیرد کار دیپلمات ها در اتاق مذاکرات آسان تر خواهد شد.
موگرینی آرام اما متفاوت
فدریکا موگرینی که پس از چهار ماه و برای اولین بار پا به مذاکرات هسته ای می گذاشت در شب بارانی لوزان و در حالی که شلوار جین و کاپشن بلند و اسپرت به تن داشت وارد هتل محل مذاکرات شد و بیشتر از وزیران خارجه دیگر با خبرنگاران صحبت کرد.
او در طول حضورش در لوزان بیش از آنکه با طرف ایرانی به گفت وگو بنشیند سعی کرد در دیدارهای دو و چند جانبه به ویژه با وزیران خارجه سه کشور اروپایی صحبت کند و احتمالا از حجم اختلاف هایی که میان سه کشور و آمریکا از یک سو و ایران و 1+5 از سوی دیگر وجود دارد بکاهد.
عصبانیت کری از لاوروف
اولین نشست عمومی ایران و 1+5 در سطح وزیران خارجه در حالی برگزار شد که در تصاویر منتشر شده از این نشست جان کری وزیر خارجه آمریکا را عصبانی نشان می دهد.
یک منبع نزدیک به مذاکرات به خبرنگار ایسنا گفت، به نظر عصبانیت کری به خاطر تاخیر حدودا ده دقیقه ای بود که سرگئی لاوروف برای ورود به مذاکرات داشت.
روسیه و آمریکا علاوه بر برخی اختلاف نظرها به ویژه در بحث چگونگی لغو تحریم ها علیه ایران در شورای امنیت در مذاکرات هسته ای، در مسایل بین المللی به ویژه اوکراین با یکدیگر در تنش جدی هستند از این رو طبیعی است که در مذاکرات مختلف وقتی با یکدیگر روبه رو می شوند پای مسایل مختلفی که با آن درگیر هستند وسط کشیده شود.
پیش از آغاز نشست داخلی وزیران خارجه 1+5 یکی از خبرنگاران از لاوروف پرسید که آیا به مذاکرات خوشبین هستید؟ که او پاسخ داد: من حقوق نمی گیرم که خوشبین باشم" و در همان لحظه جان کری که نزدیک وی نشسته بود در واکنش به این صحبت لاوروف گفت: تو به اندازه کافی پول نمی گیری تا خوشبین باشی."
سرگئی لاوروف برای کار شخصی خود کمتر از 24 ساعت بعد از ورودش به لوزان راهی مسکو شد و با وجود تفاهم میان ایران و 1+5 دیگر به لوزان بازنگشت در حالی که وزیران خارجه فرانسه و انگلیس نیز برای انجام امور خود به کشورشان بازگشتند اما دو مرتبه به لوزان برگشتند. در این میان وزیر خارجه چین از پیش اعلام کرده بود که نمی تواند تا پایان مذاکرات در لوزان بماند از این رو قائم مقام او در مذاکرات حضور داشت.
به گزارش ایسنا هفته گذشته مذاکرات نفس گیر و طولانی در لوزان بین ایران و آمریکا و سپس ایران و 1+5 صورت گرفت. هر چند هنوز رکورد طولانی ترین مذاکرات مربوط به گفت وگوهای وین 10 در اواخر مهرماه سال گذشته است که در نهایت به تمدید مذاکرات برای هفت ماه دیگر منجر شد، اما در این دور از مذاکرات رکورد جالبی ثبت شد و آن حدود 9 ساعت مذاکرات تقریبا بدون وقفه هیات های مذاکره کننده ایران و آمریکا به سرپرستی محمد جواد ظریف و جان کری بود که از ساعت 21 چهارشنبه 12 فروردین آغاز و تا حدود 5 صبح پنجشنبه 13 فروردین به طول انجامید.
طولانی ترین مذاکرات یک وزیر خارجه آمریکا
یک رسانه آمریکایی پس از این مذاکرات طولانی مدعی شد که این تاریخی ترین و طولانی ترین مذاکراتی بوده است که از سال 1919 (کنفرانس صلح پاریس) تاکنون یک وزیر خارجه آمریکا داشته است.
مذاکرات هسته ای برای دو دوره در هتل بوغیواژ یا بوریواژ با عمارتی زیبا، گران، تاریخی و با چشم انداز دریاچه ژنو که نام این هتل به معنی "ساحل قشنگ" در فرانسه از آن گرفته شده است، برگزار شد. مذاکرات لوزان 1 در هفته پایانی سال 1393 به طور دوجانبه و میان هیات های مذاکره کننده ایران و آمریکا برگزار شد که هم زمان نماینده اتحادیه اروپا، هلگا اشمید نیز در آن حضور داشت. این مذاکرات قرار بود با پیوستن وزیران خارجه سه کشور اروپایی چند روز بیشتر به طول انجامد که با وجود هم زمانی آن با تحویل سال نو ایرانی، هیات مذاکره کننده ایران پذیرفت که در لوزان بماند و به مذاکرات ادامه دهد. اما به خاطر برخی اختلا ف نظرها میان 1+5، صبح روز 29 اسفند اعلام شد که بنا بر دلایلی وزیران خارجه سه کشور اروپایی به لوزان نمی آیند و جان کری، وزیر خارجه آمریکا برای گفت وگو با همتایان اروپایی اش به ملاقات آنها در لندن می رود. هیات ایرانی عصر همان روز لوزان را به مقصد تهران ترک کرد و حدودا سه ساعت مانده به تحویل سال وارد کشور شد تا پس از چند روز استراحت و رایزنی به لوزان باز گردد.
شطرنج مشهور هتل بوغیواژ
در باغ هتل بوغیواژ صفحه شطرنج بزرگی طراحی شده بود که در مذاکرات لوزان 1 و در حالی که هیات ایرانی در نزدیکی آن مشغول بحثی جدی بودند خبرساز شد.
برخی رسانه های خارجی که در هتل بوغیواژ اقامت داشتند به طور تصادفی هنگامی که هیات ایرانی به باغ هتل رفته بود و دور از دوربین ها و چشم خبرنگاران مشغول بحث و گفت وگو بودند از طبقات بالا تصویری را ثبت کردند که بسیار مورد توجه رسانه ها و افکار عمومی قرار گرفت و از آن عکس با عنوان "شطرنج هسته ای" نام بردند. بعد از آن به ویژه در لوزان 2 شطرنج هتل بوغیواژ به سوژه خبرنگاران و رسانه ها تبدیل شد.
هتل دردسرساز برای ایران
هتل پنج ستاره بوغیواژ پالاس تاریخچه ای دارد که می تواند برای دیپلماسی جهانی هم شانس باشد هم دردسر، بسته به این که پشت میزهای مذاکرات در سالن های این هتل چه کشوری می نشیند.
در سال ۱۹۲۳ و پس از جنگ اول جهانی، در همین هتل میان ترک های عثمانی و کشورهای پیروز در جنگ قراردادی به امضا رسید که به عنوان "قرارداد لوزان" در کتاب های تاریخی ثبت شد. قرارداد لوزان باعث به رسمیت شناخته شدن "ترکیه" در مرزهای باقی مانده از فروپاشی امپراتوری عثمانی از سوی کشورهای جهان شد. از آنجایی که این قرارداد موجب اختلاف و تنش میان مسلمانان شد، گفته می شد که هیات ایرانی نمی خواست با اعلام تفاهم میان ایران و 1+5 و با توجه به مخالفت هایی که در برخی کشورهای اسلامی نسبت به حل و فصل مسالمت آمیز موضوع هسته ای ایران وجود دارد، این موضوع تداعی کننده قرارداد لوزان در 1923 باشد. از این رو هیات ایرانی خیلی زود با نزدیک شدن به تفاهم اعلام کرد که اگر مذاکرات به نتیجه برسد اعلام آن در مقر سازمان ملل در ژنو خواهد بود. اما جدای از همه مسایل سیاسی و تاریخی، پیاده کردن چنین تصمیمی با توجه به حضور حدود 500 خبرنگار و تصویربردار امری بسیار غیرممکن بود. اول، زمان اعلام تفاهم و نتیجه نهایی مشخص نبود و معلوم نبود در چه ساعتی از شبانه روز اتفاق افتد دوم، انتقال این تعداد رسانه و هیات های دیپلماتیک در حالی که همه در لوزان اقامت داشتند بسیار دشوار بود. از این رو تصمیم ها بر این شد که کنفرانس خبری مشترک و اعلام بیانیه مطبوعاتی در دانشگاه پلی تکنیک لوزان که حدودا 20 دقیقه از مرکز شهر لوزان فاصله داشت، برگزار شود و برای این کار سه اتوبوس از یک روز مانده به پایان ضرب الاجل جنب هتل المپیک برای انتقال خبرنگاران به دانشگاه مذکور حاضر بودند. با این همه نام "لوزان" در کنار تفاهم ایران و 1+5 قرار گرفت.
دروغ اول آوریل و سیزده خوش یمن
با نزدیک شدن مذاکرات به پایان ماه مارس و تمدید مذاکرات در اول آوریل (روزی که برای بسیاری از کشورهای غربی، روزی ویژه با گفتن دروغ هایی به شوخی است) برخی رسانه های غربی تلاش کردند تا هرگونه تفاهم میان ایران و 1+5 را به دروغ اول آوریل نسبت دهند و دنبال تیتری با این مضمون بودند "تفاهم ایران و 1+5، دروغ بزرگ آوریل". امری که اگر اتفاق می افتاد به شدت بر افکار عمومی غرب نسبت به مثبت بودن تفاهم صورت گرفته، تاثیر منفی می گذاشت. بسیاری از رسانه های خارجی مطرح می کردند که نباید تفاهم در روز اول آوریل اتفاق بیفتد و از طرفی برخی دیگر از رسانه های غربی معتقد بودند که غیرمنطقی و بعید است مذاکراتی که به این شکل فشرده و سخت در حال انجام است دستمایه چنین موضوعاتی از سوی هیات های مذاکره کننده غربی قرار گیرد.
در حالی که مذاکرات به ساعات پایانی روز اول آوریل (12 فروردین) می رسید، حرف و حدیت ها در صفحات مجازی و گروه های اجتماعی جدای از درست یا غلط بودن این مساله که برخی معتقدند خرافه ای بیش نیست، درباره نحسی "سیزده" و به نتیجه نرسیدن مذاکرات مطرح می شد. با این حال مذاکرات در فضای جدی و سخت خود حتی در ساعات نفس گیر هشتمین روز راه خود را ادامه داد تا این که بارقه های امید وقتی ظریف پس از حدود سه روز برای پیاده روی به بیرون از هتل آمده بود شکل گرفت. او در جمع خبرنگاران اعلام کرد که "توافق کاملا در دسترس است" و تلویحا از به دست آمدن "تفاهم" خبر داد و در نهایت حدود ساعت 17 عصر روز پنجشنبه با اعلام این که خبرنگاران هر چه سریعتر خود را به دانشگاه پلی تکنیک لوزان برسانند مشخص شد که تفاهم به دست آمده است و 13 فروردین 1394 برای همیشه ماندگار شد.
بدسلیقگی مسئولان هتل بوغیواژ در پذیرایی از خبرنگاران
خبرنگاران رسانه های ایرانی زودتر از رسانه های خارجی به هتل بوغیواژ پالاس و این بار با کارت های مخصوص در نظر گرفته شده برای هر یک از هیات های مذاکره کننده وارد شدند. برخلاف لوزان 1، لابی هتل به کلی به روی خبرنگاران بسته شده بود، اما امکان تردد در راهروها وجود داشت.
در انتهای هتل، دو سالن تقریبا بزرگ برای استقرار خبرنگاران در نظر گرفته شده بود که یکی از آنها رو به باغ و دیگری به درب دوم هتل باز می شد و در تمامی ورودی های هتل ماموران اجازه ورود به کسی بدون آن که میهمان هتل باشد یا کارت های مخصوص را داشته باشد، نمی دادند.
رسانه های ایرانی به ویژه رسانه های مکتوب و سایت های خبری که با هیات مذاکره کننده به لوزان آمده بودند از همان ابتدا برای انتشار اخبار مذاکرات در هتل محل مذاکرات مستقر شدند، اما بخش های تلویزیونی با توجه به امکانات مورد نیاز به ویژه اینترنت پرسرعت در مرکز رسانه، در یکی از سالن های موزه المپیک مستقر شدند، با این حال به هتل رفت و آمد داشتند. خبرنگاران اغلب کارت ثابت تردد قرمز رنگ که بر روی آن عکس پرچم ایران نقش بسته بود، داشتند اما تصویربردان و عکاسان کارت های صورتی عبوری داشتند.
در حاشیه ی ششمین روز مذاکرات هسته ای ایران - لوزان ۲
رفته رفته با رسیدن به روزهای منتهی به پایان مارس (11 فروردین) به تعداد خبرنگاران خارجی نیز افزوده شد. در اتاق سمت راستی رسانه های اغلب رسمی روسی، چینی، انگلیسی، آمریکایی و اروپایی حضور داشتند که به این شکل تعداد خبرنگاران مستقر در هتل به حدود 150 نفر می رسید. با ورود وزیران خارجه سه کشور اروپایی به لوزان محدودیت ها برای خبرنگاران هر لحظه بیشتر افزایش یافت به شکلی که در نهایت در راهروی انتهایی هتل به نوعی حبس شدند و برای گفت وگو با مقامات مجبور بودند در درگاه راهرو مذکور جمع شوند. اما اعمال محدودیت برای خبرنگاران به جایی کشیده شد که حتی استفاده از سرویس بهداشتی هتل در طبقه همکف ممنوع شد. استفاده از این سرویس علاوه بر اینکه نیاز اولیه هر فرد است، این مزیت را برای خبرنگاران چه خانم و چه آقا داشت که هر از گاهی مقامات مذاکره کننده را در این قسمت طبقه همکف ببینند که متاسفانه این مزیت نیز با محدودیت های جدید امنیتی از بین رفت.
اما مشکلات امنیتی یک سو و بدسلیقگی مسوولان این هتل تاریخی و گران قیمت یک سوی دیگر.
در یک هفته مذاکرات نفس گیر و حساس که خبرنگاران به ندرت می توانستند هتل را ترک کنند دریغ از یک لیوان آب که آنها دست خبرنگاران دهند! خبرنگاران در لوزان 1 می توانستند در لابی هتل هم زمان هم نوشیدنی و چای و قهوه یا ناهار و شام سفارش دهند و هم از نزدیک اخبار و رفت و آمد هیات ها را رصد کنند اما این بار با بسته شدن لابی به روی خبرنگاران در عمل این امکان میسر نشد. اگر هم کسی می خواست برود چای و قهوه یا ناهار بخرد و به هتل بیاورد تا برگردد سرد شده بود. از این رو تنها جای نزدیک رستوران هتل در طبقه زیرین هتل بود که ارزان ترین منوی آن یک فنجان چای به قیمت 10 فرانک (بین 32 تا 34 هزارتومن) بود. در چنین شرایطی مسئولان هتل با وجود درخواست مکرر خبرنگاران برای فراهم کردن یک دستگاه آب سردکن یا چای ساز و قهوه ساز، این خواسته را برآورده نکردند و در پاسخ با این بهانه که مسئولان امنیتی (آمریکایی ها) اجازه ندادند این کار صورت گیرد از انجام این کار شانه خالی کردند.
مذاکرات ایران و 1+5 با توجه به خالی نبودن اتاق های کافی در هتل های شهر ژنو برای سه دور اخیر یک بار در مونترو و دو بار در لوزان برگزار شده است.
انتظار خبرنگاران در واپسین ساعات مذاکرات ایران و گروه ۱+۵
مقامات ایرانی پیش از شروع مذاکرات اعلام کردند مذاکرات در این دور نهایت تا یکشنبه 9 فروردین، دو روز قبل از ضرب الاجل پایان مارس به طول می انجامد. این درحالی بود که در همان روزهای نخست مذاکرات، شنیده شد که هیات آمریکایی به خبرنگارانشان اعلام کرده اند که هتل ها و پروازشان برای بازگشت را حداقل تا چهارشنبه 12 فروردین رزرو کنند! حتی اگر اعلام زمان پایان مذاکرات برای 9 یا 10 فروردین را به حساب شگرد دیپلماتیک از سوی هیات ایرانی بگذاریم، اما این مساله مشکلات زیادی برای خبرنگاران ایجاد کرد. پیدا کردن هتل در شهری کوچک مثل لوزان آن هم نزدیک به محل مذاکرات و البته با قیمت مناسب برای یک خبرنگار ایرانی که در شرایط بد مالی سازمانی و تحریمی (نداشتن کارت اعتباری) قرار دارد، کار اصلا ساده ای نیست. اغلب خبرنگاران چهار روز پایانی مذاکرات، چمدان به دست از این هتل به آن هتل سرگردان بودند که به لحاظ روحی، جسمی و مالی هزینه های زیادی متحمل شدند و برخی از خبرنگاران نیز به خاطر نداشتن بودجه شب آخر مذاکرات را در سالن محل استقرار خبرنگاران در هتل بوغیواژ گذراندند.
پیاده روی وزیران خارجه در اطراف هتل
مذاکرات فشرده و طولانی وزیران خارجه ایران و آمریکا و نیز دیگر وزیران را هر از گاهی برای قدم زدن یا صرف قهوه و غذا و حتی ورزش به بیرون از هتل می کشاند که هر بار آنها نیز ولو با تدابیر شدید امنیتی اما در حلقه سوالات و دوربین های خبرنگاران و رسانه ها قرار می گرفتند. امری که حسابی عرق خبرنگاران به ویژه عکاسان را در می آورد. در این میان دوچرخه سواری جان کری وزیر خارجه آمریکا از رویدادهای جالب در حاشیه مذکرات بود. علاوه بر این کری هر بار برای صرف ناهار اگر هوای بیرون مطلوب بود به باغ هتل می آمد و در آنجا ناهار خود را صرف می کرد یا با اعضای هیات خود صحبت می کرد و اگر هوا سرد بود که در لوزان 2 اغلب روزها هوا سرد و بارانی بود به رستوران های اطراف هتل می رفت و ضمن گپ و گفت با مردم ناهار و اغلب پیتزا می خورد. با این حال تنها جمله ای که او در پاسخ به خبرنگاران درباره مذاکرات در این روزها شنیده شد جمله ای بود که دیگر دستمایه خبرنگاران قرار گرفته بود و آن این بود که "سخت کار می کنیم".
برخلاف جان کری که در هشت روز مذاکره به طرز عجیبی سکوت اختیار کرده بود و سعی می کرد در هتل با خبرنگاران رو به رو نشود، محمد جواد ظریف چه وقتی از مقابل خبرنگاران در هتل عبور می کرد، چه در باغ یا هنگام پیاده روی، به سوالات آنها پاسخ می داد و فعال ترین وزیر خارجه در بین دیگر وزیران خارجه بود.
باز هم فکت شیت
هیات مذاکره کننده ایران این بار سعی کرد تا در برابر حربه آمریکایی ها برای ارایه بیانیه توجیهی یا همان فکت شیت که در مذاکرات ژنو ارایه شد و تفسیر و تعریفی متفاوت از توافق بیان کرد، اقدامی متقابل انجام دهد و پیش از شروع کنفرانس خبری و ارایه بیانیه مشترک مطبوعاتی از سوی ظریف و موگرینی متنی سه صفحه ای از کلیات و مسایل عمده تفاهم شده از طریق ایمیل در اختیار خبرنگاران ایرانی قرار گرفت که بخش قابل توجهی از آنچه آمریکایی ها در بیانیه شان مطرح کردند را حداقل برای خبرنگارانی که مذاکرات را از نزدیک رصد می کردند خنثی کرد؛ هر چند که به طور طبیعی در بخش هایی از جامعه سوالاتی جدی درباره آنچه آمریکایی ها درباره تفاهم با ایران مدعی شدند مطرح شد.بدون شک بخش قابل توجهی از مساله هسته ای به گفته بسیاری از کارشناسان بازی رسانه ای است که هر چه در این امر رسانه ها و مسئولان مذاکره کننده موضوع تهاجمی داشته باشند و اجازه ندهند خطوط خبری به راحتی در اختیار طرف مقابل قرار گیرد کار دیپلمات ها در اتاق مذاکرات آسان تر خواهد شد.
موگرینی آرام اما متفاوت
فدریکا موگرینی که پس از چهار ماه و برای اولین بار پا به مذاکرات هسته ای می گذاشت در شب بارانی لوزان و در حالی که شلوار جین و کاپشن بلند و اسپرت به تن داشت وارد هتل محل مذاکرات شد و بیشتر از وزیران خارجه دیگر با خبرنگاران صحبت کرد.
او در طول حضورش در لوزان بیش از آنکه با طرف ایرانی به گفت وگو بنشیند سعی کرد در دیدارهای دو و چند جانبه به ویژه با وزیران خارجه سه کشور اروپایی صحبت کند و احتمالا از حجم اختلاف هایی که میان سه کشور و آمریکا از یک سو و ایران و 1+5 از سوی دیگر وجود دارد بکاهد.
عصبانیت کری از لاوروف
اولین نشست عمومی ایران و 1+5 در سطح وزیران خارجه در حالی برگزار شد که در تصاویر منتشر شده از این نشست جان کری وزیر خارجه آمریکا را عصبانی نشان می دهد.
یک منبع نزدیک به مذاکرات به خبرنگار ایسنا گفت، به نظر عصبانیت کری به خاطر تاخیر حدودا ده دقیقه ای بود که سرگئی لاوروف برای ورود به مذاکرات داشت.
روسیه و آمریکا علاوه بر برخی اختلاف نظرها به ویژه در بحث چگونگی لغو تحریم ها علیه ایران در شورای امنیت در مذاکرات هسته ای، در مسایل بین المللی به ویژه اوکراین با یکدیگر در تنش جدی هستند از این رو طبیعی است که در مذاکرات مختلف وقتی با یکدیگر روبه رو می شوند پای مسایل مختلفی که با آن درگیر هستند وسط کشیده شود.
پیش از آغاز نشست داخلی وزیران خارجه 1+5 یکی از خبرنگاران از لاوروف پرسید که آیا به مذاکرات خوشبین هستید؟ که او پاسخ داد: من حقوق نمی گیرم که خوشبین باشم" و در همان لحظه جان کری که نزدیک وی نشسته بود در واکنش به این صحبت لاوروف گفت: تو به اندازه کافی پول نمی گیری تا خوشبین باشی."
سرگئی لاوروف برای کار شخصی خود کمتر از 24 ساعت بعد از ورودش به لوزان راهی مسکو شد و با وجود تفاهم میان ایران و 1+5 دیگر به لوزان بازنگشت در حالی که وزیران خارجه فرانسه و انگلیس نیز برای انجام امور خود به کشورشان بازگشتند اما دو مرتبه به لوزان برگشتند. در این میان وزیر خارجه چین از پیش اعلام کرده بود که نمی تواند تا پایان مذاکرات در لوزان بماند از این رو قائم مقام او در مذاکرات حضور داشت.
نظر شما :