«جان جهادی» چگونه از شکاف امنیتی انگلیس گذشت؟

نویسنده: تاکر ریِلز 

دیپلماسی ایرانی: با وجود افشای هویت واقعی جلاد داعش معروف به «جان جهادی»، سوال های بسیاری در مورد وی بی پاسخ مانده است: اول اینکه وی اکنون کجاست و چه زمانی مورد محاکمه قرار خواهد رفت؟ اگرچه، پاسخ به این سوالات با توجه به آشفتگی های موجود در شمال سوریه و بخش هایی از عراق که عمدتا تحت کنترل داعش است، دشوار به نظر می رسد.

اما مسائل حائز اهمیت دیگر سوالاتی هستند که دولت بریتانیا باید به آنها پاسخ دهد: چه مسئله ای سبب شد پسری از غرب لندن به چهره اول خشونت های داعش تبدیل شود و اینکه به رغم پنج سال نظارت مداوم سرویس های امنیتی انگلیس، وی چگونه توانسته است به منطقه تحت تسلط داعش برسد؟

همانطور که سرویس های امنیتی آمریکا نیز روز پنجشنبه در گفتگو با شبکه خبری سی بی سی تایید کردند، «جان جهادی» در حقیقت همان محمد اموازی، 27 ساله است. وی در سال 2009 از دانشگاه وست مینستر در لندن در رشته برنامه نویسی کامپیوتر فارغ التحصیل شد.

به گزارش مارک فیلیپس از سی بی سی نیوز، اموازی در سال 2009 که از دانشگاه فارغ التحصیل شده بود، در سفر از لندن به تانزانیا، توجه سرویس های امنیتی بریتانیا را به خود جلب کرد. مقامات انگلیسی و تانزانیایی وی را در زمان ورود به این کشور واقع در شرق آفریقا متوقف کردند و اموازی به برنامه ریزی برای سفر به سومالی و پیوستن به گروه شبه نظامی الشباب که متحد القاعده محسوب می شود، متهم شد. اموازی اعلام کرد برای سفری تفریحی به تانزانیا رفته است، اما وی را در پروازی به آمستردام به اروپا بازگرداندند و اموازی پیش از بازگشت به لندن با بازجویی های بیشتر مقامات اطلاعاتی مواجه شد. سرویس های جاسوسی انگلیس همچنان محمد اموازی را که با خانواده اش در خانه ای در غرب لندن ساکن بود، تحت نظر داشتند تا اینکه وی در سال 2012 ناپدید شد.

از آن زمان تا ماه اوت 2014 که داعش تصاویر ویدیویی اعدام جیمز فولی خبرنگار آمریکایی را منتشر کرد، هیچ خبری از اموازی در دست نبود؛ در این تصاویر «جان جهادی» در حالی که کلاه و نقابی مشکی بر سر داشت به عنوان جلاد داعش نشان داده شد. اندکی پس از اعدام فولی، آژانس های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا هویت واقعی مرد نقابدار را شناسایی اما از اعلام این مسئله خودداری کردند تا احتمالا افراد مرتبط با اموازی را شناسایی کنند و دریابند وی چگونه به منطقه تحت کنترل داعش رسیده است.

شیراز ماهر از مرکز مطالعات درباره افراط گرایی و خشونت سیاسی در کالج کینگ لندن در گفتگو با سی بی سی نیوز تصریح کرد «جان جهادی» خیلی سریع به نمادی قدرتمند برای داعش تبدیل شد. ماهر افزود: در جامعه بین المللی و در میان هزاران جوانی که در سرتاسر جهان از داعش حمایت می کنند، وی اکنون به یک سمبل و شخصیت محبوب تبدیل شده و از نظر آنها وی یک ستاره است.

مایکل ویس ستون نویس نشریه فارن پالسی و یکی از نویسندگان کتاب «داعش: درون ارتشی تروریستی» نیز در این باره گفت اگرچه احتمال اینکه اموازی یکی از سرکرده های داعش باشد اندک است، اما وی با توجه به مکانی که از آن آمده است (لندن) و با توجه به پیشینه تحصیلی اش، به طور قطع مهره ای ارزشمند برای گروه محسوب می شود.

ویس افزود: «داعش از طریق اموازی قادر خواهد بود پیامی به غرب، آمریکا و بریتانیا بفرستد: ما در میان شما نفوذ کرده ایم؛ متوجه نمی شوید؟ جامعه به دور از اخلاقیات، فاسد و بی دین شما، تمدن شما، افرادی را تربیت می کند که خواسته آنها پیوستن به داعش است.»

گروه مدافع حقوق بشر کاگه در انگلیس که از مسلمانانی که به طور اشتباهی در تحقیقات مبارزه با تروریسم بریتانیا هدف قرار گرفته شده اند، دفاع می کند سال هاست که برخوردها و بازجویی های مقامات اطلاعاتی و نیروهای پلیس بریتانیا با اموازی را دنبال می کند.

عاصم قریشی از سازمان کاگه روز پنجشنبه در کنفرانس خبری در لندن تصریح کرد اموازی برای اولین بار در سال 2009 با این گروه ارتباط برقرار کرد. او فردی مهربان با روحی لطیف بود. قریشی و گروه وی سال های طولانی آزار و اذیت و نظارت های بی پایه و اساس اموازی و خانوده وی (توسط سازمان های امنیتی) را عامل گرویدن این جوان لندنی به تفکر افراطی دانستند. قریشی گفت: «زمانی که با مردم همچون بیگانگان رفتار می کنیم، آنها ناگزیر خود را بیگانه احساس می کنند و آن زمان است که به دنبال جایی خواهند گشت که به آن تعلق خاطر داشته باشند.»

اما به گفته ویس، بر خلاف انتظار بسیاری از افراد اموازی از یک خانواده بی فرهنگ، فاسد و بی سواد نبود و در مقابل، محیط خانوادگی او را می توان به طور نسبی باثبات توصیف کرد.

همانند اموازی، عمر فرخ عبدالمطلب که در پی تلاش برای بمبگذاری در هواپیمای ماسفربری دیترویت در روز کریسمس در سال 2009 به حبس ابد محکوم شد نیز فرزند دیپلماتی نیجریه ای بود که در زمان تحصیل در کالجی در لندن به افراط گرایی روی آورد. ویس تصریح کرد: «چنین مسئله ای به شدت در اروپا و طبق تجربه شخصی من، به ویژه در لندن متداول شده است.»

صرف نظر از اینکه آیا تندروی های آژانس های اطلاعاتی و نیروهای پلیس بریتانیا به تشدید دیدگاه های افراطی اموازی کمک کرده است یا خیر، نکته حائز اهمیت این است که سرویس های اطلاعاتی نتوانستند از سفر وی به سوریه و تبدیل شدن به جلاد اشخاصی همچون فولی، استیون ساتلوف خبرنگار آمریکایی، دیوید هینس و آلن هنینگ انگلیسی و پیتر کسینگ امدادگر آمریکایی، جلوگیری کنند. ویس تصریح کرد: «ردیابی افراد کار دشواری است. اما اگر شخصی در مقابل شما باشد که احتمال می دهید و یا شاید حتی شواهدی دارید که نشان می دهند این فرد برای پیوستن به گروه های تروریستی خارجی تلاش کرده، به بریتانیا بازگشته، به کویت سفر کرده و بار دیگر به بریتانیا بازگشته است و آنگاه در سال 2012 و در میانه درگیری های داخلی توانسته خود را به سوریه برساند، آنگاه این مسئله ذهن را درگیر می کند که شکاف امنیتی تا چه اندازه بزرگ است که این فرد توانسته از آن بگریزد؟!»

منبع: سی بی اس نیوز / مترجم: طلا تسلیمی