نگرانی اعراب از علنی شدن ارتباط با اسرائیل

روزنامه صهیونیستی «یدیعوت آحارونوت» روز شنبه در گزارشی به مسئله روابط پنهانی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی پرداخته و نوشته است هراس از تبعات احتمالی، اعراب را از علنی کردن این روابط بازداشته است.

 

به گزارش فارس، «یوال گازنسکی» محقق ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی دانشگاه تل آویو روز شنبه در تحلیلی که در روزنامه صهیونیستی «یدیعوت آحارونوت» به چاپ رسید، به تحلیل روابط کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان با رژیم صهیونیستی پرداخته و نوشته است این کشورها در حال حاضر هم به صورت مخفیانه با اسرائیل همکاری سیاسی و نظامی دارند، اما در عین حال از بیم تبعات احتمالی، از علنی شدن این روابط هراسان هستند.

 

متن این یادداشت در ادامه آمده است:

 

«طرح صلح عربستان»، آغاز به رسمیت شناسی اسرائیل از سوی اعراب

 

«خیلی ها فکر می کردند که عملیات صخره سخت، این شانس را به اسرائیل می دهد که روابط خود را با بلوک کشورهای سنی مذهب پادشاه نشین تقویت کند، کشورهایی که مانند اسرائیلی ها علاوه بر علاقه به مهار ایران، مشتاق کاهش قدرت بازیگران دولتی و غیردولتی مرتبط با اسلامگرایان تندرو هستند. البته باید در نظر داشت که این تشریک منافع، چیز جدید نیست و ریشه در تحولات دیپلماتیک تاریخی دارد.

 

دولت عربستان در سال 1982 با انتشار طرح ملک فهد، سیاست انکار حق موجودیت برای اسرائیل را کنار گذاشت.

 

پس از کنفرانس مادرید در سال 1991، عربستان و اسرائیل روابط را قوی تر کردند و برای مقابله با مشکلات متنوع منطقه ای از جمله مشکلات مربوط به آب، محیط زیست، اقتصاد، پناهجویان و کنترل تسلیحات، پنج گروه کاری مشترک تشکیل دادند.

 

طرح پیشنهادی ملک عبدالله که پس از کنفرانس بیروت در سال 2002 ارائه شد و بعدها با عنوان طرح ابتکاری صلح اعراب نام گرفت، پا را یک گام فراتر گذاشت و پیشنهاد داد که به شرط عقب نشینی اسرائیلی ها تا مرزهای 4 ژوئن سال 1967 و حل مشکل پناهجویان فلسطینی بر اساس قطعنامه 194 سازمان ملل متحد، روابط اسرائیل و جهان عرب و مسلمانان، عادی سازی شود.

 

اما اسرائیل نتوانست از این طرح به عنوان زمینه ای برای گفت وگو با جهان عرب استفاده کرد. برخی سیاسیون تل آویو علی الخصوص «آویگدور لیبرمن» وزیر خارجه فعلی، با تکیه بر همین طرح ملک عبدالله، از پیگیری یک راهکار جامع برای حل مشکلات منطقه ای اسرائیل حمایت کردند ولی «بنیامین نتانیاهو»، چنین پیشنهادی را رد کرد.

 

صرف نظر از طرح ملک عبدالله، دولت آل سعود نسبت به پیگیری ایده صلح در منطقه، یا بی تفاوت و یا کم علاقه نشان داده اند. می توان از این موضع گیری اینگونه برداشت کرد که عربستان طرح مزبور را برای بهبود وجهه خود در ایالات متحده آمریکا ارائه داده، وجهه ای که پس از حوادث تروریستی 11 سپتامبر مخدوش شده بود.

 

با همه این احوال، عمان و قطر برای خوب جلوه کردن در چشم آمریکایی ها و یا شاید برای عصبانی کردن سعودی ها، رابطه رسمی با اسرائیل برقرار کردند. اسرائیل هم در هر دو کشور، دفتر دیپلماتیک افتتاح کرد که البته این دفاتر، با شروع انتفاضه دوم و عملیات «سرب گداخته»، بسته شد.

 

افشای روابط پنهانی سیاسی و نظامی پایتخت های عربی با تل آویو

 

کشورهای عربی حاشیه خلیج (فارس) در سال های اخیر، برای جلب حمایت منطقه ای از روند صلح میان اسرائیل و فلسطینی ها، به اعتمادسازی آشکار و علنی با اسرائیل نزدیک نشده اند ولی مدارک منتشر شده در سایت «ویکی لیکس» نشان داد که یک سری مذاکرات سری و ادامه دار میان این کشورها و اسرائیل بر سر موضوع ایران جریان داشته است.

 

همچنین گزارش هایی منتشر شد که نشان می داد، شرکت های اسرائیلی در کشورهای حاشیه خلیج (فارس) مشغول بکار هستند و ضمن ارائه مشاروه امنیتی، در آموزش نیروهای امنیتی و فروش تسلیحات و سامانه های پیچیده به این کشورها، فعال اند.

 

همزمان با حضور این مشاوران امنیتی، مقامات بلندپایه از اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج (فارس) در نشست های مشترک شرکت می کنند، نشست هایی که گاه در خاورمیانه و برخی اوقات در کشورهای میزبان خارج از منطقه، برگزار می شود.

 

گزارش ویکی لیکس همچنین نشان می دهد که اسرائیل موضع خود را در خصوص صادرات سلاح به کشورهای عربی تلطیف کرده و همزمان سعی کرده که فروش سلاح های آمریکایی به این کشورها کاهش یابد؛ این حرکت اسرائیلی ها یک پیام برای اعراب حاشیه خلیج (فارس) دارد و به آنها می فهماند که تل آویو، بیشتر از آنکه کشورهای مزبور را به عنوان تهدید درنظر بگیرد، آن ها را پتانسیلی مناسب برای همکاری های اقتصادی می بیند. علاوه بر این صادرات رسمی تسلیحات، اسرائیل از صادرات سلاح های بدون برچسب «ساخت اسرائیل» به کشورهای حوزه خلیج (فارس) هم سود می برد.

 

عربستان حفظ رابطه با تل آویو را سودمند می داند

 

عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج (فارس) به قدرت نظامی اسرائیل پی برده اند و حالا، حفظ سطحی از رابطه با تل آویو را سودمند می دانند.

 

همین کشورهای حاشیه خلیج (فارس) از سوی دیگر ادعا می کنند که تا زمان حصول پیشرفت چشمگیر در مذاکرات صلح با فلسطینی ها، امکان عادی سازی روابط با اسرائیل وجود ندارد؛ یادمان باشد که عادی سازی روابط با اسرائیل، عبارت مورد علاقه عربستان است.

 

از دید اعراب، هزینه رابطه علنی با اسرائیل، بیش از منافع آن است

 

از منظر کشورهای حاشیه خلیج (فارس)، در مقطع فعلی، هزینه رابطه علنی با اسرائیل، از سود آن بیشتر است. آنها در حال حاضر با استفاده از رابطه مخفیانه و غیررسمی با اسرائیل، درکنار سود بردن از چنین رابطه ای، به پرداخت هزینه در برابر افکار عمومی جهان عرب هم مجبور نمی شوند. بنابراین، هر تلاشی برای علنی کردن این رابطه، به تضعیف آن خواهد انجامید.

 

داشتن تهدیدی مشترک به نام ایران هم لزوماً نمی تواند همکاری های اعراب و اسرائیل را تسهیل کند. داشتن منافع مشترک به معنای داشتن دیدی مشترک در خصوص مسائل راهبردی نیست.

 

مثلاً کشورهای حاشیه خلیج (فارس) ممکن است امیدوار باشند که اسرائیل روزی به زیرساخت های اتمی ایران حمله کند ولی وقتی نوبت به آشکار شدن همکاری با اسرائیل برسد، اعراب ملاحظاتی خواهند داشت زیرا علنی شدن چنین همکاری ای، شاید هزینه حمله اسرائیلی ها به خاک ایران را به آنها تحمیل کند.

 

توافق ایران و 1+5، مایه نگرانی کشورهای عربی است

 

علاوه بر این بیم از تلافی ایرانیان، توافق آتی ایران و قدرت های جهان در خصوص پرونده هسته ای این کشور، به مایه ترس تبدیل شده و می تواند اعراب حاشیه خلیج (فارس) را به در نظر گرفتن یک گزینه بهتر ترغیب کند؛ این گزینه چیزی نیست جز نزدیک شدن به ایران و حتی، حمایت از برنامه هسته ای این کشور.

 

سعودی ها چندی پیش اعلام کردند که «طرح صلح اعراب» کماکان بر روی میز است و حتی گفتند که این طرح می تواند پایه ای برای گفت وگو باشد و نه مبنایی برای تحمیل نظر به طرف مقابل. سعودی ها همچنین گفتند که می توان این طرح را برای تطابق با واقعیات در حال تغییر منطقه، جرح و تعدیل کرد.

 

علاوه بر انتشار اعلامیه های دارای لحن مثبت، سعودی ها دیگر از برگزاری نشست های مشترک علنی با مقامات اسرائیلی خجالت و ترسی ندارند. همین اواخر شاهد برگزاری نشستی مشترک میان «ترکی فیصل» رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی عربستان و ژنرال «آموس یادلین» رئیس موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل بودیم.

 

پس از عملیات صخره سخت، شاهد آن بودیم که کشورهای حاشیه خلیج فارس، حداقل در مقام سخن، در پی احیای طرح صلح اعراب بودند و این طرح را بعنوان بهترین راه حل پایان دادن مناقشات، به طرف اسرائیلی پیشنهاد می دادند.

 

«مامون فندی» مقاله نویس «الشرق الاوسط» هم در این نشریه نوشت که «اگر اسرائیل می خواهد به توافقی عالی با اعراب برسد، الان موقعش است.»

 

فندی برای این تحلیل خود، شواهدی هم رو کرد؛ وی نوشت که الان کشورهای عربی به دلیل خیزش های سیاسی مردمی، در بدترین شرایط سیاسی خود هستند و با توجه به همین شرایط، آماده امضای توافقی جامع با اسرائیل هستند.

 

ممکن است برخی هم بگویند که همین ضعف اعراب، عامل امتناع اسرائیل از توافق با آنها است زیرا چنین دولت هایی برای پایبند ماندن به توافقنامه خود، مشکل خواهند داشت. بین یک توافق سیاسی منطقه ای جامع و نبود هیچ توافقی بر سر این موضوع، فاصله ای قابل توجه وجود دارد که اسرائیل می تواند از آن سود ببرد.»