حزب الله محافظه کار شده است؟

نویسنده: دانیال بایمن و بلال وای. صعب

دیپلماسی ایرانی: حمله هوایی اخیر اسرائیل به اعضای حزب الله که به کشته شدن یک فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران نیز منجر شد، جدیدترین و متهورانه ترین حمله تل آویو علیه گروه شیعه حزب الله در سال های اخیر محسوب می شود. حزب الله وعده داد این حمله را تلافی کند و بسیاری از طرفداران این گروه که خواستار واکنشی جدی و قدرتمندانه به این حمله هستند، به اسرائیل هشدار دادند به فکر پناهگاهی برای خود باشد. اگر ملاک قضاوت سه دهه درگیری میان حزب الله و اسرائیل باشد، آنگاه باید گفت حزب الله به طور قطع برای حفظ اعتبار و اثبات خود حمله اسرائیل را تلافی خواهد کرد. اما در شرایط کنونی، حزب الله در تلافی این حمله عجله نخواهد کرد. واقعیت این است که درگیری در سوریه، حزب الله را متحول و این گروه را به دشمنی محتاط و محافظه کار برای اسرائیل تبدیل کرده است.

حزب الله از مشکلات بسیاری جان سالم به در برده است. حزب الله از زمان تشکیل این گروه در اوایل دهه 1980، موفق شد سه درگیری شدید نظامی با اسرائیل را پشت سر بگذارد و کشتار چندین تن از فرماندهان ارشد خود را توسط اسرائیل تحمل کند و از بحران سیاسی شدید در بیروت جان سالم به در برد. قدرت، منابع مالی و توانایی عملیاتی ارائه شده از سوی ایران و سوریه، برای حزب الله این امکان را فراهم آورد مه به گروه اصلی در لبنان و یکی از بازیگران کلیدی در سیاست های خاور میانه تبدیل شود.

اما درگیری های داخلی در سوریه موقعیت حزب الله را در داخل لبنان و در منطقه به چالش کشیده است. اگر دولت بشار اسد نتواند در مقابل ناآرامی ها دوام آورد، حزب الله یکی از حامیان کلیدی خود را که از دیرباز نقشی مهم در سیاست های لبنان داشته است، از دست خواهد داد. مهم تر اینکه سوریه نزدیک ترین متحد ایران است و در صورت شکست اسد در برابر مخالفان، حزب الله دیگر قادر به دریافت سلاح از ایران و سوریه نخواهد بود. اما در شرایط کنونی، تهدید بزرگ تر برای حزب الله و حتی لبنان، افراط گرایی سنی گروه هایی همچون داعش است. گروه های افراطی سنی به دنبال کنترل سوریه و گرفتن قدرت از بشار اسد نیستند، بلکه خواستار گسترش مواضع خود در لبنان و مقابله با قدرتمندترین گروه در این کشور یعنی حزب الله، هستند. جهادگرایان سنی پیشتر حملاتی علیه مواضع و اعضای حزب الله و همچنین سفارت ایران در لبنان صورت دادند.

می توان گفت سید حسن نصرالله با مداخله در سوریه برای کمک به دولت بشار اسد، حزب الله را در میانه درگیری ها در سوریه قرار داد. به رغم پیشرفت های نظامی حزب الله در سوریه، جنگجویان سنی موفق شدند راه خود را به مناطقی که پیشتر تحت نفوذ کامل حزب الله بود، باز کنند. از سوی دیگر، افراط گرایانی که سید حسن نصرالله می خواهد در خارج از لبنان شکستشان دهد، ممکن است همانند عراق در داخل لبنان نیز پیشروی و این کشور را به صحنه دیگری از خشونت های فرقه ای تبدیل کنند. از این رو، در شرایط کنونی برای حزب الله جلوگیری از درگیری ها در لبنان و ورود افراط گرایان در داخل این کشور، مهمتر از تلافی حمله اسرائیل است.

حزب الله همچنین با مشکلات نظامی مواجه است. این گروه شیعه پیشتر موفق شده بود در لبنان نیروهای نظامی اسرائیل را شکست دهد؛ اما در حال حاضر، حدود پنج هزار نیروی حزب الله در سوریه هستند. حزب الله اکنون بیش از پیش از نظر نظامی به ایران وابسته است و می توان گفت حزب الله اکنون برای جبران کمک ها و آموزش های نظامی ایران، در درگیری ها در سوریه مداخله کرده و به کمک بشار اسد شتافته است.

تجربه جنگ حزب الله را آبدیده کرده است. تجربه مداخله در درگیری ها در سوریه سبب شد نیروهای این گروه مهارت بیشتری پیدا کنند و این گروه توانست توانایی های فرماندهان را در صحنه درگیری ها در سوریه آزمایش کند. در عین حال، تلفات شدید در این درگیری ها و فشارهای ناشی از جنگ، موارد غیر قابل اجتناب در درگیری ها در سوریه بودند.

به طور کلی، تهدید نظامی حزب الله برای اسرائیل نامشخص است؛ اگرچه اسرائیل به سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین دلخوش است، اما افزایش شمار موشک های حزب الله، اسرائیل تهدید این گروه را برای اسرائیل بیشتر می کند. با این حال، به نظر نمی رسد حزب الله بخواهد جنگی تمام عیار را با اسرائیل آغاز کند. خاطره درگیری های خونین سال 2006 هنوز تازه است و مشکلات ناشی از درگیری های داخلی در سوریه حزب الله را محتاط تر کرده است. اسرائیل نیز ترجیح می دهد با حزب الله وارد جنگ نشود.

از سوی دیگر، آمریکا در شرایط کنونی منافع مشترکی با حزب الله دارد که مهم ترین آنها تلاش برای شکست داعش و جلوگیری از پیشروی های این گروه تروریستی است. حتی با اینکه آمریکا از رقیبان ضعیف حزب الله در لبنان حمایت می کند، اما به نقش پررنگ این گروه در حفظ یکپارچگی در این کشور آگاه است.

شرایط در سوریه به شدت پیچیده است. در حال حاضر عملیات نظامی آمریکا در سوریه با هدف سرکوب داعش صورت می گیرد و از این رو کمک به دولت بشار اسد، متحد حزب الله، محسوب می شود. اما اگر آمریکا دفاع از تظاهرکنندگان مخالف اسد را از سر بگیرد، آنگاه در مقابل نیروهای حزب الله قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر، حزب الله اکنون بیشتر از هر زمان دیگری روابط نزدیکی با تهران دارد و هر گونه اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته ای این کشور، نقشی تعیین کننده در واکنش حزب الله خواهد داشت.

حزب الله همچنان یکی از مهره های اصلی در تحولات منطقه است که از سوی ایران پشتیبانی می شود و دولت بشار اسد حمایت می کند. اگرچه این گروه در حمله اسرائیل چند تن از اعضای خود را از دست داد، اما ممکن است با توجه به شرایط سیاسی و نظامی موجود از تلافی حمله اسرائیل (آغاز جنگ تمام عیار) خودداری، و یا به تلافی جزئی حمله اکتفا کند.

منبع: فارن افرز / مترجم: طلا تسلیمی