تغییرات اقلیمی، موتور محرکه ناآرامی‌ها در کشورهای عربی
تغییرات اقلیمی توفان ها را شدیدتر، دوره های سرما را طولانی تر و منابع آبی را خشک می کند، اما آیا می تواند به وقوع یک جنگ دامن زند؟ نتایج پژوهشی جدیدی که روز دوشنبه در مجله آکادمی ملی علوم ایالات متحده منتشر شده، حکایت از آن دارد خشکسالی در سوریه که به علت گرم شدن زمین، شدت بی سابقه ای یافته بود، ناآرامی های اجتماعی آن کشور را به سمت یک خیزش همگانی در سال٢٠١١ سوق داده است؛ منازعه ای که چندی است به یک بحران داخلی گسترده با ابعادی بین المللی بدل شده است.
قحطی و خشکسالی در سوریه که طی سال های ٢٠٠٥ تا ٢٠١٠ بی سابقه بوده است، با واردآوردن لطماتی جدی به صنعت کشاورزی، بسیاری از کشاورزان و خانواده هایشان را ناچار از مهاجرت به شهرها کرد. «ریچارد سیگر»، دانشمند اقلیمی بنیاد «دیده بان زمین» در دانشگاه کلمبیا و یکی از نویسندگان تحقیق اخیر، بر این باور است که این سیل مهاجرت نه تنها موجب بسط آن دست از تنش های اجتماعی شد که پیش تر به واسطه هجوم پناهندگان جنگ در عراق به سوریه پی ریزی شده بود، بلکه با گسترش خشکسالی، قیمت مواد غذایی و میزان فقر را افزایش داد. سیگر البته خاطرنشان می کند «ما نمی گوییم خشکسالی باعث وقوع جنگ شد، بلکه باور داریم خشکسالی در کنار سایر عوامل تشدیدکننده، کمک کرد تا اوضاع و احوال اجتماعی با گذر از آستانه تحمل، به یک تنش همگانی بدل شود. باید به خاطر داشت که بروز خشکسالی با چنین شدتی تنها به واسطه فعالیت های جاری انسانی در منطقه امکان پذیر شده است.»
سیگر همچنین می افزاید: «کل خاورمیانه درنتیجه تغییرات اقلیمی، با آب وهوایی خشک تر و گرم تر دست وپنجه نرم می کند. این وضعیت نه تنها منابع آبی و کشاورزی را در تنگنا قرار می دهد، بلکه احتمالا خطر بروز منازعات را نیز بیش ازپیش افزایش خواهد داد.» روند گرم شدن زمین به دوطریق منطقه را با خشکسالی روبه رو می کند: یکی افزایش دما که تبخیر آب های موجود در خاک را سرعت بخشیده و دیگری، کاهش قدرت بادها که در طول فصل های مرطوب سال، باران های مدیترانه ای کمتری را به ارمغان می آورند. اما تحقیقات دیگری نیز طی سال های اخیر دلالت بر آن داشته اند که دمای بالاتر هوا و خشکسالی شانس وقوع منازعات خشونت آمیز را در سرتاسر جهان افزایش می دهد. پژوهشگران در سال٢٠٠٩ دریافته بودند افزایش دما در کشورهای جنوب صحرای آفریقا طی ٣٠سال گذشته، ارتباطی مستقیم با افزایش احتمال بروز جنگ های داخلی داشته است.
تحقیق دیگری در سال٢٠١١ نیز نشان از آن داشت که تغییرات اقلیمی در بالارفتن قیمت مواد غذایی در مصر اثرگذار بوده است؛ تحولی که نهایتا موجب برانگیختن انقلاب در آن کشور شد. این درحالی است که معضلات ناشی از خشکسالی در خاورمیانه می تواند حتی بیش از این روبه وخامت رود. هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی در سازمان ملل پیش بینی کرده است فعالیت های انسانی، آینده منطقه را کم آب تر از آن چیزی رقم خواهد زد که بدون تاثیرات انسانی بر تحولات اقلیمی، در انتظار خاورمیانه خواهد بود. این همان هشداری است که وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا جدی گرفته است. این وزارتخانه ماه نوامبر گذشته طی گزارشی از تغییرات اقلیمی به عنوان «تشدیدکننده تهدیدات» یاد کرد که می تواند امنیت ملی را به مخاطره بیفکند.
سیگر نیز ضمن پاسخ مثبت به این سوال که آیا تحقیقات گروهی آنان موید این دیدگاه است، اظهار کرد: «تغییرات اقلیمی منشا نگرانی های بسیاری برای امنیت ملی، منطقه ای و بین المللی است؛ حقیقتی که چندوچون آن به خوبی در این پژوهش آشکار شده است. جنگ سوریه اکنون حیاتی مختص به خود یافته است، اما این خشکسالی بود که پس از تشدید آن به واسطه تغییرات اقلیمی، نقشی مهم در واسازی کلاف های اجتماعی ایفا کرد.»
«کالین کلی»، اقلیم شناس دانشگاه کالیفرنیا نیز که خود رهبری تیم تحقیقاتی را برعهده داشته اگرچه با سیگر هم عقیده است، اما محتاطانه بر این باور است که خشکسالی های شدید شاید همچون یک کاتالیزور به بروز ناآرامی های اجتماعی یاری رسانند، اما قطعا تنها دلیل وقوع این آشوب ها نیستند. بااین تفاسیر و در شرایطی که توفان های برفی و بالاآمدن سطح آب دریاها، بیشترین عناوین خبری درباره وضعیت نامساعد آب وهوایی ناشی از تغییرات اقلیمی را به خود اختصاص داده اند، به نظر می رسد این خشکسالی است که به سرعت خود را به منزله مساله سازترین پیامد تغییرات اقلیمی در آینده نزدیک نشان می دهد.
نویسنده: مارک فیشتی
منبع: Scientific American
قحطی و خشکسالی در سوریه که طی سال های ٢٠٠٥ تا ٢٠١٠ بی سابقه بوده است، با واردآوردن لطماتی جدی به صنعت کشاورزی، بسیاری از کشاورزان و خانواده هایشان را ناچار از مهاجرت به شهرها کرد. «ریچارد سیگر»، دانشمند اقلیمی بنیاد «دیده بان زمین» در دانشگاه کلمبیا و یکی از نویسندگان تحقیق اخیر، بر این باور است که این سیل مهاجرت نه تنها موجب بسط آن دست از تنش های اجتماعی شد که پیش تر به واسطه هجوم پناهندگان جنگ در عراق به سوریه پی ریزی شده بود، بلکه با گسترش خشکسالی، قیمت مواد غذایی و میزان فقر را افزایش داد. سیگر البته خاطرنشان می کند «ما نمی گوییم خشکسالی باعث وقوع جنگ شد، بلکه باور داریم خشکسالی در کنار سایر عوامل تشدیدکننده، کمک کرد تا اوضاع و احوال اجتماعی با گذر از آستانه تحمل، به یک تنش همگانی بدل شود. باید به خاطر داشت که بروز خشکسالی با چنین شدتی تنها به واسطه فعالیت های جاری انسانی در منطقه امکان پذیر شده است.»
سیگر همچنین می افزاید: «کل خاورمیانه درنتیجه تغییرات اقلیمی، با آب وهوایی خشک تر و گرم تر دست وپنجه نرم می کند. این وضعیت نه تنها منابع آبی و کشاورزی را در تنگنا قرار می دهد، بلکه احتمالا خطر بروز منازعات را نیز بیش ازپیش افزایش خواهد داد.» روند گرم شدن زمین به دوطریق منطقه را با خشکسالی روبه رو می کند: یکی افزایش دما که تبخیر آب های موجود در خاک را سرعت بخشیده و دیگری، کاهش قدرت بادها که در طول فصل های مرطوب سال، باران های مدیترانه ای کمتری را به ارمغان می آورند. اما تحقیقات دیگری نیز طی سال های اخیر دلالت بر آن داشته اند که دمای بالاتر هوا و خشکسالی شانس وقوع منازعات خشونت آمیز را در سرتاسر جهان افزایش می دهد. پژوهشگران در سال٢٠٠٩ دریافته بودند افزایش دما در کشورهای جنوب صحرای آفریقا طی ٣٠سال گذشته، ارتباطی مستقیم با افزایش احتمال بروز جنگ های داخلی داشته است.
تحقیق دیگری در سال٢٠١١ نیز نشان از آن داشت که تغییرات اقلیمی در بالارفتن قیمت مواد غذایی در مصر اثرگذار بوده است؛ تحولی که نهایتا موجب برانگیختن انقلاب در آن کشور شد. این درحالی است که معضلات ناشی از خشکسالی در خاورمیانه می تواند حتی بیش از این روبه وخامت رود. هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی در سازمان ملل پیش بینی کرده است فعالیت های انسانی، آینده منطقه را کم آب تر از آن چیزی رقم خواهد زد که بدون تاثیرات انسانی بر تحولات اقلیمی، در انتظار خاورمیانه خواهد بود. این همان هشداری است که وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا جدی گرفته است. این وزارتخانه ماه نوامبر گذشته طی گزارشی از تغییرات اقلیمی به عنوان «تشدیدکننده تهدیدات» یاد کرد که می تواند امنیت ملی را به مخاطره بیفکند.
سیگر نیز ضمن پاسخ مثبت به این سوال که آیا تحقیقات گروهی آنان موید این دیدگاه است، اظهار کرد: «تغییرات اقلیمی منشا نگرانی های بسیاری برای امنیت ملی، منطقه ای و بین المللی است؛ حقیقتی که چندوچون آن به خوبی در این پژوهش آشکار شده است. جنگ سوریه اکنون حیاتی مختص به خود یافته است، اما این خشکسالی بود که پس از تشدید آن به واسطه تغییرات اقلیمی، نقشی مهم در واسازی کلاف های اجتماعی ایفا کرد.»
«کالین کلی»، اقلیم شناس دانشگاه کالیفرنیا نیز که خود رهبری تیم تحقیقاتی را برعهده داشته اگرچه با سیگر هم عقیده است، اما محتاطانه بر این باور است که خشکسالی های شدید شاید همچون یک کاتالیزور به بروز ناآرامی های اجتماعی یاری رسانند، اما قطعا تنها دلیل وقوع این آشوب ها نیستند. بااین تفاسیر و در شرایطی که توفان های برفی و بالاآمدن سطح آب دریاها، بیشترین عناوین خبری درباره وضعیت نامساعد آب وهوایی ناشی از تغییرات اقلیمی را به خود اختصاص داده اند، به نظر می رسد این خشکسالی است که به سرعت خود را به منزله مساله سازترین پیامد تغییرات اقلیمی در آینده نزدیک نشان می دهد.
نویسنده: مارک فیشتی
منبع: Scientific American
منبع: روزنامه شرق
نظر شما :